काठमाडौं– सरकारले गत आर्थिक वर्ष (२०८०/०८१) मा कूल बजेटको ८०.४६ प्रतिशत खर्च गरेको छ। गत आर्थिक वर्षको साउनदेखि असार मसान्तसम्म १४ खर्ब ९ अर्ब १५ करोड रुपैयाँ बराबर कूल बजेट खर्च भएको अर्थ मन्त्रालयले जनाएको छ।
यो आर्थिक वर्षका लागि सरकारले कूल १७ खर्ब ५१ अर्ब ३१ करोड रुपैयाँ बराबरको कूल बजेट ल्याएको थियो। ठूलो आकारको बजेट ल्याएको सरकारले आर्थिक सहायता र राजस्व संकलनमा लक्ष्य नभेट्दा कूल बजेट खर्च २० प्रतिशत कमी आएको तथ्यांकले देखाउँछ।
यो वर्ष सरकारले १९.५४ प्रतिशतले कूल बजेट खर्चमा कमी गरेको छ। अघिल्लो आर्थिक वर्ष (२०७९/०८१)मा १७ खर्ब ९३ अर्ब ८३ करोडको बजेट ल्याएको सरकारले १४ खर्ब २१ अर्ब ३२ करोड रुपैयाँ अर्थात कूल बजेटको ७९.२३ प्रतिशत खर्च गरेको थियो।
यस्तै गत वर्षमा सरकारले चालू खर्च तफै ८३.४५ प्रतिशत भएको छ। पुँजीगतर्फ ६३.४८ प्रतिशत र वित्तीय व्यवस्थापनतर्फ ८६.०७ प्रतिशत खर्च भएको अर्थ मन्त्रालयले जनाएको छ।
यो तथ्यांकअनुसार सरकारले लक्ष्यअनुसार बजेट खर्च गरेको देखिँदैन। ठूलो आकारको बजेट ल्याउने तर लक्ष्यअनुसार खर्च गर्न नसक्नुमा सरकारले वर्षभरी उठ्ने राजस्व र वैदेशिक आर्थिक सहायता प्राप्तीलाई आधार मानेर बजेट ल्याउने गरेको देखिन्छ।
लक्ष्यअनुसार राजस्व संकलन हुन नसक्दा र वैदेशिक आर्थिक सहायता लक्ष्यअनुसार प्राप्त नहुँदा कूल बजेट खर्चमा कमी आएको विज्ञहरु बताउँछन्।
चालू खर्च घट्यो ०.३५ प्रतिशत
गत वर्ष सरकारले चालू खर्चका लागि ११ खर्ब ३६ अर्ब ९६ करोड रुपैयाँ बराबरको बजेट छुट्याएको थियो। जसमध्येबाट ९ खर्ब ५२ अर्ब २७ करोड बराबर खर्च भएको मन्त्रालयले जनाएको छ। यो कूल चालूखर्चको बजेटको ८३.४५ प्रतिशत हो।
अघिल्लो आर्थिक वर्ष (२०७९/०८०) मा ११ खर्ब ८३ करोड २३ अर्ब रुपैयाँ छुट्याएकोमा ९ खर्ब १५ खर्ब ६ करोड रुपैयाँ बराबर अर्थात ८३.४५ प्रतिशत खर्च भएको थियो।
जसअनुसार अघिल्लो वर्षको तुलानामा गत वर्ष ०.३५ प्रतिशतले चालू खर्चमा कमी आएको छ।
१.८० प्रतिशत बढ्यो पुँजीगत खर्च
गत वर्षका लागि पुँजीगत खर्चका लागि ३ खर्ब ६८ खर्ब ९६ करोड रुपैयाँ कूल बजेट छुट्याएको थियो। जसमध्येबाट १ खर्ब ९१ अर्ब ७४ करोड रुपैयाँ बराबर खर्च गरेको छ। यो कूल पुँजीगत खर्चका लागि छुट्याएको बजेटको ६३.८४ प्रतिशत हो।
अघिल्लो वर्षमा सरकारले पुँजीगत खर्चका लागि ३ खर्ब ८०अर्ब ३८ करोड रुपैयाँ बराबरको बजेट छुट्याएको थियो। जसअनुसार अघिल्लो वर्षको तुलनामा २०८०/०८१ मा १.८० प्रतिशतले पुँजीगत खर्च बढेको देखिएको छ।
यस्तै वित्तीय व्यवस्थापन तर्फको खर्चमा सरकारले ३ खर्ब ७ अर्ब ५३ करोड रुपैयाँ बराबरको बजेट छुट्याएको थियो। जसमध्येबाट २ खर्ब ६४ अर्ब ६३ करोड रुपैयाँ बजेट खर्च भएको छ। यो वित्तीय व्यवस्थातर्फको बजेटको ८६.०७ प्रतिशत हो।
अघिल्लो वर्ष वित्तीय व्यवस्थातर्फको लागि सरकारले २ खर्ब ३० अर्ब २१ करोड रुपैयाँ बजेट छुट्याएको थियो। जसमध्येबाट ८४.७९ प्रतिशत अर्थात् १ खर्ब ९५ अर्ब १९ करोड रुपैयाँ बराबर खर्च गरेको मन्त्रालयको तथ्यांकमा उल्लेख छ।
लक्ष्यअनुसार संकलन भएन राजस्व
लक्ष्यअनुसार खर्च गर्न नसकेको सरकारले राजस्व संकलन पनि लक्ष्यअनुसार गर्न सकेको छैन। गत आर्थिक वर्ष २०८०/०८१ मा सरकारले १० खर्ब ८२ अर्ब ७५ करोड रुपैयाँ बराबर राजस्व संकलन गरेको छ। यस वर्ष १४ खर्ब २२ अर्ब ५४ करोड रुपैयाँ बराबरको राजस्व संकलनको लक्ष्य राखेको थियो। जसअनुसार सरकारले लक्ष्यअनुसार राजस्व संकलन गर्न नसकेको यो तथ्यांकले देखाएको छ।
लक्ष्य अनुसार परिचालन भएन वैदेशिक आर्थिक सहायता
आर्थिक वर्ष २०८०/०८१ मा कूल १ खर्ब ३८ अर्ब ९८ करोड रुपैयाँ बराबर वैदेशिक आर्थिक सहायत परिचालन भएको छ। जसमधये २२ अर्ब २७ करोड बराबर अनुदान र १ खर्ब १६ अर्ब ७० करोड रुपैयाँ बराबरको वैदेशिक ऋण प्राप्त भएको मन्त्रालयले जनाएको छ। यो वर्ष सरकारले २ खर्ब १२ अर्ब ७५ करोड रुपैयाँ वैदेशिक आर्थिक सहायता प्राप्त गर्ने लक्ष्य राखेको थियो। तर लक्ष्यअनुसार प्राप्त गर्न नसकेको पाइएको हो।
यस्तै २०८१ वैशाख यता (३ महिना) असार मसान्तसम्ममा ६९ अर्ब ४६ करोड ११ लाख रुपैयाँ वैदेशिक आर्थिक सहायता परिचालन भएको छ। जसमध्ये ५८ अर्ब २५ करोड ३७ लाख वैदेशिक ऋण र ११ अर्ब २० करोड ७४ लाख अनुदान प्राप्त भएको छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
