काठमाडाै- नयाँ नयाँ रेलको ढोकामा आत्मविश्वासको साथ लामबद्ध युवतीहरू यात्रुको स्वागतका लागि तयार भएर नमस्कार गरिरहेका छन्। केही उत्तेजक र उत्साही यात्रु उनीहरूलाई घेरेर सेल्फी र भिडियो खिचिरहेका छन्। रेल होस्टेसहरू चाहेर वा नचाहेर पनि ओठमा मुस्कान दिइरहेका देखिन्छन्।
यो दृश्य हो नयाँ दिल्लिको रेल स्टेशनको प्लेटफर्म को। जहाँ तेजस एक्सप्रेस लखनउ हिँड्नका लागि तयारी अवस्थामा रहेको छ। कालो-पहेँलो रङ मिसिएको पोशाक लगाएका यी युवतीहरू भारतको पहिलो निजी रेलका होस्टेस हुन्। हालै मात्र सुरु भएको तेजस एक्सप्रेसको यो नयाँ प्रयोग हो।
हवाई सेवा जस्तै हाेस्टेस
यो रेल सेवा भारतको पहिलो निजी हो। आइआरसीटीसीले तेजस रेल्वे भाडामा लिएर चलाउन थालेको हो। कम्पनीले भने यसलाई निजी नभई कर्पोरेट ट्रेन भन्दै आएको छ।
यो द्रूत गतिको रेल आधुनिक सुविधायुक्त छ। भारतको राजधानी उत्तर प्रदेशको राजधानी लखनउ बीचको ५११ किलोमिटर दुरी साढे ६ घन्टाको अवधिमा पूरा गर्ने गर्दछ। हुन त यो ट्रेनमा धेरै खास सुविधा भएपनि मुख्यचाहिँ रेल होस्टलनै भएको चर्चा चलिरहेको छ।
पहिलो पटक कुनै पनि रेलमा हवाई जहाजमा हुने एयर होस्टेजझैं रेल होस्टेज राखेको हो। यो सेवा सुरु भएपछि जिज्ञासा र आर्कषण दुवै देखिएको छ। तेजस एक्सप्रेसमा तैनाथ यी होस्टेसको काम खाने कुरा र पिउन आवश्यकता सुविधा र सुरक्षाको ध्यान दिनु हो।
उत्साही युवतीहरू
लखनौमा रहँदै आएकी श्वेता सिंह आफ्नो यो जागिरदेखि धेरै खुसी र उत्साही छन्। अनुहारमा हाँसो देखाउँदै उनी भन्छिन्, ‘मलाई देशको पहिलो निजी रेल तेजसमा काम गर्न पाउनुमा गर्व छ, हामी नै पहिलो महिला हौं। जो रेलमा होस्टेसको काम गर्दछौं। यो एक रुपमा मेरो सपना हो।’
उनी हरेक दिन नयाँ नयाँ यात्रु मिल्ने र त्यसले आफूलाई रमाइलो लागेको बताउँछिन्। यी सबै मानिसहरूलाई सन्तुष्टि दिनु आफूलाई रमाइलो र च्यालेन्ज लागेको उनले बताइन्। तेजस एक्सप्रेसको दस डिब्बामा श्वेताजस्ता २० कोच क्रु राखिएको छ। यी सबैलाई लखनउको एक निजी इन्टिच्युटमा डिप्लोमा गराएर काममा लगाएको हो।
अहिलेसम्म रेलमा काम गर्ने पुरुष कर्मचारी मात्र हुँदै आएको अवस्थामा यस्तो सुरुवात हो। यसरी काम गर्दै आएका उनीहरू अहिले दैनिक काममार्फत् सिकिरहेको बताउने गरेका छन्। यो ट्रेनका अधिकतम यी होस्टेसहरू २० वर्ष वरिपरिका छन् र मध्यमवर्गीय परिवारका रहेका छन्।
रेल सेवा निजीकरणको यो प्रयासले उनीहरूलाई रोजगारी दिएको हो।
महिला सशक्तिकरण
उनीहरूले उभिँदा अगाडि महिला सशक्तिकरण लेखिएको थियो। यो लेखाइ र उनीहरूको कामले पछाडि रहेका महिलाहरूलाई नयाँ उदाहरण पक्कै बन्नेछन्। कोच क्रुको जिम्मेवारी सम्हाल्दै आएकी सन्ध्या सिंह यादव लखनउकी हुन्।
उनका पीता अटो चलाएर दैनिकी चलाउँदै आएका छन्। सध्याले यहाँसम्म आइपुग्न कम कठिनाइ झेल्नु परेको थिएन। ‘मलाई यो काम गर्न मेरो पिताको पूर्ण सहयोग रह्यो तर धेरैले मलाई खिल्ली उडाए,’ उनले भनिन्, ‘जब मैले रेल होस्टेस हुन लागेको बताएँ। धेरैले यो युवतीको पहुँच भन्दा बाहिर रहेको भन्दै मेरो पितालाई पटक पटक सम्झाए।’
उनीहरुले अन्य सरकारी जागिरतर्फ छोरीलाई लगाउन पनि सुझाव दिएको तर आफू यसैमा लागेको सन्ध्याले बताइन्।।
पोशाकमाथि विवाद
चार अक्टोबरमा जब रेल सेवाको उद्घाटन भयो, सामाजिक सञ्जाल र सञ्चार माध्यममा रेलको भन्दा रेल होस्टेसको चर्चा धेरै भयो। शरीरमा टम्म परेको लुगा लगाएका रेल होस्टेसहरूले यात्रुहरूलाई फूल बर्साएको चर्चा चारैतिर भयो।
सामाजिक सञ्जाल फेसबुक,युट्युव र अन्य सञ्जालहरूमा यही तस्वीर भाइरल बनाइयो। कतिपयले रेल होस्टेसले साडी लगाउनु पर्ने टिप्पणी समेत गरे। यसरी प्रश्न उठाउनेहरूको तर्क एउटै हुने गर्दथ्यो कि भारतीय संस्कृतिमा स्कर्ट नभएकाले यसको विरोध हुनुपर्दछ।
तर, रेल होस्टेस शुभांगी यी तर्कसँग सहमत छैनन्। उनको विचारमा साडी लगाउने भारतीय संस्कृति र परम्परा भए पनि यसलाई सोही रुपमा नहेरी व्यावहारिक रुपमा हेरिनुपर्छ।
यात्रुका अनाैठा प्रस्ताव
तेजस एक्सप्रेसको प्रत्येक सिटमाथि एक बटन रहेको छ। जसलाई थिचेर होस्टेसलाई बोलाउन सकिन्छ। तर, यात्रुहरूले यो बटनको दुरुपयोग गरेर हैरान पारेको अनुभव रेल होस्टेससँग रहेको छ। ‘कयौं यात्रुहरू यो बटन थिच्छन् र त्यहाँ पुगेपछि अचम्मको कुरा गर्दछन्,' सन्ध्याले आफ्नो अनुभव सुनाइन्, ‘उनीहरूको जवाफ हुन्थ्यो देख्न मन लागेर थिचेको हो कहीे छैन।’
सुबुल फातिमा कयौं पटक यसरी यात्रुको बोलावटमा परेकी छन्। ‘बटन थिचेर बोलाउँछन् जब उनीहरूको नजिकै पुगिन्छ उनीहरूको जवाफ हुन्छ- यसले काम गर्छ कि गर्दैन हेरेर जवाफ दिन्छन्।’ म्यानेजर शिवांगीका अनुसार एक डिब्बामा ७० यात्रु हुन्छन् त्यसमा दुई जना मात्र रेल होस्टेस हुन्छन्। तर, बिना काम घण्टी बजाउँदा अन्य यात्रुलाई सेवा दिन समस्या हुने गरेको उनको तर्क छ।
केही यात्रु त यस्तो पनि आउने गर्दछन् जसको हेराइ र सोचाइ नै खराब हुने गर्दछ। यो रुपमा उनीहरूले टिप्पणी पनि गर्ने गरेको अनुभव रेल होस्टेससँग रहेको छ।
यस्तो अवस्थामा संयमित भएर काम गर्ने गरेको उनले बताइन्।
कहिलेकाँही टिप्स दिने कोसिस
अधिकांश रेल होस्टेसले यो अनुभव गरेका छन्। यात्रुहरूले उनीहरूलाई टिप्स दिने प्रयास गर्ने गर्दछन्। नलिँदा जबरजस्ती 'राख न राख' भनेर थमाउने यात्रु पनि हुने गरेको उनीहरूको अनुभव छ। ‘कयौं यात्रुले हामीलाई कल बटन थिचेर बोलाउने अनि हातमा टिप्सको रुपमा पैसा थमाउने प्रयास गरेका छन्,’ सुबुल सम्झना गर्छिन्, ‘हामीलाई टिप्स लिन राम्रो लाग्दैन र यसको अनुमित पनि छैन तर यात्रुले कहिलेकाहीँ जबरजस्ती गर्ने गरेका छन्।’
केही यात्रु त आफ्नो नम्बर दिएर साथी बन्ने प्रस्ताव समेत राख्ने गरेको उनीहरूको अनुभव छ।
.jpg)
तलब कति पाउँछन्?
यी युवतीहरू १८ घन्टा काम गर्दछन् र दोस्रो दिन आराम गर्दछन् । यिनीहरूको अहिले छ महिनाको परीक्षण काल हो। त्यसपछि नियुक्ति दिने गरिन्छ। 'तलब कति पाउनुहुन्छ?' भन्ने विषयमा उनीहरू हाँसेर भन्छन्- अहिलेलाई मनग्य छ।
यसै प्रश्नमा केही नयाँले भने महिनाको पर्खाइमा रहेको भन्दै पन्छिए।
(बिबिसी हिन्दीबाट नेपाल लाइभका लागि दुर्गा दुलालले गरेकाे भावानुवाद)
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।
![सय दिने प्रगति विवरण सार्वजनिक गर्दै प्रधानमन्त्री केपी ओली [प्रत्यक्ष प्रसारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/kllllllllll-1729675876.jpg)
![Nepal Live Samachar नेपाल लाइभ समाचार, भदौ १९ [भिडियाे]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/samachar++-1725458095.jpg)
![प्रधानमन्त्रीसँग प्रश्नोत्तर [प्रत्यक्ष प्रशारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/PMM-(1)-1718866650.jpg)
![भारत भ्रमणबारे प्रतिनिधि सभा बैठकमा जवाफ दिँदै प्रधानमन्त्री प्रचण्ड [प्रत्यक्ष प्रशारण]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/prachanda-sansad-1710309847.jpg)
![Nepal Live Samachar नेपाल लाइभ समाचार, जेठ ३० [भिडियाे]](https://nepallive.net/uploads/posts/500X300/samachar++-copy.jpg-30-1718203418.jpg)
1673069931.jpg)
