जाइकाले भन्यो- काभ्रेमा विमानस्थल बनाउन १५ अर्ब लाग्छ, अनुदानमा सक्दैनौं, ऋण लगानी गर्छौं

पर्यटन-उड्डयन

उत्तम काप्री आइतबार, भदौ ७, २०७७ ११:३४

विमानस्थल निर्माणका लागि स्थलगत निरीक्षण गर्न काभ्रेको नागिडाँडा पुगेको तत्कालीन मन्त्री स्व रवीन्द्र अधिकारीसहितको टोली।

काठमाडौं– जापानी दातृनिकाय जाइकाले काभ्रेको नागिडाँडामा आन्तरिक विमानस्थल निर्माण गर्न चासो देखाएको छ। विमानस्थल निर्माणका लागि जाइकाले अध्ययनसमेत सम्पन्न गरेको छ। उसले त्यहाँ विमानस्थल बनाउन झन्डै १५ अर्ब रुपैयाँ लाग्ने ठहर गरेको छ।

जाइकाको अध्ययन रिपोर्ट सरकारले बुझिसकेको छ। जाइकाले विमानस्थल निर्माणको विषयमा गरेको अध्ययन रिपोर्ट नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणलाई बुझाएको हो। रिपाेर्टमा विमानस्थलको लागत विवरणसमेत उल्लेख भएको प्राधिकरण उच्च स्रोतले जानकारी दिएको छ।

प्राधिकरणले गरेको अध्ययनमा १० अर्बमा काभ्रेमा साना प्रकृतिका जहाज अवतरण गर्न सक्ने विमानस्थल निर्माण गर्न सकिने भए पनि जाइकाले नागिडाँडामा विमानस्थल बनाउन झन्डै १५ अर्ब रुपैयाँ लागत लाग्ने अनुमानसहितको विस्तृत अध्ययन बुझाएको छ।

प्राधिकरणले भने यति धेरै रकम खर्च गरेर तत्काल काभ्रेमा विमानस्थल निर्माण गर्न नसकिने भन्दै जाइकालाई अनुदान रकमका विमानस्थल निर्माण गरिदिने आग्रह गरेको स्रोतको दाबी छ। तर, जाइकाले भने अनुदानमा विमानस्थल बनाउन नसक्ने बताउँदै आएको छ। जाइकाले काभ्रेको नागिडाँडामा विमानस्थल बनाउन सहयोग गर्ने रकम सहुलियत दरकाे ऋण हुने बताउँदै आएको छ।

योसँगै प्राधिकरणले भने नागिडाँडामा विमानस्थलकाे वातावरणीय प्रभाव मूल्यांकनका लागि चालु आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ मा बजेट विनियोजन गरेको छ। प्राधिकरणले देशभरको नयाँ विमानस्थल निर्माणस्थलको वातावरणीय प्रभाव मूल्यांकन रिपोर्ट बनाउन छुट्याएको १ करोडकै बजेटमा नागिडाँडालाई समेत समावेश गरेको छ।

यो विमानस्थल निर्माणका लागि तत्कालीन संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयनमन्त्री रवीन्द्र अधिकारीले आर्थिक वर्ष २०७५/०७६ मा विमानस्थल निर्माणकै लागि भन्दै २५ करोड रुपैयाँ बजेट विनियोजन गर्न प्राधिकरणलाई दबाब दिएका थिए। प्राधिकरणले पनि मन्त्रीको दबाबमा विमानस्थल निर्माणका लागि भन्दै २५ करोड रुपैयाँ विनियोजन गरेको थियो।

तर विमानस्थल निर्माणको विषय विवादमा परेको थियो। तत्कालीन मन्त्री अधिकारीले नै गठन गरेको हवाई क्षेत्र सुधार कार्यदलले उक्त स्थानमा विमानस्थल निर्माण नगर्ने सुझाव दिएको थियो। उक्त सुझाव र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध समितिले काभ्रेको नागिडाँडा विमानस्थल बनाउने काम अगाडि नबढाउन निर्देशन दिएपछि मन्त्रालयल र प्राधिकरण पछाडि हटेको थियो।

फेरि पूर्व सञ्चार तथा सूचना प्रविधिमन्त्री गोकुल बाँस्कोटाको दबाबका काभ्रेको नागिडाँडामा विमानस्थल निर्माणको विषय अगाडि बढाइएको छ।

काभ्रेमा विमानस्थल निर्माणमा लाग्ने खर्च अहिले गौतबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल निर्माणमा खर्च भएकोभन्दा बढी रकम हो। त्यसैले पनि १५ अर्ब रुपैयाँ खर्च गरेर काभ्रेमा विमानस्थल निर्माण थालनी गर्नु भन्दा त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको स्तरोन्नति गर्नु उचित हुने हवाई विज्ञहरुको सुझाव छ।

बाँस्कोटा मन्त्री बनेसँगै काभ्रेमा विमानस्थल निर्माणको विषयले चर्चा पाउन थालेको थियो। मन्त्रीबाट हटे पनि बाँस्कोटाले सम्बन्धित स्थानमा दबाब दिन कम गरेका छैनन्। प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीसँग पनि उनको सम्बन्ध राम्रो रहेकाले उनी काभ्रेमा विमानस्थल बनाउने जोडबलमै रहेको बताइन्छ।

संघीय सरकारको गत आर्थिक वर्ष २०७६/०७७ को नीति तथा कार्यक्रम र बजेटमा काभ्रेमा आन्तरिक विमानस्थल निर्माण गर्ने विषय हटाइएको थियो। आर्थिक वर्ष २०७५/०७६ को बजेटमा भने तत्कालीन मन्त्री अधिकारीले काभ्रेमा आन्तरिक विमानस्थल निर्माण गर्ने विषय समावेश गराउन सफल भएका थिए।

आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ को नीति तथा कार्यक्रममा काभ्रेकै सांसद् बाँस्कोटाको दबाबमा काभ्रेमा आन्तरिक विमानस्थल निर्माण गर्ने विषयले प्रवेश पाएको थियो। सो विषयले चालु आबको बजेटमा भने स्थान पाएको थिएन। अन्ततः बाँस्कोटको दबाबमा प्राधिकरणले बजेटमा उल्लेख नै नभएको काभ्रे विमानस्थलको विषय आन्तरिक स्रोतबाट निर्माण गर्ने भन्दै बजेट विनियोजन गरेको हो।

हवाई विज्ञहरुले काभ्रेका आन्तरिक विमानस्थल आवश्यक नरहेको भन्दै सुझाव दिँदै आएका छन्। यस्तै विज्ञ समूहको अध्ययनले समेत निर्माणका चरणमा रहेका र सञ्चालनमा रहेका विमानस्थल सबल, नाफामूलक र व्यवस्थित गर्न सुझाएको थियो। अहिले सञ्चालनमा रहेका ३० मध्ये ७ वटामात्रै विमानस्थल नाफामा छन्।

काभ्रेका आन्तरिक विमानस्थल निर्माणको काम अघि नबढाउन निर्देशन दिनुअघि संसदीय समितिले देशभरका विमानस्थलको अवस्थाका बारेमा अध्ययन गरेको थियो। अध्ययन गर्न पूर्वप्रधानमन्त्री माधवकुमार नेपालको संयोजकत्वमा उपसमिति गठन भएको थियो। नेपालको उपसमितिले काभ्रेमा विमानस्थल निर्माणको विषय अगाडि बढाउन नहुने सुझाव दिएको थियो। सोही समयको आसपासमा नै तत्कालीन मन्त्री अधिकारीले गठन गरेको हवाई विज्ञहरुको कमिटीले निर्माणका क्रममा रहेका र निर्माण भई सञ्चालनमा नरहेका विमानस्थल सञ्चालन गर्नुपर्ने तर तत्काल विमानस्थल थपिहाल्नुपर्ने आवश्यकता नभएको सुझाव दिएको थियो।

संसदीय समितिको अध्ययनपछि अध्ययन उपसमितिका संयोजकसमेत रहेका पूर्वप्रधानमन्त्री नेपालले अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध समितिमा प्रतिवेदन बुझाउँदै काभ्रेमा विमानस्थल बनाउने काम तत्काल रोक्न भनेका थिए।

‘कमिसनको खेलमा किन विमानस्थल बनाउने? यो कार्य तत्काल बन्द गर्नुपर्छ। जसलाई जहाँ चाहियो त्यही विमानस्थल किन बनाउने?,’ उनले भनेका थिए, 'सरकार तथा मन्त्री फेरिएलगत्तै उनीहरुले जे भन्यो त्यहीअनुसार अध्ययनका नाममा किन करोडौं रुपैयाँ खर्च गर्ने?'

उनले अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल भएकै स्थानमा आन्तरिक विमानस्थल हुनुपर्ने धारणा राखेका थिए। 'अन्तर्राष्ट्रिय यात्रुले एक ठाउँमा झरेर आन्तरिक उडानका लागि अर्को ठाउँमा जाने कुरा हुँदैन। आवश्यकता हेरेर विकास गर्नुपर्छ। तर, जसले जे भन्यो त्यहीअनुसार विकास निर्माण सम्भव हुँदैन,' उनले भनेका थिए, 'विकास विरोधीले नेपालमा ठूला आयोजना सफल हुन नदिएका उदाहरण धेरै छन्। सरकार तथा जनप्रतिनिधि विकासप्रेमी हुनुपर्छ। वातावरणप्रेमी पनि हुनपर्छ।’

नेपालले जसलाई जहाँ चाहिएको महसुस हुन्छ त्यहीँ विमानस्थल बनाउनु उचित नहुने भन्दै काभ्रेमा विमानस्थल बनाउने विषयको विपक्षमा खुलेर धारणा राखेका थिए।

संसदीय उपसिमितिले समितिमा बुझाएको प्रतिवेदनअनुसार नै सरकारलाई निर्देशन दिइएको थियो। तर संसदीय समितिको निर्देशन परीत मात्र नभएर विज्ञ समूहको सुझावसमेत लत्याउँदै राजनीतिक दलका नेताको एकोहोरो दबाबमा काभ्रेमा आन्तरिक विमानस्थल निर्माणका लागि प्राधिकरण बजेट विनियोजन गर्न बाध्य भएको छ।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।