काठमाडौं– दुई साताअघि मन्त्रिपरिषद्को बैठकले खाद्यान्न जाँचसम्बन्धी कार्यविधि पारित गर्यो। उक्त कार्यविधि पारित भएसँगै आयातित र देशभित्र उत्पादित कृषिजन्य वस्तुको विषादी परीक्षण कार्य सुरू गर्ने भनिएको थियो। तर, उक्त कार्यविधि पारित भैसकेपछि अहिलेसम्म विषादी परीक्षण सुरु भएको छैन।
उक्त कार्यविधि पारित भएसँगै खाद्यान्नमा विषादीको अवशेषको सीमा निर्धारण गर्ने जिम्मा कृषि मन्त्रालय अनतर्गत रहेको खाद्य तथा गुण नियन्त्रक विभागलाई दिइएको थियो। त्यतिबेला कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयका प्रवक्ता प्रकाशकुमार सञ्जेलले खाद्य तथा गुण नियन्त्रण विभागले विषादीको अवशेष सीमा निर्धारण गरेर राजपत्रमा प्रकाशित भएपछि परीक्षण सुरू हुने बताएका थिए।
तर, १५ दिन बितिसक्दा पनि खाद्य तथा गुण नियन्त्रण विभागले उक्त विषादीको अवशेष सीमा निर्धारण गरेर राजपत्रमा प्रकाशित गर्न सकेको छैन। विभागका प्रवक्ता मोहन कृष्ण महर्जनले भने उक्त विषादीको अवशेष सीमा तोक्ने कामबारे के–के प्रगति भइरहेको छ भन्नेबारे बताउनसमेत चाहेनन्।
यतिबेला बाहिरी मुलुकबाट खुलेआम विषादीयुक्त तरकारी तथा फलफूल भित्रिएका छन्। नेपाली जनताको भान्सामा दिनहुँ विषादीयुक्त खानेकुरा पाकिरहेका छन्। तर सरकारलाई भने उक्त विषादी परीक्षण गर्नेबारे खासै चासो रहेको देखिँदैन।
किन भएन परीक्षण सुरु?
कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयका प्रवक्त प्रकाशकुमार सञ्जेलले नियमित हुँदै आइरहेको विषादी परीक्षण भइरहेको भए पनि थप विषादी परीक्षण कार्य सुरु नभएको जानकारी दिए।
‘नियमित परीक्षण भइरहेको छ। यसमा दुईवटा क्याटेगोरीको परीक्षण हुन्छ भने अब हुने परीक्षणमा थुप्रै किसिमका विषादीका क्याटेगोरी परीक्षण हुन्छन्। यो काम खाद्य तथा गुण नियन्त्रक विभागले गर्ने गरिरहेको छ। यो राजपत्रमा प्रकाशित हुने प्रक्रियामा छ त्यसपछि यो लागू हुन्छ,’ उनले भने।
थुप्रै प्रकारका विषादी खाद्यान्नमा प्रयोग गरीएको पाइने हुँदा सबै विषादी जाँच गर्ने उपकरणहरु (मेशिन) नभएको बताए। जुन–जुन जाँच गर्न सकिन्छ त्यो कृषि मन्त्रालय अन्तर्गत अनुगमनको दायरामा पर्ने भएकाले जति सकिन्छ अरु बढी प्रयोग हुने विषादी परीक्षण गर्ने उनले बताए।
‘त्यो अहिलेभन्दा केही बढी मेशिनहरु थप्नुपर्छ, अहिले प्रक्रियामा छ। त्यो मेशिनहरु आएपछि परीक्षण कार्य हुन्छ। बढी प्रयोग हुने विषादी परीक्षण भइरहेको छ। अहिले देशमै उत्पादन हुने तरकारीमा विषादीहरु पनि परीक्षण गर्छौं। देशैभर ११ वटा थोक बजार छन्। त्यहाँ पनि विषादी परीक्षण गर्न प्रयोगशाला बनाउने कार्यक्रम छ,’ उनले भने।
देशैभरी २० वटाभन्दा बढी प्रयोगशालाहरु छन्। तर प्रयोगशालाहरु पर्याप्त भए पनि जनशक्ति र उपकरणको अभावका कारण सबै विषादी परीक्षण हुन नसकेको उनको भनाइ छ। नाकामा आयात निर्यात प्रयोगशाला छ। त्यसमा स्याम्पल लिएर परीक्षण गरिने हो। हरेक कन्साइनमेन्टको परीक्षण हुन्छ र त्यसमा कैफियत देखियो भने त्यो फिर्ता हुने उनले बताए।
‘अहिले पनि परीक्षण भइरहेको छ तर जति पनि विषादीको विभिन्न समूह छन्। भारत लगायतका देशहरुमा जुन विषादी प्रयोग गर्छन् त्यो सबै अहिलेका उपकरणले परीक्षण गर्न सक्दैन। त्यसको लागि थप ल्यावलाई व्यवस्थापन गर्नु पर्ने र नयाँ उपकरणहरु ल्याउनुपर्छ,’ उनले भने। केही उपकरण आउने क्रममा रहेको र आएपछि विस्तार हुने उनी बताउँछन्।
उनका अनुसार अहिले करिब १६ वटा स्थानबाट परीक्षण भइरहेको छ। विषादी परीक्षणका लागि यस आर्थिक वर्षमा दुईवटा उपकरण ल्याउने तयारी भएसँगै अदालतमा मुद्दा परेपछि रोकिएको छ। ‘त्यो रोकिए पनि हामी अर्कोसाल उपकरण ल्याउने प्रस्ताव राख्छौं। एउटा उपकरणलाई ३ देखि ४ करोड रुपैयाँसम्म पर्छ। अनि केही जनशक्ति पनि करारमा लिएर गर्नुपर्छ। अहिले भइरहेको विषादी परीक्षणमा थप विषादी प्रकार थप्ने र प्रयोगशालालाई सुदृढीकरण गर्ने मेशिन थप्ने र जनशक्ति थप्ने काम गरिनेछ,’ उनले भने।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
