पाँच वर्ष सईमा बिताएकाले अवकाश रोजे इन्स्पेक्टर बनाउने प्रहरी हेडक्वार्टरको योजना!

सुरक्षा/अपराध

नारायण अधिकारी बिहीबार, जेठ २०, २०७८ १०:१५

काठमाडौं- प्रहरी नायव निरीक्षक (सई)बाट प्रहरी निरीक्षक (इन्स्पेक्टर)मा बढुवाका लागि हुने जाम घटाउन भन्दै प्रहरी प्रधान कार्यालयले नयाँ तरिका अपनाउन लागेको छ। कार्यालयले पाँच वर्ष सईमा बिताएका सुरक्षाकर्मीले अवकाश रोजेमा इन्स्पेक्टर बनाएर बिदा गर्ने योजना ल्याउन लागेको हो।

यसका लागि कार्यालयले गृह मन्त्रालयसमक्ष लिखित रूपमा कार्ययोजना पेस गरेको थियो। लामो समयसम्म सईको बढुवा हुन नसकेकोले यो अवस्था हटाउनका लागि पाँच वर्ष सईमा बिताएकाले अवकाश रोजेमा इन्स्पेक्टरको फुली लगाएर बिदा गर्ने योजनासहितको खाका प्रहरी प्रधान कार्यालय (हेडक्वार्टर)ले गृहमा पेस गरेको थियो।

प्रहरी प्रधान कार्यालयले १९ वर्षसम्म सईमा रहँदासमेत इन्स्पेक्टर बन्न नसक्ने अवस्थालाई समाधान गर्न उक्त योजना गृहसमक्ष पेस गरिएको बताइएको छ। योजनामा सईमा कम्तीमा पाँच वर्ष बिताएका व्यक्ति र अवकाशका लागि सेवा अवधि पुगेका व्यक्तिले अवकाश रोजेमा इन्स्पेक्टरको फुली दिएर बिदा गरिने उल्लेख छ। यदि, यो योजना लागू भएमा ठूलो संख्यामा सईले अवकाश रोज्ने र सईबाट इन्स्पेक्टर बन्नका लागि १९ वर्षसम्म कुर्नु नपर्ने प्रहरी हेडक्वार्टरको भनाइ छ।

तर, गृहले भने प्रहरी प्रधान कार्यालयको यो योजना व्यावहारिक नभएको भन्दै फाइल फिर्ता गरेको छ। जसकारण सईको बढुवासमेत रोकिएको छ। गृह मन्त्रालयको कानुन महाशाखाका सहसचिव धर्मराज कुईकेलले कार्यालयको योजना व्यावहारिक नभएकाले पुनः मिलाएर ल्याउन फाइल फिर्ता पठाएको नेपाल लाइभलाई बताए।

‘प्रहरी नियमावलीअनुसार सईबाट इन्स्पेक्टर बन्न आठ वर्ष लाग्ने उल्लेख छ। तर, सईमा पाँच वर्ष बिताएको मान्छे इन्स्पेक्टरको फुली लगाएर घर जाने भन्ने मिल्दैन भनेर फाइल फिर्ता गरिएको हो। त्यसलाई करेक्सन गरेर ल्याएपछि कार्यान्वयनको प्रक्रिया अघि बढ्छ,’ सहसचिव कुईकेलले भने।

अहिले असईमा भर्ना भएकाहरू सात/आठ वर्षमा सई बन्ने गरेका छन्। सई भएको पाँच वर्षमै अवकाशमा जान चाहेमा इन्स्पेक्टर बनाएर बिदा दिने नियम बने पनि सोझै असईमा भर्ना भएकाहरूमा लागू हुन सक्दैन। किनभने, उनीहरू ढिलोमा आठ वर्षमा असईबाट सई बन्ने र पाँच वर्ष सईमा बसे पनि जम्मा १३ वर्षमात्रै हुने भएकाले उनीहरू अवकाशका लागि योग्य हुँदैनन्। १२ वर्ष सईमा बिताएपछि भने अवकाश रोजेको खण्डमा इन्स्पेक्टर बन्नसक्ने अवस्था रहन्छ।

सिपाहीमा भर्ना भएका व्यक्ति सई भएको अवस्थामा सई भएको पाँच वर्षमा अवकाश रोजे भने उनीहरूले इन्स्पेक्टरको फुली लगाएर घर जानसक्ने अवस्था रहन्छ। यदि, यो व्यवस्था लागू भएमा सईको बढुवा जाम खुल्ने हेडक्वार्टरको आकलन छ।

प्रतिशतमा जुट्यो सहमति, नियमावली संशोधन हुन बाँकी
प्रहरी नियमावली २०७१ अनुसार इन्स्पेक्टरको पदपूर्ति दुई तरिकाले हुन्छ। एक, आन्तरिक बढुवाबाट र अर्को खुल्ला प्रतिस्पर्धाबाट भर्ना।

नियमावलीअनुसार रिक्त रहेको दरबन्दीमध्ये खुल्ला प्रतिस्पर्धाबाट ६० र आन्तरिक बढुवाबाट ४० प्रतिशतका दरले इन्स्पेक्टरको पदपूर्ति गरिने व्यवस्था छ। उक्त व्यवस्थाले गर्दा सईबाट इन्स्पेक्टर बन्नका लागि लामो समय लाग्ने भएकाले प्रहरी प्रधान कार्यालयले यो व्यवस्थालाई उल्ट्याउन माग गर्दै गृहलाई लिखित आग्रह गरेको थियो।

सईमा पाँच वर्ष काम गरेपछि अवकाश हुँदा इन्स्पेक्टर दिने भन्ने विषय संशोधन गरेर प्रहरी हेडक्वार्टरले ल्याएपछि संशोधनको प्रक्रिया अघि बढ्छ।

कार्यालयले सईबाट इन्स्पेक्टरमा हुने आन्तरिक बढुवा ४० बाट बढाएर ६० प्रतिशत पुर्‍याउनुपर्ने र खुल्ला प्रतिस्पर्धालाई ६० बाट घटाएर ४० प्रतिशतमा झार्नुपर्ने भन्दै गत माघको अन्तिममा गृहमा प्रस्ताव पठाएको थियो। कार्यालयले भनेअनुसार आन्तरिक बढुवा ६० प्रतिशत नभई गृहले आन्तरिक बढुवा र खुल्ला प्रतिस्पर्धालाई समान ५०-५० प्रतिशत बनाउने गरी टुंग्याएको थियो। कति प्रतिशत आन्तरिक र खुल्ला भन्ने विषय टुंगिसकेको सहसचिव कुईकेलले बताए।

प्रतिशतमा सहमति भए पनि प्रहरी नियमावली संशोधन भएको छैन। गृहले आन्तरिक बढुवालाई ४० बाट बढाएर ५० बनाउन गरेको निर्णय कानुन, न्याय तथा संसदीय मामिला मन्त्रालय र अर्थ मन्त्रालयबाट स्वीकृत हुनुपर्ने प्रावधान छ। त्यहाँबाट स्वीकृत भएर मन्त्रिपरिषद्मा पुग्नुपर्छ। मन्त्रिपरिषद्ले पास गरेपछि बल्ल नियमावली संशोधन भएर आन्तरिक ४० प्रतिशतको ठाउँमा ५० प्रतिशत कायम गर्ने नीतिले मूर्तरूप लिन्छ। उक्त नियमावली संशोधन भएर आएपछि बल्ल सईबाट इन्स्पेक्टर बढुवाको तयारी थालिने प्रहरी प्रधान कार्यालयले जनाएको छ।

यता गृहले भने प्रहरी प्रधान कार्यालयले पाँच वर्ष सईमा काम गरिसकेकाले अवकाश रोजे इन्स्पेक्टर बनाएर अवकाश दिने भन्ने विषय संशोधन गरेर ल्याएपछि बल्ल प्रहरी नियमावली संशोधनको फाइल कानुन र अर्थमा पुग्ने बताएको छ। कानुन महाशाखाका सहसचिव कुईकेलले भने, ‘सईमा पाँच वर्ष काम गरेपछि अवकाश हुँदा इन्स्पेक्टर दिने भन्ने विषय संशोधन गरेर प्रहरी हेडक्वार्टरले ल्याएपछि संशोधनको प्रक्रिया अघि बढ्छ।’

पाँच महिनादेखि बढुवा रोकियो
प्रहरी नियमावली संशोधन नहुँदा विगत पाँच महिनादेखि सईको बढुवा रोकिएको छ। इन्स्पेक्टरको १०० दरबन्दी खाली भएको पाँच महिना पुग्नलाग्दासमेत बढुवा हुन नसकेको हो।

आन्तरिक बढुवालाई ४० बाट बढाएर ५० प्रतिशत पुर्‍याउने भन्नेमा गृह मन्त्रालय सहमत भए पनि नियमावली संशोधन हुन सकेको छैन। उता सई भएको पाँच वर्षमा अवकाश रोजेमा इन्स्पेक्टर बनाएर बिदा गर्ने भन्ने विषयमासमेत टुंगो नलागेकाले नियमावली संशोधनको प्रक्रिया अघि बढ्न नसकेको गृहका अधिकारीहरू बताउँछन्। यो विषय टुंगो लागेपछि बल्ल संशोधनको प्रक्रिया सुरू हुने उनीहरूको भनाइ छ।

नियमावली संशोधन नहुँदा २०५८ सालमा सई भएकाहरू समेत अहिलेसम्म बढुवा हुन सकेका छैनन्। यसअघि २०५८, २०६०, २०६१ मा सई बनेकाहरूलाई समेत उछिनेर केही सईहरू शक्तिकेन्द्रको पहुँचमा इन्स्पेक्टर बनेका थिए। सई बढुवामा हरेक पटकजसो शक्तिकेन्द्र हाबी हुँदै आएको छ। विभिन्न मन्त्रीदेखि उच्च पदस्थ अधिकारीहरूका पीएसओ (पर्सनल सेक्युरिटी अफिसर)हरू शक्तिकेन्द्रको आडमा इन्स्पेक्टर बन्ने गरेका छन्।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।