काठमाडौं– यस वर्षको नोबेल शान्ति पुरस्कार बेलारुसका मानव अधिकार अधिवक्ता एलेस बेलेस्कीसहित रुसी मानव अधिकार संगठन मेमोरियल र युक्रेनी मानव अधिकार संगठन सेन्टर फर सिभिल लिबर्टीजले पाएका छन्।
मानवतावादी मूल्य मान्यता, सैन्यवाद विरोधी र कानुनका सिद्धान्तहरूको पक्षमा उनीहरू निरन्तर प्रयासरत थिए। यस वर्षको नोबेल शान्ति पुरस्कार विजेताहरूले राष्ट्रहरूबिचको शान्ति र भ्रातृत्वको अल्फ्रेड नोबेलको दृष्टिकोणलाई पुनर्जीवित र सम्मान गरेका उल्लेख गरिएको छ।
नोबेल शान्ति पुरस्कार पाउने सेन्टर फर सिभिल लिबर्टीज युक्रेनमा मानव अधिकार र लोकतन्त्रलाई अगाडि बढाउने उद्देश्यका लागि स्थापना गरिएको थियो। उक्त संस्थाले युक्रेनी नागरिक समाजलाई बलियो बनाउन र युक्रेनलाई पूर्ण लोकतन्त्रिक बनाउन त्यहाँका अधिकारीहरूलाई दबाब दिँदै आएको थियो।
फेब्रुअरी २०२२ मा युक्रेनमा रुसको आक्रमणपछि युक्रेनी नागरिकविरुद्ध रुसी युद्ध अपराधहरू पहिचान र अभिलेखीकरण गर्ने काम उसले गरेको थियो। उक्त संस्थाले दोषी पक्षलाई उनीहरूको अपराधको लागि जवाफदेही बनाउन विभिन्न कार्यहरू गर्दै आएको छ।
नोबेल शान्ति पुरस्कार विजेता र मानव अधिकार संगठन मेमोरियल १९८७ मा देखि विभिन्न काम गर्दै आएको संस्था हो। जसलाई पूर्व सोभियत संघमा मानव अधिकार सम्बन्धी काम गर्ने व्यक्तिहरूले स्थापना गरेका थिए।
को हुन् बेलेस्की?
बेलेस्की बेलारुसका मानव अधिकारकर्मी हुन्। उनले लोकतन्त्र र स्वतन्त्रताको लागि लगभग ३० वर्ष अभियानको नेतृत्व गरिसकेका छन्। १९९६ मा उनले मानव अधिकार केन्द्र ‘भियाज्ना’ नामक संस्थाको स्थापना गरेका थिए। उक्त संस्थाले राजनीतिक बन्दीहरूलाई सहयोग प्रदान गर्ने गरेको थियो। यो बेलारुसमा मानवअधिकार दुरुपयोग सम्बन्धी भएका घटनाहरूको दस्तावेजीकरण र निर्वाचनको अनुगमन गर्ने गर्ने संस्था हो।
यही कार्यका कारण उक्त संस्थालाई त्यहाँको नागरिक समाजको विकासमा योगदान दिने देशको अग्रणी गैरसरकारी संस्थाको रूपमा हेरिने गरेको छ।
बेलारुसका राष्ट्रपति अलेक्जेन्डर लुकाशेन्कोको शासनलाई धेरैले ‘युरोपको अन्तिम तानाशाही’ भनेर चिन्ने गरेका छन्। उनको अधिनायकवादी शासनको समयमा भएको चुनावमा धाँधली हुने, विपक्षी आवाजहरू मौन हुने र नागरिक समाजलाई राज्यका संस्थाहरूले प्रतिबन्धित गरेका थिए। जसलाई सोभियतको विगतको निरन्तरता भएको बेलेस्कीको भनाइ छ।
१९८० को मध्यदेखि बेलेस्कीले बेलारुसमा लोकतान्त्रिक स्वतन्त्रता र नागरिक समाज स्थापना गर्न लागिपरेका थिए। उनले अहिंसात्मक र गैरपक्षीय अभियानको नेतृत्व गरेका थिए।
उनले मृत्युदण्ड अन्त्य गर्ने अभियानको समेत नेतृत्व गरेका छन्। राष्ट्रिय मानव अधिकार आन्दोलनको नेतृत्व गरेकै आधारमा उनी पटक–पटक पक्राउ समेत परेका छन्। बेलेस्कीले गरेको यस्तै कामको कदरस्वरूप उनलाई यस वर्षको नोबेल शान्ति पुरस्कार प्रदान गरिएको छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1749826086.png)
