काठमाडौं– नेपालमा धान, मकै, गहुँ र कोदो यी चार मुख्य खाद्यान्न बाली मानिन्छन्। तर, यी प्रमुख बालीमै नेपाल नेपाल आत्मनिर्भर हुन सकेको छैन। यी चार खाद्यान्न बालीमा नै बर्सेनि अर्बौंको आयात हुने गरेको भन्सार विभागको तथ्यांकले देखाउँछ। तर, पछिल्लो समय भने केही प्रतिशत कम आयात हुन थालेको विभागले जनाएको छ।
पछिल्लो समय गहुँ आयात घट्नुमा गहुँमा भारतले कोटा प्रणाली लागू गर्नु हो भने अन्य धान, मकै, कोदो स्वदेशी उत्पादनमा थोरै वृद्धि हुँदा आयातमा कमी आएको देखिन्छ। आर्थिक वर्ष २०७९/०८० को बजेट प्रस्तुत गर्दै तत्कालीन अर्थमन्त्री जनार्दन शर्माले मुख्य रूपमा आयात हुने धान, गहुँ, मकै र तरकारी आयात ३० प्रतिशतले घटाउने बताएका थिए।
चालू आर्थिक वर्षको साउन महिनादेखि फागुन मसान्तसम्म (८ महिनामा) ३९ अर्ब ११ करोड ९० लाख ९३ हजार रूपैयाँको ८७२७४०.९८ मेट्रिक टन धान, मकै, गहुँ र कोदो आयात भएको भन्सार विभागको तथ्यांकमा उल्लेख छ। गत आर्थिक वर्षमा ५७ अर्ब २६ करोड ५ लाख ३७ हजार रूपैयाँको १४९४५८.८० मेट्रिक टन आयात भएको थियो। गत आर्थिक वर्षको तुलनामा चालू आर्थिक वर्ष ४०.५८ प्रतिशतले कम आयात भएको विभागको तथ्यांकले देखाउँछ।
चालू आर्थिक वर्षको ८ महिनामा नेपालले २६ अर्ब ७ करोड ४७ लाख ४९ हजार रूपैयाँको ५,७५,७७४.४ हजार मेट्रिक टन धान मात्रै आयात गरेको आयात गरेको भन्सार विभागको तथ्यांकले देखाउँछ। जसमध्ये ४ करोड २७ लाख ७० हजार रूपैयाँको १३१.३ मेट्रिक टन धानको बीउ आयात भएको छ।
यस्तै १४ अर्ब २६ करोड ३ लाख ५६ हजार रूपैयाँको ३,९४,६८१.५८ मेट्रिक टन धान आयात भएको छ भने ११ अर्ब ४८ करोड १० लाख १० हजार रूपैयाँको १,७१,९१७.२९ मेट्रिक टन चामल आयात भएको छ। यस्तै २७ हजार रूपैयाँको ६०२ केजी ब्राउन राइस आयात भएको छ। २८ करोड २७ लाख ९८ हजार रूपैयाँको कनिका आयात भएको विभागको तथ्यांकमा छ। १८ लाख १५ हजार रूपैयाँको ३३.०९ मेट्रिक टन धानको भुजा र ५९ लाख ७३ हजार रूपैयाँको १५१.३८ मेट्रिक टन चिउरा आयात भएको भन्सार विभागको तथ्यांकमा उल्लेख छ।
सोही अवधिमा ११ अर्ब ६० करोड ६१ लाख ५१ हजार रूपैयाँको २,६८,३४७.२१ मेट्रिक टन मकै आयात भएको विभागको तथ्यांकमा उल्लेख छ। जसमा ११ अर्ब ३ करोड ९९ लाख २१ हजार रूपैयाँको २६०,२४४.९४ मेट्रिक टन मकैको बीउ आयात भएको विभागको तथ्यांकमा छ। यस्तै ५६ करोड ६२ लाख ३० हजार रूपैयाँको ८,१०२.२८ मेट्रिक टन मकैको पिठो तथा मकैबाट बनेका अन्य वस्तु आयात भएको विभागको तथ्यांकमा उल्लेख छ।
सोही अवधिमा १ अर्ब ४२ करोड ६१ लाख ५८ हजार रूपैयाँको २८,२६६.५७ मेट्रिक टन गहुँ आयात भएको विभागको तथ्यांकमा छ। जसमध्ये १ अर्ब २१ करोड ८५ लाख २० हजार रूपैयाँको २७,२०२.९२ मेट्रिक टन आयात भएको छ। २० करोड ३४ लाख ९७ हजार रूपैयाँको गहुँको मैदा आटा आयात भएको छ भने गहुँको बीउ मात्रै ४१ लाख ४१ हजार रूपैयाँको ५९.३० मेट्रिक टन आयात भएको छ। सोही अवधिमा १ करोड २० लाख ३६ हजार रूपैयाँको ३५२.८१ मेट्रिक टन कोदो आयात भएको विभागको तथ्यांकमा छ।
धान, मकै, गहुँ र कोदोको आयात घट्दो
पछिल्लो वर्ष धान, मकै, कोदो र गहुँ आयातमा केही परिमाण घटेको पाइन्छ। चालू आर्थिक वर्षको ८ महिनामा नेपालले २६ अर्ब ७ करोड ४७ लाख ४९ हजार रूपैयाँको ५७५,७७४.४ हजार मेट्रिक टन धान आयात भएको विभागको तथ्यांकले देखाउँछ। गत आर्थिक वर्षको ८ महिनामा ३६ अर्ब ७७ करोड १० लाख ५३ हजार रूपैयाँको ९११,५६९.९१ मेट्रिक टन धान आयात भएको विभागको तथ्यांकमा छ। यस्तै आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ मा ३५ अर्ब १५ करोड ५० लाख ४१ हजार रूपैयाँको ९४८८७६.१५ मेट्रिक टन धानचामल आयात भएको विभागको तथ्यांकमा छ।
चालू आर्थिक वर्षको ८ महिनामा ११ अर्ब ६० करोड ६१ लाख ५१ हजार रूपैयाँको २,६८,३४७.२१ मेट्रिक टन मकै आयात भएको विभागको तथ्यांकमा उल्लेख छ। गत आर्थिक वर्षको ८ महिनामा १४ अर्ब ८६ करोड ६७ लाख ८६ हजार रूपैयाँको ४१७,५५२.४५ मेट्रिक टन मकै आयात भएको थियो। यस्तै आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ को ८ महिनामा ११ अर्ब ५३ करोड ६६ लाख २६ हजार रूपैयाँको ४२७५१२.६९ मेट्रिक टन मकै आयात भएको विभागको तथ्यांकमा छ।
चालू आर्थिक वर्षको ८ महिनामा १ अर्ब ४२ करोड ६१ लाख ५८ हजार रूपैयाँको २८२६६.५७ मेट्रिक टन गहुँ आयात भएको विभागको तथ्यांकमा छ। यस्तै गत आर्थिक वर्षको ८ महिनामा ५ अर्ब ६० करोड ८ लाख ४७ हजार रूपैयाँको १६४,८२०.९४ मेट्रिक टन आयात भएको थियो। यस्तै आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ को ८ महिनामा ८ अर्ब ९ करोड ४० लाख ६४ हजार रूपैयाँको २५१,९५७.६९ मेट्रिक टन गहुँ आयात भएको विभागको तथ्यांकमा छ।
चालू आर्थिक वर्षको १ करोड २० लाख ३६ हजार रूपैयाँको ३५२.८१ मेट्रिक टन कोदो आयात भएको विभागको तथ्यांकमा छ। गत आर्थिक वर्षको ८ महिनामा २ करोड १८ लाख ५१ हजार रूपैयाँको ६४५.४९ मेट्रिक टन कोदो आयात भएको विभागको तथ्यांकमा छ। यस्तै आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ को ८ महिनामा ४ करोड ९८ लाख २७ हजार रूपैयाँको १५०५.८३ मेट्रिक टन कोदो आयात भएको छ।
धान उत्पादन बढ्दै
कृषि मन्त्रालयका अनुसार चालू आर्थिक वर्ष ५४ लाख ८६ हजार ४७२ मेट्रिक टन धान उत्पादन भएको छ। आर्थिक वर्ष २०७८/०७९ मा नेपालमा ५१ लाख ३० हजार ६२५ मेट्रिक टन मात्रै धान उत्पादन भएको थियो। जुन गत वर्षभन्दा ३ लाख ५५ हजार ८४७ मेट्रिक टनले धेरै हो।
मन्त्रालयका अनुसार आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ मा १४,७३,४७४ हेक्टर जमिनमा ५६ लाख २१ हजार ७१० मेट्रिक टन धान फलेको थियो। आर्थिक वर्ष २०७६/०७७ मा १४,५८,९१५ हेक्टर जमिनमा ५५ लाख ५० हजार ८७८ मेट्रिक टन धान फलेको थियो। आर्थिक वर्ष २०७५/०७६ मा १४,९१,७४४ हेक्टर जमिनमा खेती हुँदा ५६ लाख १० हजार ११ मेट्रिक टन धान फलेको थियो।
बर्सेनि २८ लाख मेट्रिक टन मकै उत्पादन
आर्थिक वर्ष २०७८/०७९ मा कृषि मन्त्रालयले ३१ लाख ६ हजार मेट्रिक टन मकै उत्पादन भएको जनाएको छ। यस्तै आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ मा ९,७९,७७६ हेक्टर जमिनमा २९ लाख ९७ हजार ७३३ मेट्रिक टन मकै उत्पादन भएको थियो। आर्थिक वर्ष २०७६/०७७ मान ९५७६५० हेक्टर जमिनमा २८ लाख ३५ हजार ६७४ मेट्रिक टन मकै फलेको थियो। आर्थिक वर्ष २०७५/०७६ मा ९,५६,४४७ हेक्टर जमिनमा २७ लाख १३ हजार ६३५ मेट्रिक टन मकै फलेको कृषि मन्त्रालयले जनाएको छ।
वार्षिक २० लाख मेट्रिकटन गहुँ उत्पादन
मन्त्रालयका अनुसार आर्थिक वर्ष २०७८/०७९ मा सात लाख १६ हजार हेक्टर क्षेत्रफलमा गहुँ खेती भएकोमा २१ लाख ४४ हजार ५६८ मेट्रिक टन उत्पादन भएको थियो। आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ मा सात लाख ११ हजार हेक्टरमा खेती भई २१ लाख २७ हजार २७६ मेट्रिक टन गहुँ उत्पादन भएको थियो। आर्थिक वर्ष २०७६/०७७ मा ७०७५०५ हेक्टर जमिनमा २१ लाख ८५ हजार २८९ मेट्रिक टन गहुँ फलेको थियो। आर्थिक वर्ष २०७५/०७६ मा ७,०३,९९२ हेक्टर जमिनमा २० लाख ५ हजार ६६५ मेट्रिक टन गहुँ फलेको कृषि मन्त्रालयले जनाएको छ।
७.७ प्रतिशत जमिनमा मात्रै कोदो खेती
नेपालका कूल खाद्यान्न बालीहरुको क्षेत्रफलमध्ये ७.७ प्रतिशत हिस्सामा कोदो खेती हुन्छ। जसमध्ये पहाडी जिल्लामा ९५ प्रतिशत भू–भागमा खेती हुने गरेको कृषि मन्त्रालयले जनाएको छ। आर्थिक वर्ष २०७५/०७६ मा २६३२६१ हेक्टर जमिनमा कोदो खेती गरिएको थियो। सोही वर्ष ३ लाख १४ हजार २२५ मेट्रिक टन कोदा उत्पादन भएको कृषि तथा पशुपन्छी मन्त्रालयले जनाएको छ।
त्यस्तै आर्थिक वर्ष २०७६/०७७ मा २,६२,५४७ हेक्टर जमिनमा कोदो खेती गरिएको थियो। सो वर्ष ३ लाख २० हजार ९५३ मेट्रिक टन कोदो उत्पादन भएको थियो। आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ मा २,६५,४०१ हेक्टर जमिनमा कोदो खेती भएको थियो। उक्त वर्ष ३ लाख २६ हजार ४४३ मेट्रिक टन कोदो उत्पादन भएको थियो।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
