काठमाडौं- सरकारले बजेट भाषणमार्फत आलु र प्याज आयात गर्दा १३ प्रतिशत भ्याट लगाउने घोषणा गरेपछि यतिबेला आलु-प्याजमा चर्को मूल्यवृद्धि भएको छ। आलुमा झण्डै दोब्बरले मूल्यवृद्धि भएको छ भने प्याजको मूल्य तीन गुणा बढेको छ।
अहिले सरकार मातहतको कालीमाटी फलफूल तथा तरकारी बजार विकास समितिले भने आलु र प्याजको मूल्यसूची सार्वजनिक गर्न नै बन्द गरेको छ। बजेट भाषणअघि प्रतिकेजी ३० देखि ४० पर्ने प्याज अहिले प्रतिकेजी एक सय २० रुपैयाँसम्म पुगेको छ।
प्याज काट्दाभन्दा किन्न जाँदा आँसु आउने अवस्था भएको उपभोक्ताको गुनासो छ। प्याज आयात गर्दा १३ प्रतिशत भ्याट जोड्ने भएपछि बजारमा मूल्यवृद्धिसँगै प्याज पाउनै मुस्किल परेको उपभोक्ताहरू बताउँछन्।
उपभोक्ता हित संरक्षण मञ्चका उप-महासचिव विष्णुप्रसाद तिमिल्सिनाले सरकार टाट पल्टिने अवस्था आएपछि आलु प्याजमा भ्याट लगाएको बताए। साथै सरकारले आलु-प्याजमा भ्याट जोडेर उपभोक्ता मारी आफूलाई फाइदा पुग्ने काम गरेका आरोप लगाए।
‘आयातित वस्तुलाई दुरुत्साहन गर्न भनियो। तर आलु र प्याजमा १३ प्रतिशत भ्याट लगाउने, आम उपभोक्ताको ढाड सेक्ने नीति बजेटमा ल्याएको छ। पहिला सरकारले जनतालाई कृषिमा कसरी आत्मनिर्भर हुने त्यसबारे किसानलाई उत्पादन गर्न प्रोत्साहन गर्नुपर्ने हो। तर अहिले कोषमा पैसा छैन। सरकार टाट पल्टिने अवस्था आयो। तत्काल कसरी राजश्व उठाउने र कर्मचारीलाई तलब खुवाउने भन्नेतिर सरकार लागेको छ। त्यसकारण आलु र प्याजमा समेत भ्याट जोडेको छ,’ उनले भने।
सरकारले एकै पटकमा १९० वटा कृषिजन्य वस्तुमा भ्याट लगाएको उनले बताए। पहिला स्वदेशमा उत्पादन बढाए स्वतः आयात कम हुने उनको भनाइ छ। ‘स्वदेशमा उत्पादन बढाउन सरकारले प्रयास गर्नुपर्ने तर कसरी कहाँबाट राजस्व बढी आउँछ त्यतैतिर भ्याट जोडेर आम उपभोक्तामाथि सरकारले ठूलो अन्याय गरेको छ,’ उनले भने।
सरकारले भ्याट बढाएसँगै व्यापारीहरूले पहिलाको स्टक प्याजको मूल्य बढाएर कालोबजारी बढ्न थालेको उनले बताए। ‘अहिले व्यापारीहरूले प्याज ल्याउन छाडेका छन्। मूल्य बढेपछि बिक्री गर्न लुकाइसके। बजारमा प्याज पाउन मुश्किल छ। पुरानै स्टक भएको प्याज पनि अहिले भ्याट बढेको भन्दै चर्को मूल्यमा बिक्री गरिरहेका छन्। यसप्रति सरकाको न कुनै नियमन छ न अनुगमन छ। भ्याट बढ्यो भन्यो चुप रह्यो। सरकारका सबै निकाय मौन छन,’ उनले गुनासो पोखे।
यस्तै पूर्व कृषिसचिव योगेन्द्र बहादुर कार्कीले नेपालीलाई आत्मनिर्भर बनाउने उद्देश्यले आलु-प्याज आयातमा १३ प्रतिशत भन्सार लगाउने योजना सकारात्मक भए पनि प्याजमा भने तत्काल भ्याट लगाउन नहुने बताए।
‘आत्मनिर्भर बनाउन आयातमा १३ प्रतिशत भ्याट सकारात्मक छ। तर प्याजमा तत्काल भ्याट लाउनु गलत छ। यो आलु-प्याज स्वदेशमै उत्पादन गरौँ। आयातित वस्तु प्रयोग घटाउँदै लैजाउँ भन्ने उद्देश्यले यस्तो योजना ल्याउनु सकारात्मक छ,’ पूर्व कृषि सचिव कार्कीले भने, ‘नेपालमा प्याज उत्पादन १५ प्रतिशत पनि छैन। बरु आलु करिब ५२ लाख खपत हुन्छ भने नेपालमै ३२ लाख मेट्रिक टन उत्पादन हुन्छ। जसमा २० लाख मेट्रिक टन त आयात हुने हो। त्यसकारण आलुमा सकारात्मक छ। तर नेपाल प्याजमा आत्मनिर्भर छैन। बाहिरबाट नल्याए सुखै छैन।’
सरकारले भ्याट जोड्ने क्रममा उत्पादक, व्यापारी र उपभोक्ता यी तिनै तहलाई नकारात्मक असर नपुग्ने गरी भ्याट लगाउनु पर्ने तर उपभोक्तालाई असर पर्ने गरी भ्याट लगाएको पूर्व कृषि सचिव कार्कीले बताए।
नेपालमा वार्षिक सातदेखि आठ अर्बको प्याज आयात हुन्छ। आठ अर्बको १५ प्रतिशत भ्याट जोडिँदा सरकारलाई राजस्व संकलनमा ठूलो फाइदा हुने बताए। तर उपभोक्ता भने महँगीको मारमा परेको पूर्व कृषि सचिव कार्कीको भनाइ छ। सरकारले भ्याट बढाउनुभन्दा पहिला किसानलाई आलु-प्याज खेती गर्न प्रोत्साहित गर्नुपर्ने कार्कीले बताए।
‘भ्याट लगाउनुभन्दा पहिला सरकारले स्वदेशमै उत्पाद बढाउने नीति ल्याई युवाहरूलाई प्रोत्साहन गर्नुपर्थ्यो। आलुको उत्पादन अझै बढाउँदा बाहिरबाट ल्याउन पर्दैन। तर तत्काल प्याज भने उत्पादन गर्न सकिँदैन। प्याज उत्पादन गर्न सरकारले विशेष नीति ल्याई प्याज खेतीमा प्रोत्साहन गरेर आत्मनिर्भर बनाउनु पर्थ्यो। अनि मात्र भ्याट लगाउनु पर्थ्यो,’ पूर्व कृषिसचिव कार्कीले भने।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
