राजविराज- माओवादी द्वन्द्वकालमा विस्थापित सप्तरीका तीनवटा छोटी भन्सार कार्यालय अहिलेसम्म पुन:स्थापना नहुँदा सीमा क्षेत्रमा तस्करी बढेको छ।
भारतीय सीमावर्ती क्षेत्रका ६ वटा छोटी भन्सारमध्ये गोविन्दपुर, पातो र मौवाहावेल्ही मात्र सञ्चालनमा छन्। हनुमाननगर, बनैनियाँ तथा स्वर्णपट्टी छोटी भन्सार कार्यालय अहिलेसम्म पुन:स्थापना हुन सकेका छैनन्। नेपालतर्फ छाेटी भन्सार रहेका नाकामा भारतीय क्षेत्रमा भन्सार कार्यालय नरहेका कारण नेपालतर्फका कार्यालय पनि पुन:स्थापित हुन नसकेको हुन्।
छाेटी भन्सार कार्यालय सञ्चालनमा नआउँदा मालसामानको अवैध कारोबार बढेको छ। नेपाल-भारत सीमा क्षेत्रको करिब ७८ किलोमिटर दूरीमा तस्करहरुले ठाउँ-ठाउँमा नयाँ नाका समेत तयार गरेको स्थानीयवासीहरु बताउँछन्। तस्करी बढेपछि राजस्व संकलनसमेत प्रभावित भएको राजविराज भन्सार कार्यालयका प्रमुख अभिषेक कण्ठ बताउँछन्।
विशेषगरी कपडा, मोटर पार्टस्, खाद्यान्न, जुत्ताचप्पल, श्रृंगार, विद्युतीय सामान, तरकारी र घरायसी सामान भारतीय क्षेत्रबाट नेपाल आयात हुने गरेको छ। यसैगरी, नेपालबाट पनि भारतीय क्षेत्रमा सामान तस्करी हुने गरेको छ। चिनियाँ स्याउ, हरियो मटर, मरिच, सुपारी र मदिरा भारत निर्यात हुने गरेको पाइएको छ।
भन्सार नरहेका स्थानबाट भन्सार छलेर सामानको आयात-निर्यात बढेको राजविराज भन्सार कार्यालयले जनाएको छ। भारतको कुनौली, अन्धरामण्ठ, वीरपुर, महादेवमण्ठ, भुताहा, लौकाहा, लौकही, नियौर लगायतका स्थानबाट ल्याएको सामान राजविराजलगायत सप्तरीका मुख्य बजारहरु तथा उदयपुरको वेल्टार, हडिया र रामपुरसम्म पुग्ने गरेको छ।
सप्तरीको बोदेबर्साइनलगायत आसपासका अधिकांश हाट बजारमा भारतीय बजारबाटै सामान आयात गरी बिक्री वितरण हुने गरेको स्थानीयहरु बताउँछन्। स्वर्णपट्टी नाका भएर कतिपय भारतीय व्यापारी नै नेपालका हाट बजारमा सामान बिक्री गर्न आउने गरेको स्थानीय वैद्यनाथ यादवले बताए। ‘कतिपय नेपाली व्यापारीले पनि उतैबाट सामान ल्याएर बिक्री गर्छन्,’ उनले भने, ‘रोक्ने-छेक्ने कोही नभएपछि जसो गरे पनि भएको छ।’
भारतको बिहार राज्यमा मदिराको बिक्री-वितरण भएपछि नेपालतर्फ खुलेका दर्जनौं मदिरा पसलका कारण पनि तस्करी बढेको स्थानीयहरुको भनाइ छ। साँझदेखि रातिसम्म मदिरा सेवन गर्ने र सुनसान भएपछि मदिरासहित अन्य सामान ओसारपसार गर्ने गरिएको रञ्जीतकुमार साह बताउँछन्। नेपालबाट भारत भित्र्याएपछि उक्त मदिरा दोब्बर मूल्यमा बिक्री हुने गरेका कारण मदिराको तस्करी निकै मौलाएको उनको भनाइ छ।
भन्सार नाका छेउ रहेको सप्तरीको देउरी निवासी रामनारायण साहका अनुसार नाकामा भन्सार तथा सुरक्षाकर्मी समेत नरहेका कारण लागूऔषधको कारोबार बढ्नुका साथै मदिरा सेवन गरेर हो हल्ला झै-झगडाका घटना बढ्ने गरेका छन्। देउरीमा रहेको प्रहरी चौकीलाई नाकामा गस्ती बढाउन आग्रह गरिए पनि वास्ता नगरेको उनकाे गुनासो छ।
राजविराज भन्सार कार्यालयका प्रमुख कण्ठले सीमा नाकामा छोटी भन्सार नरहेका कारणले राजस्व संकलनमा प्रभाव परेको स्वीकार्दै गत आर्थिक वर्षमा पनि लक्ष्यको ९२ प्रतिशत मात्र राजस्व संकलन भएको जानकारी दिए। कार्यालयले आव ०७५/०७६ मा ८ करोड ६९ लाख ३७ हजार रुपैयाँ लक्ष्य पाएकोमा ७ करोड ९७ लाख २८ हजार १५ रुपैयाँ असुली गरेको थियो।
चोरी निकासीमा कडाइ गर्ने प्रयास गरे पनि अवैध आयात-निर्यात रोक्न नसकिएको कण्ठले बताए। उनले खाली रहेका स्थानमा छोटी भन्सार स्थापनाका लागि पहल भइरहेको बताए।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।