अर्थ समाचार

ऋण मिनाह गर्नुपर्ने मागसहितको ‘अराजकता’ले बैंकिङ प्रणाली कतातिर मोडिँदैछ?

कल्पना घिमिरे शनिबार, फागुन २०, २०७९ ०६:३०

काठमाडौं– बैंकको चर्को ब्याजका कारण मर्कामा परेको भन्दै धनगढीका उद्योगी–व्यवसायी आन्दोलनमा उत्रिए। उनीहरुले विरोध प्रदर्शनसहित बैंकका शाखाहरुमा तालाबन्दीसमेत गरे। बैंकका शाखाहरुमा तालाबन्दी भएपछि पैसा भुक्तान, बचन, ब्याज बुझाउने लगायतका कार्यहरु प्रभावित भएका थिए।

यो घटना बिहीबार भएको हो। यतिबेला बजारमा आर्थिक अभाव छ। साना व्यापारीदेखि ठूला उद्योगीसम्म आर्थिक अभावका कारण बैंक तथा वित्तीय संस्थाको ऋण तिर्न सकिरहेका छैनन्।

पछिल्लो समय चर्को ब्याजमा लघुवित्तको ऋण लिएर तिर्न नसकेका थुप्रै घटनाहरु सतहमा आएका छन्। लघुवित्तको चर्को ब्याजविरुद्ध ऋणीहरु निरन्तर आन्दोलनमा छन्।

यतिबेला नै दुर्गा प्रसाईले बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुको ऋण नतिर्ने समूहको नेतृत्व गर्दै एक अभियान सुरु गरेका छन्। पूर्व राजा ज्ञानेन्द्र शाह र उनको पारिवारिक सदस्यको उपस्थितिमा फागुन १ गते मेची पुलबाट राष्ट्रिय अभियान सुरु गरेका प्रसाईं राजनीतिक उद्देश्य प्राप्तिका लागि बैंक तथा वित्तीय संस्थाविरुद्ध लागिपरेका छन्।

अभियान स्वरुप उनले बैंक तथा वित्तीय संस्थाले दिएको २० लाखसम्म ऋण मिनाहा हुनुपर्ने माग अघि सारेका छन्। जुन असम्भव छ। दुई साताअघि झापामा वित्तीय संस्थाविरुद्ध बोल्दै प्रसाईंले ‘सतिश पोख्रेलको नेतृत्वमा देशभरि लघुवित्तका मान्छेलाई कालोमोसो दल्ने समूह बनाएका छौं’ भनेका थिए।

‘२० लाखसम्मको ऋण मिनाहा हुनुपर्छ। लघुवित्तका मान्छे गाउँमा आए भने च्याप्प समाउने, कालोमोसो दल्ने। बैंकका कर्मचारीले टर्चर गरे भने बैंकको बाहिर रुँघेर बस्ने र कालोमोसो दल्ने। बैंकको भित्र छिर्‍यो भने पो मुद्दा लाग्छ,’ प्रसाईंले भनेका थिए।

यसको प्रभावस्वरूप जाजरकोटमा लघुवित्तका कर्मचारीलाई फागुन १६ मा कालोमोसो दलिएको छ। बुधबार मात्रै जाजरकोटको भेरी नगरपालिकामा एनआईसी एशिया लघुवित्तका कर्मचारीमाथि दुईजना अज्ञात व्यक्तिले कालोमोसो दल्दै रकम लुटपाट गरे।

उक्त नगरपालिकामा मासिक किस्ता उठाउन गएका लघुवित्तका कर्मचारीमाथि दुई व्यक्तिले कालोमोसो दलेर साथमा रहेको किस्ता असुल नगदसहितको झोला खोसेर भागेको जाजरकोट प्रहरीले बताएको छ।

लघुवित्तका कर्मचारी किस्ता उठाउन आउने बुझेर उक्त समूहले दुर्व्यवहार गरेको र लुटपाट गर्न आएका थिए। तीमध्ये पाँचजनालाई पक्राउ गरी अनुसन्धान भइरहेको डीएसपी सन्तोष रोक्काले बताए।

ऋण मिनाहको अभियान अराजक हो
राष्ट्र बैंकका सह प्रवक्ता नारायण प्रसाद पोखरेलले बैंक तथा वित्तीय संस्थाको ऋण मिनाहा गर्न कालोमोसो दल्ने अभियान अराजकता रहेको बताए।

साथै निक्षेपकर्ताको सानो–सानो निक्षेपबाट बैंकले ऋण प्रवाह गरेको हुँदा बैंकबाट ऋण लिइसकेपछि ऋणीले सावाँ र ब्याज भुक्तानी गर्नुपर्ने उनले बताए।

‘बैंकको आफ्नो पैसा त होइन त्यो निक्षेपकताले सानो–सानो परिमाणममा जम्मा गरेको पैसा हो। त्यसकारण ऋणीले कति समयको लागि कति ब्याजदरमा ऋण लिएको हो त्यसै अनुसार भुक्तानी गर्नुपर्छ। कुनै एक समय सरकारले कृषि विकास बैंकबाट कृषकहरुले लिएको सानो ऋण मिनाहा गरेको थियो। होला सरकारले सक्छ भने मिनाहा गरिदेला तर बैंक तथा वित्तीय संस्थाले ऋण मिनाहा गर्ने कुरा सम्भव छैन,’ उनले भने।

यो पनि पढ्नुहोस

लघुवित्तका ऋणी आन्दोलित, नियामक भन्छ : आन्दोलन गरेर ऋण मिनाहा हुँदैन

राष्ट्र बैंक लगायतका बैंक तथा वित्तीय संस्थाले तिर्न नसकेको ऋण मिनाह गर्न सम्भव नहुने र सरकारले मिनाहा गरिदिने कुरा फरक पाटो भएको उनको भनाइ छ।

‘यो नितान्त ऋणको बारेमा आम जनताले बुझ्नुपर्छ। जस्तो कि ऋण केहो?, कमभन्दा कम ब्याजमा कसरी ऋण लिने?,कुन बैंकबाट सहुलियतमा ऋण पाइन्छ?, यी कुरा बुझेर मात्र ऋण लिनुपर्छ,’ उनले भने।

सहकारी तथा वित्तीय संस्थाले पनि आफ्नो ऋण दिँदा के सम्बन्धी दिने? केका लागि दिने? ऋण लिएर पछि उसले फिार्ता गर्न सक्छ के अवस्था छ बुझेर मात्र ऋिण दिने सम्बन्धित बैंक तथा वित्तिय संस्थाले गर्नुपर्ने उनी बताउँछन्। वित्तीय संस्थाहरुले के कसरी कर्जा प्रवाह गरिरहेको छ भन्नेबारे राष्ट्र बैंकले बेला–बेलामा अनुगमन गरेर निर्देशनसमेत दिने गरेको उनको भनाइ छ।

यस्तै बैंकर्स संघका पूर्व अध्यक्ष भुवन दाहालले कालो मसोदल्ने, आन्दोलन गर्ने काम अराजकता भएको बताए। ‘नारा जुलुस गर्ने, कर्मचारीलाई कालो मोसो दल्ने काम त सरासर अराजकता भयो। यसरी बैंक तथा वित्तीय संस्थाले प्रवाह गर्दै आएको ऋण बैंकको आफ्नो होइन। यो जति पनि बचतकर्ताले बचत गरेको रकम जम्मा गरेर बैंकले दिने न हो। तिर्छु भनेर लिएपछि त तिर्न पर्‍यो नि?’ उनले भने ‘ऋणीहरुको आफ्नो समस्या होला ब्याज बढेको छ। ब्याजदर घटाउने कसरी यस्ता समस्याबारे बसेर बैंक, वित्तीय संस्थासँग, बैंकर्स संघ छ। यी बसेर छलफल गर्नुस् न। आन्दोलन गरेर मोसो दलेर कुनै बैंकले ऋण मिनाहा गर्न सक्दैन।’

नेपाल राष्ट्र बैंकको २०७९ पुससम्मको तथ्यांक अनुसार बैंक तथा वित्तीय संस्थामा कूल ४ करोड ८३ लाख निक्षेप खाताबाट ५३ खर्ब ६१ अर्ब निक्षेप संकलन गरी १८ लाख ३३ हजार कर्जा खातामार्फत् ४८ खर्ब ४४ अर्ब ऋण प्रवाह गरेका छन्। यस्तै लघुवित्तमा पनि ६० लाखभन्दा बढी बचतकर्ता छन् भने ऋणीको संख्या ३२ लाख ६० हजार रहेको छ।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।