काठमाडौं– तत्कालीन नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा)लाई सर्वोच्च अदालतको २०७७ फागुन २३ को फैसलाले वैधता नदिएसँगै साविकका एमाले र माओवादी केन्द्र ब्युँतिएपछि सारभूत रुपले नेकपा तीन टुक्रामा विभाजित भयो। अहिले नेकपाको एक हिस्साको रुपमा केपी शर्मा ओलीले एमालेको रुपमा नेतृत्व गरिरहेका छन्। अर्को हिस्साका रुपमा पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले माओवादी केन्द्रको नेतृत्व गर्दै छन्। अनि, नेकपाकै अर्को हिस्साको रुपमा रहेका माधवकुमार नेपालले आफ्नो नेतृत्वमा नयाँ पार्टी, नेकपा एकीकृत समाजवादी गठन गरेका छन्।
हुन त वामदेव गौतमले पनि आफू यीमध्ये कतैतिर नजोडिएर ‘नेकपा एकता राष्ट्रिय अभियान’ पनि चलाइरहेका छन्। यीमध्ये, नेकपाको सबभन्दा ठूलो हिस्साका रुपमा रहेको एमालेले आउँदो मंसिर १० गते चितवनको नारायणी नदी किनारमा १०औं महआधिवेशन उद्घाटन गर्दै छ। तामझामपूर्ण उद्घाटन समारोहमा करिब पाँच लाख कार्यकर्ता उतार्ने एमालेको तयारी छ।
माओवादी केन्द्रले पनि पुस १० गतेदेखि काठमाडौंमा राष्ट्रिय सम्मेलन गर्ने घोषणा गरेको छ। एकीकृत समाजवादीले महाधिवेशन मिति घोषणा नगरेपनि तयारीमा जुटिसकेको छ। तर, सबैभन्दा चर्चामा एमालेकै महाधिवेशन छ।
एमालेको चितवन महाधिवेशन किन पनि अर्थपूर्ण छ भने अध्यक्ष ओलीले बुटवलमा गर्ने तय भएको महाधिवेशन ‘प्रचण्डलाई देखाइदिने’ उद्देश्यसहित चितवन सार्ने निर्णय गरेका थिए। त्यसका पछाडि आउँदो आम निर्वाचनको जोडघटाउ समेत जोडिन पुगेको छ। भनिराख्नु पर्दैन, प्रचण्डको गृहजिल्ला र गृह निर्वाचन क्षेत्र रहेको चितवनमा महाधिवेशन गरेर ओली निर्वाचनमा उनलाई कमजोर तुल्याउन चाहन्छन्। उस्तै परे निर्वाचन हराउन सकिने आकलनले ओली बुटवलबाट नारायणी किनारमा महाधिवेशन सार्न अग्रसर भएका हुन्। त्यही बुझेरै हुनसक्छ, प्रचण्डले चितवनमा आफ्नो निर्वाचन क्षेत्रमा अहिलेदेखि नै भेटघाट सुरु गरिसकेका छन्। एक हिसाबले भन्दा निर्वाचनको घरदैलो जस्तै गतिविधि उनले अघि बढाएका छन्।
प्रचण्डलाई अप्ठेरोमा पार्नेगरी ओलीले १०औं महाधिवेशन मूल व्यवस्थापन समितिको संयोजक नै प्रचण्ड र उनको दल, माओवादी केन्द्र छाडेर एमालेमा आएका रामबहादुर थापा ‘बादल’लाई बनाएका छन्। यो जोडघटाउ र रस्साकस्सीबीच एउटा अर्को प्रश्न पनि जबर्जस्त छ– एमालेको यो महाधिवेशनपछि माओवादी छाडेर आएका बादललगायत नेताको पदीय हैसियत र वरीयता चाहिँ के होला?
एमालेको यो महाधिवेशनमा ओली नै सर्वेसर्वा बन्ने निश्चित छ। अध्यक्षमा आफैं दोहोरिने घोषणा उनले गरिसकेका छन्। माधवकुमार नेपाल, झलनाथ खनाललगायत प्रभावशाली नेता एमालेमै नरहेकाले अध्यक्षमा ओली निर्विकल्प जस्तै छन्। यहीकारण पनि एमालेमा अध्यक्षसहित सबै पदाधिकारी, स्थायी कमिटी, पोलिटब्यूरो र केन्द्रीय कमिटी सर्वसम्मतरुपमा चयन हुने चर्चा भइरहेको छ।
यो चर्चाका पछाडि माओवादी छाडेर आएका नेता र एमालेको तत्कालीन माधवकुमार नेपालपक्षका नेतालाई पनि समेटेर लैजाने प्रयत्न रहेको दाबी नेताहरुले गर्दै आएका छन्। निर्वाचनबाट पदाधिकारी र अन्य कमिटी चयन हुने अवस्थामा पूर्वमाओवादी समूहका र तत्कालीन नेपाल समूहका नेताहरु निर्वाचित हुन नसक्ने आशंका बलियो छ।
अध्यक्ष ओली एमालेमा अहिले सर्वेसर्वा जस्तै रहेकाले उनले ‘चाहेका’ नेता मात्र नेतृत्व तहमा आउने सम्भावना छ। उनले ‘चाहने’ नेतामा पूर्वमाओवादी र तत्कालीन नेपाल समूहका नेता को को पर्लान् भन्नेमा पनि धेरैको चासो छ। तर, ओलीले चाहँदैमा महाधिवेशनबाट सबै पदाधिकारीदेखि केन्द्रीय कमिटी सदस्यसम्म पनि सहजै सर्वसम्मत चयन होलान् त? पूर्वमाओवादी र तत्कालीन माधव नेपालपक्षलाई समेट्न वा ‘चित्त बुझाउन’ यसको विकल्प नभए पनि त्यसो हुँदा ओलीनिकट नेताहरुले नै आफ्नो सम्भावित स्थान गुमाउनुपर्ने अवस्थामा विवाद निम्तिने देखिन्छ। ओलीका निम्ति यही सन्तुलत मिलाउन मुख्य चुनौती बन्ने देखिएको छ।
यसमा पनि एमालेको दशौं महाधिवेशनमा नितान्त फरक पृष्ठभूमिबाट आएका पूर्वमाओवादीका नेताहरुको पदीय व्यवस्थापन कसरी होला भन्नेमा धेरैको चासो छ। अहिलेको अवस्थामा पूर्वमाओवादी नेताहरुले मात्र चाहँदैमा इच्छाएको पद प्राप्त हुने सम्भावना देखिँदैन। त्यसको प्रमुख कारण के हो भने उनीहरुको ‘बार्गेनिङ पावर’ बन्नसक्ने नेता–कार्यकर्ता पूर्वपार्टी, माओवादीमै छन्। त्यहीकारण पनि उनीहरुले ‘सहमतिको महाधिवेशन’ भनेर जोड दिइएको यो महाधिवेशनबाट मिल्ने स्थान स्वीकार्नुको विकल्प नहुने देखिन्छ।
एमालेको वर्तमान १९६ सदस्यीय केन्द्रीय कमिटीमा पूर्वमाओवादीबाट आएका २५ जना केन्द्रीय कमिटीमा अटाएका छन्। महाधिवेशनपछि एमाले केन्द्रीय कमिटी २२५ सदस्यीय बन्नेछ। नयाँ केन्द्रीय कमिटीमा रामबहादुर थापा ‘बादल’सहित स्थायी कमिटी सदस्यहरु टोपबहादुर रायमाझी, लेखराज भट्ट, मणि थापा र केन्द्रीय सदस्य प्रभु साहलगायतको स्थान कहाँ होला त? पूर्वमाओवादी नेताहरुले एमालेको ठूलो संगठनमा आफ्नो अस्तित्व संकटमा पर्छ कि भन्ने भन्ने चिन्ता आफूनिकटहरुसँग व्यक्त गर्न थालेका छन्।
१०औं महाधिवेशनबाट बादललाई एमालेको उपाध्यक्ष बनाउने चर्चा पनि भइरहेको छ। पूर्वमाओवादीबाट आएका एमालेका एक स्थायी कमिटी सदस्यले बादल उपाध्यक्ष बन्ने सम्भावना देखिएको बताए। पार्टीमा वरिष्ठताका हिसाबले समेत बादललाई उपाध्यक्ष बनाउन सकिने उनको भनाइ छ।
त्यस्तै, स्थायी कमिटी सदस्य रायमाझी र भट्टमध्ये एक जना पदाधिकारीमा समेटिन सक्ने आकलन गरिएको छ। ‘१०औं महाधिवेशनलाई सहमतिको महाधिवेशन भनिएको छ। भन्नुको मतलब त्यहाँ कुनै पदमा प्रतिस्पर्धा हुने छैन। सहमतिबाटै सबैजना नेतृत्वमा आउनु हुने छ’, ती स्थायी कमिटी सदस्यले भने, ‘यस्तो हुँदा पूर्वमाओवादीबाट बादलजी उपाध्यक्षमा आउनुहुन्छ होला। टोपबहादुरजी र लेखराजजीमध्ये एक जना पार्टी सचिवमा आउन सक्ने सम्भावना छ।’
अहिले प्रभु साह केन्द्रीय कमिटी सदस्य मात्र रहेकाले उनी स्थायी कमिटीमा आउन सक्ने ती नेताले नेपाल लाइभलाई बताए। पदाधिकारी बन्न नसकेको अवस्थामा रायमाझी र भट्ट पनि स्थायी कमिटीमै रहन सक्ने उनको भनाइ छ। यसबाहेक मणि थापा पनि स्थायी कमिटीमा अट्न सक्छन्। पूर्वमाओवादीका अरु २० जना एमालेको नयाँ केन्द्रीय कमिटीमा आउन सक्ने विश्लेषण पूर्वमाओवादी नेताहरुले गरेका छन्।
एमाले अध्यक्ष ओलीनिकट एक नेता पनि पूर्वमाओवादीबाट ठूलो संख्यामा कार्यकर्ताहरु एमालेमा नआएकाले तल्लो तहको अवस्था र जनमतलाई समेत ख्याल गरेर २५ भन्दा धेरैलाई केन्द्रीय कमिटीमा ल्याउने सम्भावना नरहेको बताउँछन्। तर, एमाले केन्द्रीय कार्यालय सचिव शेरबहादुर तामाङले पूर्वमाओवादी वा माधव नेपालपक्ष जोसुकै भए पनि सहमतिबाटै नेतृत्व तहमा आउने दाबी गरे।
‘अब यो पक्ष वा त्यो पक्ष भन्ने छैन। सबै सर्वसम्मतिले पार्टी कमिटीमा आउनु हुन्छ। त्यसैले जो आए पनि एमालेको पदाधिकारी र पार्टी कमिटीमा आउनु हुनेछ’, तामाङले नेपाल लाइभसँग भने, ‘पार्टीमा यो पक्ष वा त्यो पक्ष भनेर अहिले नै को कहाँ हुन्छ भन्ने अनुमान नगरौं, महाधिवेशनले त्यसको निर्धारण गरिहाल्छ।’
ओलीको ‘मन जित्न’ प्रचण्डको चर्को विरोध
एमालेमा आफूहरुको भविष्य ओलीको चाहना वा उनले लिने निर्णयमा निर्भर रहेको बुझेका पूर्वमाओवादी, एमाले नेताहरुले पछिल्लो समय ओलीलाई ‘खुशी पार्ने’ अर्को तरिका पनि अवलम्बन गरेका छन्। त्यो हो, आफ्नो पूर्वपार्टी माओवादी केन्द्र र त्यसमा पनि अध्यक्ष प्रचण्डको चर्को आलोचना।
हुन पनि प्रचण्डसँग लामो राजनीतिक सहकार्य गरेका बादल, रायमाझी, भट्ट, साहलगायत नेताहरुले पछिल्लो समय सार्वजनिक मञ्चहरुमा प्रचण्डको चर्को विरोध गर्न थालेका छन्। उनीहरुको ध्याउन्न आफ्नै पूर्वअध्यक्षलाई खुइल्याउनेमा केन्द्रित देखिन थालेको छ। माओवादी केन्द्रका एक नेताको टिप्पणी छ, ‘प्रचण्डविरुद्ध विषवमन गर्दै आएका ओलीलाई खुशी पार्न उहाँहरुले अब यही शैलीलाई बढावा दिनुहुन्छ होला।’
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1749200817.png)
