दाङ- यदि तपाईंको घरजग्गा कसैले अतिक्रमण वा कब्जा गरेको छ भने के गर्नुहुन्छ? पक्कै पनि प्रहरी गुहार्नुहुनेछ।
_x000D_
_x000D_
तर, यहाँ प्रहरीकै जग्गा अतिक्रमण र कब्जा हुँदा भने प्रहरी नै मूकदर्शक बनेको छ। दाङ र रुपन्देहीमा अतिक्रमित जग्गा प्रहरीले नै खाली गराउन सकेको छैन।
_x000D_
_x000D_
— दृश्य १ —
_x000D_
_x000D_
दाङको इलाका प्रहरी कार्यालय, तुलसीपुर। यहाँ प्रहरीको नाममा ५ कठ्ठा २ धुर जग्गा छ। तर आधा जमिन सुकुम्बासीको नाममा अतिक्रमण भएको छ। अतिक्रमित जग्गामा पक्की भवन बनिसकेका छन्।
_x000D_
_x000D_
_x000D_
_x000D_
जग्गा अभावमा कार्यालय र आवश्यक केही संरचना बनेको भए पनि स्थान अभावमा नियन्त्रणमा लिइएका सवारीसाधन कार्यालयकै अगाडि असरल्ल राख्नुपरेको छ। जसका कारण कार्यालयको शोभा त घटेको छ नै कार्यालय व्यवस्थापनमा समेत समस्या परेको कार्यालय प्रमुख डिएसपी प्रकाश सापकोटा बताउँछन्। ‘कार्यालय भवन र ब्यारेक व्यवस्थापनमा समस्या छ,’ उनले भने, ‘आफ्नै जग्गा प्राप्तिमा हामीलाई समस्या छ, यसका लागि राजनीतिक सहमति नभई हुन्न।’
_x000D_
_x000D_
— दृश्य २ —
_x000D_
_x000D_
तत्कालीन अञ्चल प्रहरी कार्यालय। हाल यो कार्यालयको नाम परिवर्तन भएर संघीय प्रहरी इकाइ भएको छ। यो कार्यालयको पनि करोडौं मूल्यको जग्गा अतिक्रमणको चपेटामा परेको वर्षौं भइसक्यो। कार्यालयको जग्गामा अहिले १० जनाले पक्की घर बनाइसकेका छन् भने केही जग्गा नजिकैको सरकारी विद्यालयले प्रयोग गरेको छ।
_x000D_
_x000D_
संघीय प्रहरी इकाइ स्थापना भएपछि यहाँ पनि स्थानको अभाव देखिएको छ। कार्यालय परिसरमा स्थान अभाव भएपछि व्यक्तिको घर भाडामा लिएर प्रहरीले प्रयोग गरिरहेको छ। जसको मासिक भाडा मात्र करिब एक लाख छ।
_x000D_
_x000D_
— दृश्य ३ —
_x000D_
_x000D_
लमही नगरपालिका वडा नं ३ टिकलगढ। २१ बिघाभन्दा बढी क्षेत्रफल भएको खेतीयोग्य जमिन। यो जग्गा नेपाल प्रहरी स्कुलको नाममा छ।
_x000D_
_x000D_
_x000D_
_x000D_
तत्कालीन दीपेन्द्र प्रहरी आवासीय विद्यालयको नाममा रहेको साढे २१ बिघा जग्गा सुकुम्बासीको नाममा कब्जा भएको छ। यहाँ सुकुम्बासीसहित केही अन्य व्यक्तिले पनि कब्जा गरेका छन्। अहिले यो स्थानमा ६० घरटहरा बनेका छन्। यति ठूलो जमिन र यहाँको उब्जनीबाट विद्यालय अहिले विमुख बनेको छ।
_x000D_
_x000D_
२०६१ सालयता सुकुम्बासीको नाममा जग्गा कब्जा हुँदै आएको छ।
_x000D_
_x000D_
तत्कालीन माओवादीले नै २०६१ सालतिर जग्गा कब्जा भएको घोषणा गर्दै सुकम्बासीको नाममा यहाँ सर्वसाधारणलाई ल्याएर बसालेको थियो।
_x000D_
_x000D_
त्यस्तै, रुपन्देहीको तिनाउ नगरपालिका ३ मा रहेको अस्थायी प्रहरी पोस्टको २१ फिट जग्गा पनि अतिक्रमणमा परेको छ।
_x000D_
_x000D_
करोडौंको जग्गा अतिक्रमण, प्रहरी मौन
_x000D_
अतिक्रमित जग्गा फिर्ताका लागि सामान्य पहल गरे पनि वर्षौंअघि घरटहरा निर्माण भइसकेकाले हटाउन समस्या भएको इलाका प्रहरी कार्यालयका डिएसपी प्रकाश सापकोटा बताउँछन्।
_x000D_
_x000D_
‘हामीले जग्गा पाउनुअघि नै यहाँ बस्ती बसिसकेको थियो, अहिले आफैलाई जग्गा अभाव हुँदा पनि केही गर्न सकेको छैनौं,’ डिएसपी सापकोटा भन्छन्, ‘राजनीतिक सहमति नहुँदासम्म जग्गा फिर्ता पाउन गाह्रो छ।’
_x000D_
_x000D_
_x000D_
_x000D_
सम्पूर्ण अतिक्रमित जग्गा र अतिक्रमण गर्नेको विवरण प्रहरीसँग छ तर फिर्ता गराउन अझैसम्म सकेको छैन।
_x000D_
_x000D_
किन त?
_x000D_
प्रदेश नं ५ का प्रहरी प्रवक्ता डिएसपी पुष्पराज मल्ल भन्छन्, 'कतिपय जग्गा द्वन्द्वकालमा अतिक्रमण र कब्जा भएकाले यसको समाधानका लागि राजनीतिक स्तरबाटै निर्णय भए सहज हुन्छ। सरकारी जग्गा त्यतिकै कसैले प्रयोग गर्ने भन्ने हुन्न, हामी फिर्ता गराएरै छोड्छौं।’ जबरजस्ती खाली गराउँदा राजनीतिक रुप लिन सक्ने जोखिम भएकाले प्रहरी आफैं अघि बढ्न सकेको छैन।
_x000D_
_x000D_
जग्गा खाली गराउँदा राजनीतिक दबाबसहित ठूलै समस्या उत्पन्न हुन सक्ने भएकाले यो राजनीतिक रुपमै हल हुनुपर्ने प्रवक्ता मल्ल बताउँछन्।
_x000D_
_x000D_
_x000D_
_x000D_
के भन्छन् अतिक्रमणकारी?
_x000D_
घरबासको विकल्प दिए जग्गा छोड्न आफू तयार रहेको अतिक्रमण गरी बसेका एक जनाले बताए। वर्षौंदेखि पक्की घर बनाएर बसिरहेकाले सजिलै छोड्न नसक्ने उनी बताउँछन्। उनले भने, ‘पहिले घर बनाउँदा नै रोक्नुपर्थ्यो, अहिले छोड भन्नेबित्तिकै कहँ हुन्छ? कि त विकल्पमा अर्को ठाँउ दिनु पर्यो।’
_x000D_
_x000D_
त्यस्तै, लमहीको खेतीयोग्य जमिनमा धान स्याहार्दै गरेका अर्का वृद्ध किसान अरुको लहलहैमा त्यहाँ बस्न सुरु गरेको बताउँछन्। धेरैले ठाउँ रोकेर टहरा हालेको थाहा पाएपछि आफू पनि जग्गाविहीन भएकाले बस्न थालेको उनको भनाइ छ।
_x000D_
_x000D_
‘२०६१ सालबाट यहाँ बसेका हौं, उब्जनी पनि गर्दै आइरहेका छौं,' उनले भने, 'अहिलेसम्म कसैले 'हाम्रो जग्गा हो, छोड' भनेका छैनन्।’
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
