कलाकारलाई के सोच्छौं हामी !

विचार-विश्लेषण

पुष्पा थपलिया शुक्रबार, चैत २७, २०७७ ०६:३५

काठमाडौं- दक्षिण कोरियाले ४ महिनाअघि एक कलाकारको जन्मदिनमा आफ्नो सैनिक कानुन (मिलिटरी ल) नै परिवर्तन गर्‍यो। त्यसको कारण थियो, 'राम्रो गीत गाउने केटो'को सांगीतिक करिअरमा ब्रेक नलागोस्।

त्यो गीत गाउने 'केटो' थिए, कोरियन पप गीतको ब्याण्ड बीटीएसका किम सियोक जिन। उनलाई स्टेजमा जिन नामले पुकारिन्छ। बिग हिटको अडिसनबाट छानिएका ७ जनामध्ये सबैभन्दा धेरै उमेरका जिन २८ बर्ष लागे। त्यही २८ औं जन्मदिनको अवसरमा उनलाई कोरियन सरकारले मिलिटरी ल परिवर्तन गरेर जन्मदिनको उपहार दियो। त्यो ललाई बिटिएसका फ्यान जो आफूलाई आर्मी भन्छन्, उनीहरुले ‘बिटिएस ल’ को नाम दिएका छन्।

सन् १९९२ डिसेम्बर ४ मा जन्मिएका जिनको २८ औं जन्मदिन अर्थात् २०२० डिसेम्बर ४ को दिन दक्षिण कोरियाको सरकारले एक कलाकारका लागि बषौंदेखिको कानुन परिवर्तन गरेको हो।

उत्तर कोरिया र दक्षिण कोरियाबीच लामो युद्ध चलेको कुरा त धेरैलाई जानकारी नै हुनुपर्छ। १९५३ जुलाईमा यो युद्ध रोकियो, तर यसको आधिकारिक अन्त्यको घोषणा आजसम्म भएको छैन।

त्यही युद्ध अन्त्यको घोषणा नभएकै कारण दक्षिण कोरियामा एउटा कानुन बनाइएको छ, जसलाई मिलिटरी लका रुपमा चिनिन्छ। यो कानुन अनुसार १८ वर्षदेखि २८ वर्षको उमेरका हरेक पुरुषले मिलिटरी सर्भिस गर्नैपर्छ। त्यो भनेको कडा सैन्य तालिम हो।

त्यही मिलिटरी सर्भिसमध्ये कुनै एकमा १८ देखि २८ बर्षभित्रमा पुरुषले काम गर्नुपर्ने हुन्छ। मिलिटरी सर्भिस अन्तर्गत आर्मीमा २१ महिना, नेवीमा २३ महिना या वायुसेनामा २४ महिना काम गर्न अनिवार्य गरिएको छ। हरेक स्वस्थ पुरुष युवाले यीमध्ये कुनै एक रोज्न सक्छन्। तर, यसो नगर्ने विकल्प दिइएको छैन। अब भने सरकारको तर्फबाट मेडल पाएका कलाकारका लागि यो कानुनले छुट दिएको छ। बिटीएसका सातै जना कलाकारले यो मेडल पाएकाले यो संशोधनलाई बिटिएस ल नाम दिइएको हो।

दक्षिण कोरियाले कलाकारको सम्मानमा कानुन परिवर्तन गरेको प्रसंग नेपालमा भने अनौठो लाग्न सक्छ। जस्तो कि लोक दोहोरी गायक बद्री पंगेनी नेपालमा यस्तो कुरा कल्पनाबाहिर रहेको बताउँछन्। उनले राष्ट्रिय सभा सदस्य कोमल ओलीको उदाहरण दिँदै नेपालमा कलाकारको हैसियत नै नभएको बताए।
पंगेनीले नेपालमा कलाकारलाई राजनीतिक दलले आफू सत्तामा पुग्ने हतियार मात्र बनाएको टिप्पणी गरे। उनको गुनासो छ, कलाकारका आवाज उठाउने बेलामा गीत गाएर अनि नौटंकी गरेर देशको सेवा हुन्छ र भन्छन्।

गायिकासमेत रहेकी ओलीलाई उनकै पार्टी तत्कालीन नेकपा (हाल एमाले)का नेता रघुजी पन्तले सार्वजनिक समारोहमा अपमानपूर्ण टिप्पणी गरेका थिए। पन्तले भनेका थिए, ‘बिहे नै नगरेर पार्टीलाई समय दिएका महिलाहरु छन् तर तिनले टिकट पाएनन्। तिनले राष्ट्रिय सभा पनि पाएनन्। कोमल ओली यसो सरक्क सारी सर्काएर, गोरा पिडुँला देखाउँदै पोइला जान पाम् भनेको सांसद त दिने नै भयो।’

आफूलाई देशको गहना भनेर गर्व गर्ने कोमल ओली अपवाद होइनन्। गीत गाएकै कारण जेल पुगेका हिपअप गायक समिर घिसिङ अर्थात् भिटेन, दुर्गेश थापा लगायत पनि यसको उदाहरण हुन्। यो बेग्लै हो कि उनीहरुका गीत समस्यारहित थिएनन्।

केही कलाकार भने आफूलाई देशको गहना भन्ने नै स्वीकार गर्दैनन्। जस्तो कि नायक तथा चलचित्र निर्देशक खगेन्द्र लामिछाने आफू देखावटी निर्जीव गहना मात्रै बन्न नचाहने बताउँछन्। लामिछानेका अनुसार कलाकार कहिल्यै गहनामा सीमित हुन सक्दैनन्।

यही कुरामा जोड दिएका थिए, नेपाली काङ्ग्रेसका नेता तथा कार्यक्रम प्रस्तोता विश्वप्रकाश शर्माले। उनले केही समय पहिले फिल्म प्राविधिक संघले आयोजना गरेको अवार्ड कार्यक्रममा कलाकारलाई राष्ट्रका गहना भन्नु गलत भएको बताएका थिए। गहनाको मूल्य हुने तर कलाकार अमूल्य हुने उनको भनाइ थियो। उनले कलाकार गहनाको ठाउँमा गौरव भएको र याे बहुमूल्य भएको भाषण गर्दा सभामा उपस्थित धेरैले ताली बजाएका थिए।

कला र कलाकारको सम्मानको कुरा बेलामौकामा उठिरहन्छ। यी सबै कुरालाई नजिकबाट नियालिरहेका फिल्म निर्माता, निर्देशक तथा गीतकार यादव खरेल उचित मापदण्ड नभएकै कारण कला र कलाकारको सम्मान हुन नसकेको बताउँछन्। उनका अनुसार पहिले जमिनदारले ल्याप्चे लगाएर किसान ठगेजस्तै अहिले कलाकार ठग्ने चलन छ। विभिन्न डिजिटल माध्यमले कलाकार ठगिरहेको, भ्यूअर्सका आधारमा पारिश्रमिक पाएपछि क्लिक गराउन हद पार गरेकाले नयाँ कलाकार गलत बाटोमा लागेको पनि उनले बताए।

त्यसो भन्दैमा सबै कलाकारलाई एकै तुलोमा राखेर जोख्न भने नमिल्ने खरेलको तर्क छ। 'देशले कलाकार राष्ट्रका गहना मात्रै भन्यो तर, त्यसलाई जतन गर्ने, चम्काउने, टल्काउने काम भने गरेन,' उनले भने ।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।