काठमाडौं– करिब १० वर्ष पहिले काठमाडौंका अमृत गुरुङलाई पखाला लागिरहने र कब्जियतको समस्या थियो। खानामा पटक्कै रुचि लाग्दैन थियो। शरीर कमजोर भएजस्तो थाकेको महसुस उनलाई हुन्थ्यो।
दिनप्रति दिन दुब्लाउँदै गएपछि उनी एक अस्पतालमा पुगे। सबै समस्या सुनेपछि उनलाई क्यान्सरको आशंका गरियो। अनि चिकित्सकले भक्तपुर अस्पतालमा उनलाई रेफर गरे। त्यो बेलासम्म उनले आफुलाई क्यान्सर नहोला भन्दै ढाडस दिन्थे। मनमा डर थियो तर उनी हिम्मत नहारी आफुलाई सम्हाल्दै अघि बढे।
भक्तपुर क्यान्सर अस्पतालमा उनको परीक्षण भयो। मनको त्यो डर तीतो सत्यमा परिणत भयो। उनलाई ठूलो आन्द्राको क्यान्सर रहेछ, त्यो पनि चौथो चरणको। आफुलाई क्यान्सर भएको सुन्ने बित्तिकै उनको खुट्टाबाट जमिन भाँसिएजस्तै भयो। म अब मर्ने भए भन्ने चिन्ताले उनलाई भतभती पोल्न थाल्यो।
हुन त उनलाई चिकित्सकले उपचारपछि उनको क्यान्सर निको हुने नबताएका होइनन्। तर क्यान्सर निको हुँदैन, क्यान्सर लाग्ने बित्तिकै मान्छे मारिहाल्छन् भन्ने जस्ता थुप्रै भ्रमहरु उनले सुन्दै आएका थिए। तर उनको सबै भ्रम र डरलाई चिकित्सकको सही परामर्शले जित्न सक्यो। त्यसपछि उनी क्यान्सरलाई हराउन उपचारको बाटोमा लागे।
अहिले उनी क्यान्सरमुक्त भइसकेका छन्। आफुलाई क्यान्सर भएपछि मात्र उनले समाजमा क्यान्सरबारे रहेका विभिन्न गलत बुझाई बारे जान्ने मौका पाए। नेपाली समाजमा क्यान्सर लाग्ने बित्तिकै मृत्यु हुन्छ र सबै धन सम्पत्ति सकिन्छ भन्ने सोचाई व्याप्त रहेको उनी बताउँछन्।
उनी भन्छन्, ‘समयमा नै उपचार पाए क्यान्सर पूर्ण रुपमा निको हुन्छ भन्ने उदाहरण म आफैं हो।’
क्यान्सर विरुद्धको यो लडाईमा उनी एक्लै थिएनन्। परिवारको साथ र हौसलाले उनलाई यो लडाईमा जित्न आत्मबल मिल्यो।बिरामीले बेला बेलामा गर्ने फलोअप, स्वस्थकर खानपान तथा जीवनशैलीले पनि क्यान्सर माथि विजय पाउन सकिने उनको अनुभव छ।
‘जति पनि क्यान्सर लागेर अब केही गर्न सकिदैंन भन्ने सोचाई भएका बिरामी हुनुहुन्छ भने मलाई हेर्नुहोस्। मैले क्यान्सरलाई जित्न सके।’ उनले भने।
उनले क्यान्सरलाई मात्र जितेनन्। अहिले क्यान्सरका बिरामीहरुको सहयोगका लागि काम पनि गरिरहेका छन्। संसारमा क्यान्सर उपचारका लागि अत्याधुनिक तथा नवीन प्रविधिहरुको विकास भइसकेकोले क्यान्सर भएपछि बाँचिदैंन भन्ने धारणा नराख्न उनी सुझाव दिन्छन्।
...
क्यान्सरलाई जितेर अघि बढेकी पत्रकार रेनुका सुवेदीको अनुभव पनि यस्तै छ। शरीरमा अस्वस्थता बढ्दै गएपछि उनी स्वास्थ्य समस्या पहिचान गर्न विभिन्न अस्पतालमा पुगिन्। चिकित्सकले पाठेघरको मुखको क्यान्सरको शंका गर्दै उनलाई पनि भक्तपुर अस्पताल रेफर गरियो।
विभिन्न चरणको परीक्षणपछि उनलाई पाठेघरको मुखको क्यान्सर भएको पुष्टि भयो। उनलाई पनि सुरुमा आफुलाई क्यान्सर भएको कुरा विश्वास नै गर्न गाह्रो भयो। उनी अस्पतालको गेटबाट तीन पटकसम्म घर फिर्ता भइन्।
उनले भनिन् ‘मलाई क्यान्सर लागेको हो भन्ने विश्वास गर्न नै गाह्रो भयो। जसले उपचारका लागि ७ महिना ढिलो समेत भयो।’
उनी थप्छिन्, ‘क्यान्सर भएको मलाई पत्याउनै गाह्रो भयो। त्यसकारण डाक्टरले रेफर गरेको क्यान्सर अस्पताल नभई म उपचारका लागि अन्य अस्पताल चहार्दै हिडे। यसरी नै ७ महिना बित्यो अन्त्यमा भक्तपुर क्यान्सर अस्पतालमा मेरो उपचार सुरु भयो।’
५ सय रुपैँया लिएर स्वास्थ्य परीक्षणका लागि अस्पताल पुगेकी उनलाई जब चौंथो चरणको पाठेघरको क्यान्सर भएको पत्ता लाग्यो। त्यसपछि अब उपचार खर्च कसरी जुटाउने भन्ने चिन्ताले उनलाई पोल्न थाल्यो। रोग पत्ता लागेको तीन महिनासम्म पनि खर्च व्यवस्थापन नहुँदा उनको उपचार अगाडि बढ्न सकेन।
एकल महिलाको रुपमा उनले नै छोराको सम्पूर्ण पालन पोषणको जिम्मेवारी निभाउँदै आएकी थिइन्। उनीसँग क्यान्सर पहिचानका लागि गरिएको बायोप्सी रिपोर्ट ल्याउने पैसा समेत थिएन। यद्यपि विभिन्न संघ संस्था तथा व्यक्तिले गरेको आर्थिक सहयोगले उनको उपचार अगाडि बढ्यो।
‘भक्तपुर क्यान्सर अस्पतालमा चिकित्सक तथा नर्सबाट धेरै माया पाए।’, उनले भनिन्, ‘सबैको माया र हौसला अनि चिकित्सकहरुको सही उपचारबाट चौंथो चरणको क्यान्सरलाई मैले जितेको छु।’
क्यान्सर लाग्दैमा मरिहालिन्छन् भन्ने सोच पटक्कै नराख्न उनको पनि सुझाव छ। उच्च मनोबलले क्यान्सरलाई पराजित गर्न सकिने उनी बताउँछिन्।
वर्षेनी करिब ३० हजार थपिन्छन्, क्यान्सरका बिरामी
विश्व स्वास्थ्य संगठनको तथ्यांक अनुसार नेपालमा प्रत्येक वर्ष २५ देखि ३० हजारको संख्यामा क्यान्सर बिरामीहरु थपिने गर्छन्। जसले गर्दा क्यान्सर उपचारमा आर्थिक भार पर्ने गर्दछ।
जीवनशैलीमा आएको परिवर्तनका कारण नेपालमा दिन प्रतिदिन क्यान्सर रोगीहरुको संख्या बढ्दै गएको चिकित्सक बताउँछन्।भक्तपुर क्यान्सर अस्पतालका कार्यकारी निर्देशक डा उज्वल चालिसे युवा पुस्तामा क्यान्सर देखिनु चुनौतीपूर्ण भएको बताउँछन्।
क्यान्सरको उपचारका लागि अस्पताल आएकामध्ये सबैभन्दा धेरैमा फोक्सोको क्यान्सर, महिलाहरुमा पाठेघरको मुख तथा स्तन क्यान्सर, पुरुषहरुमा मुख, घाँटी तथा जिब्रोको क्यान्सर, ठुलो आन्द्राको क्यान्सर, महिलाहरुमा ओभरियन क्यान्सर बढी देखिएको उनले बताए।
‘क्यान्सरका चार चरण हुन्छन्। सुरुवातको चरणमा पत्ता लागे अधिकांश उपचार सम्भव हुन्छ।’ उनले भने, ‘पहिलो चरणको ९० प्रतिशत, दोस्रो चरणको ७०, तेस्रो चरणको ५० प्रतिशत, चौथो चरणको १५ प्रतिशत क्यान्सरलाई निको बनाउन सकिन्छ।’
अधिकांश बिरामीहरु तेस्रो तथा चौथो चरणमा मात्रै उपचारका लागि अस्पताल आउने गरेको उनले बताए।
कहाँ–कहाँ हुन्छ क्यान्सर उपचार ?
नेपालमा क्यान्सर उपचारका लागि सरकारी स्तरबाट तीन अस्पताल सञ्चालित छन्। भक्तपुर क्यान्सर अस्पताल, भरतपुरस्थित बिपी कोइराला मेमोरियल क्यान्सर अस्पताल तथा नेपालगन्जस्थित सुशील कोइराला क्यान्सर अस्पताल क्यान्सरको विशिष्टीकृत अस्पताल हुन्।
यसबाहेक वीर, त्रिवि शिक्षण, पाटन अस्पताल, कान्ति बाल लगायतका अस्पतालहरुमा पनि क्यान्सरको आंशिक उपचार पाउन सकिन्छ। क्यान्सर ढिलो पत्ता लाग्दा यसको उपचार जटिल तथा महँगो हुने अर्का क्यान्सर रोग विशेषज्ञ डा विवेक आचार्य बताउँछन्।
उनले भने, ‘सुरुवातको अवस्थामा पत्ता लगाउन सकेमा क्यान्सर सामान्य तथा सस्तो उपचारले नै निको हुनसक्छ।’
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1766562539.png)
-1766562365.png)
-1764146706.png)
-1763721444.png)
