काठमाडौं– भान्सामा दैनिक सलाद तथा मसलाका रुपमा प्रयोग हुने प्याजमा पनि नेपाल परनिर्भर छ। प्याजको उत्पादन बढाउन भन्दै सरकारले वर्षेनी करौडौं रुपैयाँको अनुदान दिने गर्छ। तर त्यसको असर उत्पादनमा परेको छैन।
चालु आर्थिक वर्षको साउन महिनादेखि पुस महिनासम्म नेपालले ३ अर्व २३ करोड ३८ लाख ७१ हजार रूपैयाँ बराबरको ८७ हजार ५२८.६ मेट्रिकटन हरियो तथा सुकेको प्याज बाहिरी मुलुकबाट आयात गरेको भन्सार विभागको तथ्याङ्कमा उल्लेख छ।
जसमध्ये भारतबाट मात्रै ३ अर्व २० करोड ६१ लाख ९३ हजार रूपैयाँको ८ हजार ७४६.५८ मेट्रिक टन प्याज आयात भएको छ। त्यसमा प्याजको बीउ मात्रै ४ लाख ८३ हजार रुपैयाँको १.३ मेट्रिकटन आयात भएको विभागको तथ्याङ्कले देखाउँछ।
ताजा प्याज मात्रै ३ अर्व १५ करोड २७ लाख ४५ हजार रूपैयाँको ८६ हजार ३८६.६८ मेट्रिक टन आयात भएको विभागको तथ्याङ्कमा उल्लेख छ। टुक्रा पारेर सुकाएको प्याज भने ५ करोड २९ लाख ६५ हजार रूपैयाँको १ हजार ७२.५९ मेट्रिक टन भारतबाट आयात भएको छ।
यस्तै, कोरियाबाट १ लाख ५२ हजार रुपैयाँको १५ केजी प्याजको बिउ आयात गरिएको विभागको तथ्याङ्कमा उल्लेख छ। छिमेकी मुलुक चिनबाट पनि दुई करोड ७५ लाख २६ हजार रूपैयाँको प्याज आयात भएको विभागको तथ्याङ्कमा उल्लेख छ।
कालिमाटी तरकारी बजार विकास समितिका निर्देशक विनय श्रेष्ठ नेपालमा उत्पादन हुने प्याज हरियोमै बढी बिक्री गर्ने गरिएकाले भएकाले बाहिरी मुलुकबाट प्याज आयात गर्नु परेको बताउँछन्।
‘पहिलो कुरा स्वदेशी उत्पादनले बजारको माग धान्न सक्दैन। दोश्रो नेपालीहरुलाई छिटो आर्थिक आम्दानी गर्नुपर्ने हुन्छ। प्याज खेती प्रशस्त हुन्छ, तर हरियो प्याज उखेलेर बिक्री गर्दा छिटो आर्थिक आम्दानी हुने भयो। अर्को कुरा प्याज छिटो उखेलेपछि फेरि अर्को वस्तु खेती उत्पादन गर्न सकिन्छ। त्यसकारण हरियोमै प्याज बिक्री गरीने भएकाले बढी आयात गर्नु पर्ने बाध्यता छ,’ श्रेष्ठले भने।
भारतबाट मात्रै साढे १४ अर्बको प्याज आयात
सवा ३ वर्षको अवधिमा भारतबाट मात्रै साढे १४ अर्ब रुपैयाँको हरियो, सुकेको, बिउ प्याज आयात भएको विभागको तथ्याङ्कमा उल्लेख छ। आर्थिक वर्ष ०७७/०७८ देखि हालसम्म १४ अर्ब ६४ करोड ८१ लाख २८ हजार रूपैयाँको ३ लाख ८९ हजार ८१४.३४ मेट्रिक टन प्याज विदेशबाट आयात भएको छ। जसमध्ये भारतबाट मात्रै १४ अर्व ४५ करोड ४१ लाख ९६ हजार रूपैयाँको प्याज आयात भएको छ।
आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ मा ४ अर्व ९६ करोड ३६ लाख १३ हजार रूपैयाँको १२ हजार ८ सय ४५.६ मेट्रिक टन आयात भएको भन्सार विभागको तथ्याङ्कमा उल्लेख छ।
आर्थिक वर्ष २०७८/०७९ मा ६ अर्व ४५ करोड ५३ लाख ७६ हजार रूपैयाँको १ लाख ७३ हजार ८३१.६५ मेट्रिक टन प्याज आयात भएको विभागको तथ्याङ्कमा उल्लेख छ।
आर्थिक वर्ष ०७९/०८० को ६ महिनाको अवधिमा नेपालले ३ अर्ब २३ करोड ३८ लाख ७१ हजार रूपैयाँको ८७ हजार ५२८.६ मेट्रिक टन प्याज आयात भएको छ।
माग धेरै, उत्पादन कम
नेपालमा मागभन्दा धेरै कम उत्पादन हुँदा वर्षेनी विदेशबाट अर्बौं रुपैयाँको प्याज आयात भइरहेको तथ्याङ्कले देखाउँछ। नेपाली उत्पादनले माग नधान्दा बाहिरी मुलुकबाट आयात गर्नेपर्ने बाध्यता रहेको सरोकारवालाहरुको भनाइ छ।
आर्थिक वर्ष ०७७/०७८ मा प्रदेश १ मा १ हजार ९९४ हेक्टर जमिनमा खेती हुँदा २४ हजार १३५ मेट्रिक टन प्याज उत्पादन भएको थियो। यो प्रतिहेक्टर १२.१० मेट्रिक टनले उत्पादन भएको कृषि तथा पशुपंक्षी विकास मन्त्रालयले जनाएको छ।
त्यस्तै, सोही आर्थिक वर्षमा मधेस प्रदेशमा १० हजार ८३७ हेक्टर जमिनमा खेती गरिएकोमा प्रतिहेक्टर १५.८४ मेट्रिक टनका दरले १ लाख ७१ हजार ६४९ मेट्रिक टन प्याज उत्पादन भएको थियो।
सोही आर्थिक वर्षमा बागमती प्रदेशमा १ हजार १२२ हेक्टर जमिनमा खेती गरिँदा प्रतिहेक्टर ११.८० मेट्रिक टनका दरले १३ हजार २४६ मेट्रिक टन प्याज उत्पादन भएको कृषि तथा पशुपंक्षी विकास मन्त्रालयले जनाएको छ।
उक्त आर्थिक वर्षमा गण्डकी प्रदेशमा ६८२ हेक्टर जमिनमा खेती भएकोमा प्रतिहेक्टर १२.६३ मेट्रिक टनका दरले ८ हजार ६६२ मेट्रिक टन प्याज उत्पादन भएको थियो।
लुम्बिनी प्रदेशमा २ हजार ८२३ हेक्टर जमिनमा खेती भएकोमा प्रतिहेक्टर १४.१४ मेट्रिक टनका दरले ३९ हजार ९११ मेट्रिक टन प्याज उत्पादन भएको थियो।
कर्णाली प्रदेशमा ७४९ हेक्टर जमिनमा खेती भएकोमा प्रतिहेक्टर ११.३२ मेट्रिक टनका दरले ८ हजार ४८२ मेट्रिक टन प्याज उत्पादन भएको थियो।
सुदुरपश्चिम प्रदेशमा २ हजार ४३ हेक्टर जमिनमा खेती भएकोमा प्रतिहेक्टर ११.२६ मेट्रिक टनका दरले २ हजार ११ मेट्रिक टन प्याज उत्पादन भएको थियो।
एक जनाले वर्षमा खान्छन् झण्डै १६ केजी प्याज
आर्थिक वर्ष ०७७/०७८ मा ७ वटै प्रदेशमा गरी २ लाख ८९ हजार ९६ मेट्रिक टन प्याज उत्पादन भएको कृषि तथा पशुपंक्षी विकास मन्त्रालयले जनाएको छ। सोही वर्ष १ लाख ७३ हजार ८३१.६५ मेट्रिक टन प्याज विदेशबाट आएको थियो।
नेपालमा प्रतिव्यक्ति वार्षिक १५.४६ केजी प्याज खपत हुने राष्ट्रिय आलु, तरकारी तथा मसला विकास केन्द्रको वार्षिक प्रतिवेदनमा उल्लेख छ।
राष्ट्रिय आलु, तरकारी तथा मसला विकास केन्द्रका सूचना अधिकारी सूचना अधिकारी सन्दीप सुवेदी नेपाल प्याजमा आत्मनिर्भर हुनका लागि कम्तीमा २५ हजार ९१० हेक्टर जमिनमा बाह्रै महिना प्याज खेती गर्नुपर्ने बताउँछन्। केन्द्रका अनुसार अहिले देशभर करिब १९ हजार हेक्टर जमिनमा प्याज खेती हुन्छ।
प्याजको आयात नियन्त्रणका लागि संघीय सरकारको कृषि तथा पशुपंक्षी विकास मन्त्रालय मातहत रहेको राष्ट्रिय आलु, तरकारी तथा मसला विकास केन्द्रले तराईका विभिन्न जिल्लामा प्याज खेती कार्यक्रम सञ्चालन गरिरहेको छ।
प्याजको गुणस्तरीय बिउको उत्पादन वृद्धिका लागि यो कार्यक्रम सञ्चालन गरिएको सुवेदीले बताए। ५ वर्षमा बिउ उत्पादन बढाउने लक्ष्य रहेको उनको भनाइ छ।
वार्षिक करिब १९ करोड रुपैयाँ बराबरको १९० मेट्रिक टन प्याजको बिउ उत्पादन गर्ने लक्ष्य रहेको उनले जानकारी दिए। साथै प्याज खेतीका लागि अनुदान पनि दिइरहेको उनले जानकारी दिए।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
