काठमाडौं- वैदेशिक रोजगारीमा कामदार पठाउने म्यानपावरले सरकारले तोकेभन्दा कयौं गुणा बढी सेवाशुल्क अशुल्ने गरेका छन्। सरकारले मलेसिया र खाडीका देश जाने कामदारका हकमा २०७२ साल असारदेखि 'फ्रि-भिसा, फ्रि-टिकट' नीति लागू गरी जथाभावी शुल्क लिन कडाइ गरेको थियो। तर, सरकारले फ्रि भिसा, फ्रि टिकट प्रणाली लागू गरेकै देश जाने कामदारसँग म्यानपावर व्यवसायीले चर्को रकम अशुल्ने गरेका छन्।
श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयले वैदेशिक रोजगारीमा जाने देशअनुसार लागत शुल्क निर्धारण गरेको छ।
सरकारले तोकेभन्दा बढी रकम लिएको भन्दै दैनिक रूपमा वैदेशिक रोजगार विभागमा उजुरी पर्ने गरेका छन्। म्यानपावरले चर्को रकम अशुलेको भन्दै दैनिक दर्जनभन्दा बढी पीडित उजुरी लिएर विभाग पुग्ने गरेको विभागको तथ्यांक छ।
रोजगारीका लागि पोल्यान्ड पठाइदिने भन्दै ग्लोबल लिंक म्यानपावर (लाइसेन्स नम्बर १४९४)ले धनगढीका सागर केसी र तनँहुका रमेश थापासँग ३ लाख २० हजारका दरले शुल्क अशुलेको भन्दै विभागका उजुरी परेको छ। यति धेरै पैसा लिए पनि म्यानपावरले पोल्यान्ड नपठाएपछि उजुरीका लागि विभागमा आएको पीडितले बताएका छन्।
सरकारले पोल्यान्ड जाने कामदारबाट ८० हजार ४ सय रुपैयाँमात्र लिन पाउने व्यवस्था गरेको छ। तर, रोजगारीमा त्यहाँ पठाइदिने नाममा म्यानपावर कम्पनीले प्रतिकामदार ५ देखि ७ लाख रुपैयाँसम्म अशुली गरिरहेका छन्।
सरकारले तोकेभन्दा ४ गुणाभन्दा पनि बढी रकम अशुली गरेर पनि उनीहरूलाई म्यानपावरले पोल्यान्ड पठाएन। सुरुमा म्यानपावरले ५० हजार र राहदानी लिएको केसीले बताए। उनले भने, 'राहदानी र पैसा लिएपछि आजभोलि भन्दाभन्दै ७ महिना झुल्यो। त्यसपछि फोन पनि उठाउन छोडेपछि उजुरी गर्ने विभागमा आएको हो। न त पोल्यान्ड पठायो, न त समयमै पैसा फिर्ता दियो।’
पोल्यान्डको भिसा आयो भन्दै म्यानपावरले ४ पटकसम्म काठमाडौं बोलाएर झुक्याएको थापाको भनाइ छ।
यस्तै, विभागमा भेटिएका दुर्गा घिमिरेको समस्या पनि उस्तै छ। जब प्लेसमेन्ट सर्भिस प्रालिले कतार पठाउने प्रलोभन देखाएर १ लाख २० हजार लिएको घिमिरेले बताए। कतार गएका दुर्गा ४ महिना काम गरेर स्वदेश फर्किएको बताउँछन्।
'नेपालबाट म्यानपावरले एउटा काम भनेर पठाएको थियो, कतार पुगेपछि अर्कै काम परेपछि स्वदेश फर्किएँ,' उनले भने। उक्त म्यानपावरका नाममा उजुरी गर्न आएको उनको भनाइ छ। 'एकातिर पैसा धेरै लिन्छ, अर्कातिर भनेजस्तो काममा पठाउँदैन। मुद्दाका लागि र न्याय खोज्दा उति खर्च हुन्छ।’ उनले भने।
सरकारले कतार जाने कामदारका हकमा १० हजार मात्र सेवाशुल्क लिन पाउने व्यवस्था गरेको छ। तर, रोजगारीमा कतार जाने कामदारसँग म्यानपावरले एक लाखभन्दा बढी उठाउँदै आएका छन्।
कहाँ जान कति शुल्क
प्याराडाइज इन्टरनेसनल प्रालि (लाइसेन्स नम्बर ११७५)ले शुकबहादुर सुनुवारलाई वैदेशिक रोजगारमा युएई पठाउँदा १ लाख ४६ हजार लिएको थियो। युएइमा भनेजस्तो काम नपाएपछि स्वदेश फर्किएका सुनुवारले म्यानपावरले ठगी गरेको भन्दै विभागमा उजुरी गरेका छन्।
कतारमा जस्तै युएईमा पनि कामदार पठाउँदा बढीमा १० हजार मात्र सेवा शुल्क लिन पाउने व्यवस्था छ। म्यानपावर कम्पनीले सुनुवारसँग सरकारले तोकेभन्दा १४ गुणा बढी पैसा लिएको छ।
यस्तै एबिसी ओभरसिज प्रालि (लाइसेन्स नम्बर ५०९)ले पनि महेन्द्रप्रसाद सिंहलाई कुवेत रोजगारीमा पठाउदा १ लाख ६४ हजार लिएको उजुरी विभागमा परेको छ।
म्यानपावर र व्यक्तिगत दलालबाट ठगिएका उजुरी लिएर सरदरमा दैनिक आधा दर्जन युवा विभाग धाउने गरेका छन्। विभागमा आएका प्रायः सबै उजुरी सरकारले तोकेभन्दा कयौं गुणा ठगिएका हुने गरेका छन्।
नियमन फितलो
ठगीका उजुरी आएपनि विभागले म्यानपावर कम्पनीमाथि प्रभावकारी नियमन गर्ने सकेको छैन। अतः रोजगारीका नाममा कामदार ठगिने क्रम रोकिएको सकेको छैन।
म्यानपावरमार्फत विदेश जाने कामदारले यथार्थ नबताउने भएकाले ठगी रोक्न नसकिएको विभागका निर्देशक दिलीपकुमार चापागाईंले बताए। विभागका कर्मचारीले विमानस्थलमा सोध्दा सरकारले तोकेकै दरमा गएको बताउने गरेका छन्। यसकारण सुरुमै कामदार रोकेर म्यानपावरलाई कारबाहीको दायरा ल्याउन समस्या भइरहेको छ।’
पछिल्लो समय विकसित मुलुक पठाइदिने भन्दै म्यानपावर कम्पनी र दलालले ठगी धन्दा थालेका छन्। म्यानपावर र दलालविरुद्ध विभागमा उजुरी आउने गरेका महानिर्देशक चापागाईं बताउँछन्। पीडितका समस्याको प्रकृति हेरेर विभागले तत्काल क्षतिपूर्ति भराउँदै आएको चापागाईंको दाबी छ।
म्यानपावर कम्पनीले गन्तव्य मुलुकका रोजगारदाता कम्पनीबाट माग ल्याएको दाबी गर्दै कामदारसँग अग्रिम पेस्कीका नाममा पैसा उठाउँदै आएका छन्।
म्यानपावर कम्पनीले राखेको भन्दा धेरै ठगी गर्ने गरेका छन्। ठुला ठगीमा संलग्न म्यानपावरलाई कानुनी दायरामा ल्याएर कारबाही गर्न विभाग सफल भएको छैन।
सरकारले विभागमा आएका उजुरीका आधारमा म्यानपावर व्यवसायीमाथि कारबाही गर्न नसक्दा रोजगारीका नाममा ठुला ठगी बढिरहेका छन्।
४ महिनामा साढे ३२ करोड ठगीका उजुरी
चालू आर्थिक वर्षको पहिलो चार महिनाको अविधिमा (कात्तिक मसान्तसम्म)मा ठगीका करिब साढे ७ सय उजुरी विभागमा दर्ता भएका छन्। त्यसमा संस्थागततर्फ ४ सय ३४ र व्यक्तिगततर्फ ३ सय २१ उजुरी परेका छन्। ती उजुरीमा कुल ३२ करोड ६४ लाख ९२ हजार रुपैयाँ पीडितले बिगो दाबी गरेका छन्।
व्यक्तिगततर्फ ७ करोड ५३ लाख ७४ हजार रुपैयाँ माग दाबी गर्दै विभागमा उजुरी दर्ता भएका छन्। त्यसमध्ये हालसम्म ४२ वटा उजुरी फरफारक गर्दै ३५ लाख रुपैयाँभन्दा बढी बिगो भराएको विभागको भनाइ छ।
त्यस्तै, संस्थागततर्फ १५ करोड ११ लाख १७ हजार रुपैयाँ बिगो माग गरिएको छ। जसमा विभागले २ सय १२ वटा उजुरी फरफारक गर्दै पीडितलाई १ करोड ६० लाख रुपैयाँ बिगो भराएको छ।
हाल १५ सयभन्दा बढी म्यानपावर विभागमा दर्ता छन्। तर, करिब एक हजार म्यानपावर कम्पनीले मात्र कामदार आपूर्ति गर्दै आएका छन्।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
