काठमाडौं– अघिल्ला वर्षहरुमा धान रोपाइँको सिजन चलिरहँदा किसानले मल नपाएको विषय चर्चामा हुन्थ्यो। किसानहरु रोपाइँ नै रोकेर मल लिनका लागि लामो लाइन लागेका तस्बिरहरु सार्वजनिक हुने गर्थे। तर यस वर्ष भने किसानहरुले मलका लागि धेरै सास्ती खेप्नु परेको विवरण प्रकाशमा आएको छैन।
कृषि तथा पशुपंक्षी विकास मन्त्रालयका अनुसार असार महिना सकिँदासम्म धान खेती हुनेमध्ये करिब ५० प्रतिशत जमिनमा रोपाइँ सकिएको छ। आधा रोपाइँ सकिँदासम्म ६४ हजार मेट्रिक टन मल मौज्दात छ।
कृषि तथा पशुपंक्षी विकास मन्त्रालयका प्रवक्ता प्रकाशकुमार सञ्जेल यस वर्ष रोपाइँको सिजनमा मल अभावको समस्या नभएको दाबी गर्छन्।
आर्थिक वर्ष २०७९/८० को असार मसान्तासम्म कुल ३ लाख ७६ हजार ८७४.८० मेट्रिक टन मल आयात गरिसकेको छ। ५२ हजार ५०० मेट्रिक टन मल आउन बाँकी रहेको सञ्जेलले बताए।
कृषि सामाग्री कम्पनी लिमिटेडले १ लाख ४१ हजार ९१०.१५ मेट्रिक टन र साल्ट ट्रेडिङले १ लाख ११ हजार ९६५.१५ मेट्रिक टन गरी कुल २ लाख ५३ हजार ८७६.१० मेट्रिक टन युरिया आयात भएको छ।
कृषि सामग्री कम्पनीले ७९ हजार २२०.५५ मेट्रिक टन र साल्ट ट्रेडिङ कम्पनीले ४२ हजार १९५.९० मेट्रिक टन गरी १ लाख २१ हजार ४१६.४५ मेट्रिक टन डीएपी आयात गरेको मन्त्रालयको भनाइ छ।
यस्तै, कृषि सामग्री कम्पनीले १ हजार ५८२.२५ मेट्रिक टन पोटास आयात गरेको छ।
असार मसान्तसम्मको मन्त्रालयको तथ्याङ्कअनुसार भने ४१ हजार ५३३.४० मेट्रिक टन युरिया, २१ हजार २३८.१० मेट्रिक टन डीएपी र १ हजार ६४१.९५ मेट्रिक टन पोटास गरी ६४ हजार ४१३.४५ मेट्रिक टन मौज्दात रहेको छ।
यस्तै, आर्थिक वर्ष २०७९/८० को मौज्दात मल समेत गरी असार मसान्तासम्ममा कुल ३ लाख ४२ हजार ४६२.३० मेट्रिक टन मल बिक्री गरेको मन्त्रालयले जनाएको छ।
गत वर्षको यसै अवधिको तथ्याङ्क हेर्ने हो भने करिब २ लाख मेट्रिक टन मल मात्रै आएको थियो। पर्याप्त मल आयात नहुँदा मल अभाको समस्या किसानले झेल्नु परेको थियो।
गत असारको दोस्रो सातातिर दाङको घोराही उपमहानगरपालिका–७ का किसानहरुले धानको बिउ राख्ने समयमा मल मासु भाग लगाए जसरी भाग लगाएर बाँडेको तस्बिर सामाजिक सञ्जालमा आयो। तर कृषि तथा पशुपंक्षी विकासमन्त्री वेदुराम भुसालले धान दिवसको एक कार्यक्रममा बोल्दै गर्दा मलको अभाव भयो भनेर राजनीतिक प्रतिशोधका आधारमा विगतका फोटा राखेर प्रचार गरिएको दाबी गरे।
‘दाबीका साथ भन्छु, अहिले मलको अभाव छैन। राजनीतिक प्रतिशोधका आधारमा विगतका फोटा खिचेर मलको अभाव भनेर प्रचार गरियो। यो वर्ष मल अभाव हुने डर छैन,’ मन्त्री भुसालले भनेका थिए। त्यतिबेला मन्त्रालयको तथ्याङ्कमा ७८ हजार मेट्रिक टन मल मौज्दात थियो।
यस वर्ष रासायनिक मल अभावको समस्या नभएको, तर स्थानीय तहमा वितरणमा कहिँकतै समस्या भएको मन्त्रालयका प्रवक्ता सञ्जेलको भनाइ छ।
‘केन्द्रको आयातित परिमाणमा समस्या छैन। स्थानीय तहमा कतै बाटोको समस्याले गर्दा समयमा ढुवानी नहुँदा कहिँ कतै समस्या देखिएको छ। यो हाम्रोभन्दा पनि स्थानीय तहको समस्या हो,’ उनले भने।
जेठको दोश्रो सातादेखि साउनको दोस्रो सातासम्म डेढ लाख मेट्रिक टन मल आवश्यक पर्ने र उक्त मल आयात भइसकेको उनको भनाइ छ।
यस वर्षमा मलको अभाव नभएको र चालु आर्थिक वर्ष २०८०/८१ मा पनि मलका लागि पर्याप्त बजेट छुट्याएको हुँदा अबका दिनमा मल अभाको समस्या झेल्न नपर्ने सञ्जेलले बताए।
५२ हजार ५०० टन आउन बाँकी
अझै ५२ हजार ५०० मेट्रिक टन मल आउन बाँकी रहेको सञ्जेलले बताए। जसमध्ये साल्ट ट्रेडिङ कम्पनीको २५ हजार मेट्रिक टन डीएपी कोलकोताबाट नेपाल आउने क्रममा रहेको उनको भनाइ छ। कृषि कम्पनी लिमिटेड र साल्ट ट्रेडिङ कम्पनीको ७ हजार ५०० मेट्रिक टन पोटास भारतको विशाखापटनमबाट नेपाल आउँदै गरेको छ। साल्ट ट्रेडिङको २० हजार मेट्रिक टन डीएपी कोलकोत्ता आइसकेको र नेपाल आउने क्रममा रहेको उनको भनाइ छ।
मलका लागि साढे ३८ अर्ब बजेट
आर्थिक वर्ष २०७९/०८० मा सरकारले मल खरिदका लागि साढे ३८ अर्ब बजेट छुट्याएको थियो। आर्थिक वर्षको सुरुमा १५ अर्ब रकम विनियोजन गरेको थियो भने अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा मलमा उच्च मूल्यवृद्धि भएपछि विनियोजित बजेटले नपुग्ने भन्दै थप १६ अर्ब रुपैयाँ छुट्याइएको थियो। त्यसपछि फेरि फागुनमा ७ अर्ब ५० करोड रुपैयाँ अर्थ मन्त्रालयले स्रोत सुनिश्चित गरेको थियो।
चालु आर्थिक वर्षका लागि भने सरकारले मलका लागि ३० अर्ब बजेट विनियोजन गरिसकेको छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
