काठमाण्डौं— स्थानीय तहको निर्वाचनमा धेरैको चासो रहेको ६ महानगर र ११ उपमहानगरमध्ये गठबन्धन गरेका दलबाट अधिकांशमा पालिकाका प्रमुख पदमा महिला उम्मेदवारी नै परेको छैन। काठमाडौं, भरतपुर र पोखरा महानगर तथा केही उपमहानगरमा मात्र गठबन्धनबाट प्रमुख पदमा महिला उम्मेदवार पनि खडा भएका छन्।
गठबन्धनबाट प्रमुख पद मेयर र उपमेयरमा पुरुष उम्मेदवार मात्र परेका महानगरमा ललितपुर, विराटनगर र वीरगन्ज छन्। यी महानगरमा सत्ता गठबन्धन गरेका दल नेपाली कांग्रेस, नेकपा माओवादी केन्द्र, नेकपा एकीकृत समाजवादी र राष्ट्रिय जनता पार्टीले तालमेल गरेका हुन्। त्यसैगरी इटहरी, धरान, कलैया, घोराही, तुल्सीपुर, बुटवल र नेपालगञ्ज उपमहानगरपालिकामा पनि सत्तागठबन्धबाट दुवै प्रमुख पदमा पुरुषको मात्र उम्मेदवारी परेको छ।
नेकपा एमाले र लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टीले गठबन्धन गरेको वीरगन्ज महानगरपालिकामा पनि पुरुष उम्मेदवार मात्र उठाएका छन्। भरतपुरमा भने गठबन्धन गरेका दल एमालेबाट मेयरमा विजय सुवेदी र राप्रपाबाट उपमेयरमा हिमला गुरुङ उम्मेदवार बनेका छन्। यहाँ सत्ता गठबन्धनले पनि माओवादी केन्द्रकी रेणु दाहाललाई मेयर र कांग्रेसका चित्रसेन अधिकारीलाई उपमेयरको उम्मेदवार बनाएको छ।
पोखरामा सत्ता गठबन्धनबाट प्रमुख पदमा पुरुष र महिला नै उम्मेदवार बनेका छन्। मेयरमा एकीकृत समाजवादीबाट धनराज आचार्य र उपमेयरमा कांग्रेसबाट कोपिला रानाभाट उम्मेदवार छन्। यहाँ एमालेले मेयरमा कृष्ण थापा र उपमेयरमा मञ्जुदेवी गुरुङलाई उम्मेदवार बनाएको छ।
नेपालको संविधान २०७२ को धारा ३८ मा राज्यका सबै निकायमा महिलालाई समानुपातिक समावेशी सिद्धान्तका आधारमा सहभागी हुने हक हुने व्यवस्था छ। स्थानीय तह निर्वाचन ऐनले स्थानीय तहका मनोननयपत्र पेस गर्दा पालिकाका प्रमुख दुई पदमा ५० प्रतिशत महिला उम्मेदवार हुनुपर्ने व्यवस्था गरेको छ। तर, एक मात्र पदमा उम्मेदवारी दिँदा यो प्रावधान लागू नहुने व्यवस्था छ।
गठबन्धन गरेका दलले यही व्यवस्थामा टेकेर महिलालाई उम्मेदवार हुनबाट बञ्चित गरेका हुन्। यद्यपि, निर्वाचन आयोगले गठबन्धन गरेका दललाई उम्मेदवारी दिँदा महिलालाई प्राथमिकतामा राख्न आग्रह गरेको थियो।
सत्ता गठबन्धनबाट तीन महानगरमा पुरुष मात्र
सत्ता गठबन्धनबाट ललितपुर महानगरका प्रमुख दुवै पदमा पुरुषको उम्मेदवारी परेको छ। यहाँ मेयर कांग्रेस र उपमेयर माओवादी केन्द्रको भागमा परेको छ। कांग्रेसले निवर्तमान मेयर चिरिबाबु महर्जनलाई उम्मेदवार बनाएको छ। उपमेयरमा माओवादी केन्द्रले बाबुराजा बज्राचार्यलाई उम्मेदवार बनाएको छ। यहाँ कुनै दलसँग पनि गठबन्धन नगरेको एमालेले भने मेयरमा हरिकृष्ण व्यञ्जकार र उपमेयरमा मञ्जली शाक्य बज्राचार्यलाई उम्मेदवार बनाएको छ।
विराटनगर महानगरपालिकामा पनि सत्ता गठबन्धन दलहरूले पुरुषलाई मात्र उम्मेदवार बनाएका छन्। कांग्रेसको भागमा परेको मेयरमा नागेश कोइराला र जसपाको भागमा परेको उपमेयरमा अमरेन्द्र यादव उम्मेदवार बनेका छन्। यादव जसपाका अध्यक्ष उपेन्द्रका छोरा हुन्। गठबन्धन नगरेको एमालेबाट भने मेयरमा सागर थापा र उपमेयरमा शिल्पी कार्की उम्मेदवार बनेका छन्।
उता वीरगञ्जमा ठूला सबै दलबाट प्रमुख पदमा पुरुष उम्मेदवारले मात्र मनोनयनपत्र दर्ता गरेका छन्। सत्ता गठबन्धनबाट जसपाका राजेशमान सिंहले मेयर र कांग्रेसका इम्तियाज आलमले उपमेयरमा मनोनयन दर्ता गरेका छन्। त्यसैगरी प्रमुख प्रतिपक्ष एमाले र लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टी (लोसपा) ले पनि यहाँ गठबन्धन गरेर पुरुष उम्मेदवारलाई मात्र मौका दिएका छन्। एमालेबाट विजय सरावगी र लोसपाबाट पुरुषोत्तम झा उम्मेदवार बनेका छन्।
उपमहानगरमा पनि संविधान र ऐनलाई बेवास्ता
इटहरीमा सत्तारुढ गठबन्धनबाट मेयरमा कांग्रेसका हेमकर्ण पौडेल र उपमेयरमा एकीकृत समाजवादीका केशवकुमार विष्टको उम्मेदवारी दर्ता भएको छ। गठबन्धन नगरेको एमालेबाट भने मेयरमा यमकुमार सुब्बा र उपमेयरमा संगीता चौधरीको उम्मेदवारी दर्ता भएको छ।
उता धरानमा पनि सत्ता गठबन्धनबाट पुरुष मात्रै छन्। मेयरमा कांग्रेसका किशोर राई र उपमेयरमा माओवादी केन्द्रका अइन्द्रविक्रम बेघाको उम्मेदवारी दर्ता भएको छ। एक्लै प्रतिस्पर्धामा उत्रिएको एमालेले भने मेयरमा महिला उम्मेदवार अगाडि सारेको छ। निर्वतमान उपमेयर मञ्जु भण्डारीलाई मेयरको उम्मेदवार बनाएको छ भने उपमेयरमा पदम लिम्बुलाई उम्मेदवार बनाएको छ।
जनकपुरमा पनि सत्ता गठबन्धनबाट पुरुष उम्मेदवार मात्र छन्। त्यहाँ मेयरमा जसपाका लालकिशोर साह मेयरका उम्मेदवार हुन्। उनी निवर्तमान मेयर हुन्। उपमेयरमा कांग्रेसका किशारी साहको उम्मेदवारी दर्ता भएको छ। यता एमालेले मेयरमा शिवशंकर साह र उपमेयरमा रुना झालाई उम्मेदवार बनाएको छ। त्यसैगरी लोसपाबाट मेयरमा मनोज चौधरी र उपमेयरमा रिता झाको उम्मेदवारी दर्ता भएको छ।
कलैयामा सत्ता गठबन्धनबाट मेयरमा कांग्रेसका राजेशराय गुप्ता र उपमेयरमा जसपाका प्रमोद गुप्ताको उम्मेदवारी परेको छ। यहाँ पनि एक्लै निर्वाचन लडेको एमालेबाट मेयरमा विनोद साह र उपमेयरमा रोशन प्रविनको उम्मेदवारी दर्ता भएको छ। जितपुर सिमरामा भने सत्ता गठबन्धन र एमाले दुवैबाट महिलाको प्रतिनिधित्व भएको छ। गठबन्धनबाट माओवादी केन्द्रका राजन पौडेल र उपमेयरमा कांग्रेसकी मेघा शाहीको उम्मेदवारी दर्ता भएको छ। एमालेले मेयरमा महिला उम्मेदवार सरस्वती चौधरी र उपमेयरमा भोला अधिकारीलाई अघि सारेको छ।
हेटौंडामा सत्ता गठबन्धनबाट मेयरमा महिला उम्मेदवारको मनोनयन दर्ता भएको छ। गठबन्धनबाट मेयरमा एकीकृत समाजवादीकी मिनाकुमारी लामा र उपमेयरमा कांग्रेसका राजेश बानियाँको उम्मेदवारी दर्ता भएको छ। एमालेबाट मेयरमा अनन्त पौडेल र उपमेयरमा सुमित्रा काफ्लेको उम्मेदवारी दर्ता भएको छ।
घोराहीमा सत्ता गठबन्धनबाट दुवै पदमा पुरुष उम्मेदवार छन्। मेयरमा माओवादी केन्द्रका हेमराज शर्मा ‘डायमण्ड’ र उपमेयरमा कांग्रेसका भुपबहादुर डाँगीले उम्मेदवारी दिएका हुन्। एमालेबाट मेयरमा नरुलाल चौधरी र उपमेयरमा हुमाकुमारी डिसीको उम्मेदवारी दर्ता भएको छ। तुल्सीपुरमा सत्ता गठबन्धनबाट मेयरमा कांग्रेसका गेहेन्द्र गिरी र उपमेयरमा एकीकृत समाजवादीका जोगबहादुर रानाको उम्मेदवारी दर्ता भएको छ। एमालेबाट मेयरमा टीकाराम खड्का र उपमेयरमा स्यानी चौधरीको उम्मेदवारी परेको छ।
बुटवल उपमहानगरपालिकामा सत्तारुढ गठबन्धनबाट मेयरमा कांग्रेसका खेलराज पाण्डे र उपमेयरमा एकीकृत समाजवादीका चिनबहादुर गुरुङको उम्मेदवारी दर्ता भएको छ। एमालेबाट मेयरमा बाबुराम भटटराई र उपमेयरमा सावित्रादेवी अर्याल उम्मेदवार छन्।
नेपालगञ्जमा सत्तारुढ दलबाट मेयरमा कांग्रेसका प्रशान्त विष्ट र उपमेयरमा जसपाका कमरुद्धिन राईको उम्मेदवारी परेको छ। एमालेबाट मेयरमा पशुपतिदयाल मिश्र र उपमेयरबाट शान्तिदेवि ढकालको उम्मेदवारी दर्ता भएको छ।
धनगढीमा सत्ता गठबन्धनले प्रमुख पदमा पुरुष र महिलालाई नै उम्मेदवार बनाएको छ। यहाँ जसपा सत्ता गठबन्धनबाट बाहिरिएर एक्लै प्रतिस्पर्धामा छ। एमाले पनि एक्लै प्रतिस्पर्धा गर्दैछ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
