कसको स्वार्थमा त्रिचन्द्र स्थानान्तरणको सहमतिबाट पछि हट्यो? : सुशील ज्ञवाली [अन्तर्वार्ता]

अन्तर्वार्ता

प्रजु पन्त बुधबार, साउन २१, २०७७ १३:५५

त्रिचन्द्र क्याम्पस र राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरणबीच बृहत्तर टुँडिखेल गुरुयोजनाका विषयमा विवाद देखिएको छ। गुरुयोजनामा घण्टाघरतर्फ रहेको त्रिचन्द्र कलेजको भवनलाई प्रबलीकरण गरी जस्ताको जस्तै बनाउने र जमलमा रहेको राष्ट्रिय पुस्तकालयको जग्गामा त्रिचन्द्रका भवन पुनर्निर्माण गर्ने योजना प्राधिकरणको छ। तर यसमा त्रिचन्द्र कलेजले आपत्ति जनाइरहेको छ। क्याम्पस बिस्तार हुन सक्ने तर स्थान्तरण हुन नसक्ने त्रिचन्द्रको भनाइ छ भने प्राधिकरण त्रिचन्द्रले पहिले सहमति गरेर पछाडि हटेको बताइरहेको छ। यसै विषयमा प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक सुशील ज्ञवालीसँग प्रजु पन्तले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंश

घण्टाघर रहेको त्रिचन्द्रको अहिलेको भवन रेट्रोफिटिङ गर्ने, घण्टाघर पछाडिपट्टि अर्काे भवन बनाउने, रानीपोखरी छेउको सरस्वती सदनमात्रै राखेर अन्य भवन भत्काउने गुरुयोजना प्राधिकरणले सार्वजनिक गरेको छ, खास कुरा के हो ?
रानीपोखरी साइडको सरस्वती सदन बाहेकको अरु भवन हटाउने र ओपन स्पेश बनाउने हाम्रो योजना छ। त्यसलाई विद्यार्थीले पनि प्रयोग गर्न सक्छन् । घण्टाघर भएको भवनलाई रेट्रोफिटिङ गर्ने, घण्टाघरको पछाडिपट्टिको खाली जग्गामा भवन बनाउने योजना हो। घण्टाघरको भवनलाई असर नपर्ने गरि बनाउने हो।

एउटा भवनचाहिँ पहिले परीक्षा नियन्त्रण कार्यालय रहेको जमलको जग्गामा बनाउने हो । सरस्वती सदनमात्रै राख्ने, त्यहाँको पुस्तकालय पनि जस्ताको तस्तै राखेर अरु सबै भत्काउने योजना हो त्यो क्षेत्रको।

तर गुरुयोजना सार्वजनिक गरिसकेपछि त्रिचन्द्रले प्राधिकरणसँग कुनै सहमति नभएको भनि वक्तव्य निकाल्यो, किन ‘बायस’ गर्नुभएको ?
त्रिचन्द्र क्याम्पसको अहिलेको अवस्था भनेको त एकदमै दयनीय हो। उहाँहरुले नै त्योभन्दा पछाडि पनि भवन बनाइदिनुपर्‍यो भनेर डेलीगेशन गरेको हो। जसको भवन बनाउने उसैसँग छलफल गरेनौँ होला त ?

वक्तव्यमा त सरस्वती सदनबाहेक रानीपोखरीतिरको अन्य भवन हटाउने कुरा भ्रामक र गलत भएको क्याम्पसको भनाइ छ नि?
अहिले नयाँ क्याम्पस चिफ आउनु भएको रैछ। प्राधिकरणसँग विभिन्न चरणको छलफल भएको छ। उहाँहरुसँग विभिन्न चरणमा छलफल भएको माइन्युट सुरक्षित छन्। मलाई लाग्छ फर्मल बैठक नै पाँच वटा बसियो। इन्फर्मल त धेरै बसियो।

तत्कालीन उपकुलपति तीर्थ खनीयाँ, रजिस्ट्रार डिल्लीराम उप्रेती, त्रिचन्द्रका तत्कालीन क्याम्पस चिफ प्रदीप न्यौपानेसहितको बैठक भएको छ। उहाँहरुले जमलको जग्गा हामीलाई चाहिएको हो भन्नुभएको हो । नयाँ उपकुलपतिसहितको बैठकले पनि जमलको त्यो जग्गामा त्रिचन्द्रका लागि भवन बनाउने कुरा गरेको हो। त्यो जग्गा शिक्षा मन्त्रालयअन्तर्गत भएका कारणले आफूलाई चाहिने जग्गाका बारेमा आफै कुरा गर्नुस् भनेर मैले भनेको हुँ।

बजेट व्यवस्थापन चै प्राधिकरणलाई समय लाग्छ। त्यो निर्णयअनुसार यो आर्थिक वर्षमा बजेटको पनि व्यवस्था गरेका छौँ। एक्जीम बैंकको दुई अर्ब बराबरको पैसा ल्याउनका लागि काम पनि गरिरहेका छौँ ।

त्रिचन्द्र क्याम्पसका प्रमुखले त विस्तार हुन सक्छ, स्थानान्तरण हुुन सक्दैन भन्नुभएको छ नि?
त्रिचन्द्रको कुरा कसरी बदलिन्छ, त्यो उतैको कुरा भयो। पटक–पटक छलफल भएको माइन्युट हामीसँग सुरक्षित छ। उहाँहरुले माग गर्नुभएको कुरा पनि हामीसँग सुरक्षित छ । त्रिचन्द्र कलेज व्यवस्थित गर्न खोजेको हो। कसको के इन्ट्रेस्ट हो मलाइ थाहा छैन। प्राधिकरणलाई राष्ट्रिय पुस्तकालयको जगेर्ना पनि गर्नुछ। रानीपोखरीको पनि संरक्षण गर्नु छ।

रानीपोखरी संरक्षण गर्ने भनेर यसैको आधारमा विगतमा स्थानीय विकास मन्त्रालय बसेर योजना बनाएको थियो। त्यतिबेला त्रिचन्द्रलाई अन्यत्र सार्ने योजनाको आदेश सम्मानित सर्वाेच्च अदालतबाट भएको थियो। शान्ति बाटिकामा टहराहरु थिए, तिनलाई हटाइएको हो । पहिले एकपटक गुरुयोजनाको छलफल भएकै हो। बीचमा बजेट आउन ढिला भएपछि काम रोकिएको हो।

जमलको जग्गामा राष्ट्रिय पुस्तकालय भवनको शिलान्यास गर्ने अन्तिम तयारी भइरहेका बेला यो गुरुयोजना सार्वजनिक भयो, यसले त चारैतिर शंका उब्जाएको छ नि?
त्रिचन्द्र कलेजलाई नजिकै राख्ने र पहिले त्रिचन्द्रले नै भोगाधिकार पाएकाले हामीले त्यहाँ सार्ने भनेका हौं। राष्ट्रिय पुस्तकालय हरिहर भवनमा नै बनाउने निर्णय भएको हो। पैसा आउने–नआउने टुंगो नभएका कारण ढिला भएको हो । त्रिचन्द्र कलेजलाई जग्गा चाहिएको अवस्था छ। राष्ट्रिय पुस्तकालय भवन जहाँ थियो त्यही बनाउने भएपछि त ‘विन–विन’ अवस्था भयो नि हैन र? पुस्तकालयको पनि चासो छ। त्रिचन्द्रको पनि व्यवस्थापन हुने भयो नि। साँस्कृतिक धरोहर बनाउनै पर्‍यो। सबैलाई राम्रो हुनको लागि यो योजना ल्याइएको हो ।

२०७२ मा भूकम्प गयो। रातो स्टीकर लागेको भवनमा विद्यार्थीहरु पढिरहेका छन्, अहिलेसम्म प्राधिकरणले पुनर्निर्माण किन गरेन?
प्रस्ट हौं, योभन्दा अघिल्लो वर्षसम्म विश्वविद्यालय अनुदान आयोगमार्फत् पुनर्निमाणका काम गर्छाैं भन्नुभयो। पैसा सरकारले दिने, विश्वविद्यालयले काम गर्ने भनेर काम भइरहेको थियो । आयोगले काम गरेन। त्रिचन्द्रको भवन नबनेको र त्यहाँबाट काम हुन नसक्ने भएपछि अघिल्लो वर्ष पैसा निकालेर डिपीआर गर्ने काम सकिसक्यौं। यो वर्ष १० करोड छुट्याइएको छ।

क्याम्पसले त प्राधिकरणले बार्गेनिङ गरेर पुनर्निर्माणको काम नभएको आरोप लगाएको छ नि?
बार्गेनिङ गरेको? मिडियाका साथीहरुले पनि के बुझन् पर्‍यो भने बृहत्तर टुँडीखेल गुरुयोजना सुशील ज्ञवालीका लागि ल्याउन खोजिएको हैन। पुनर्निर्माणको काम सुरु हुँदै छ। डिपीआर गरेर काम अघि बढ्दैछ, कसरी बार्गेनिङ भयो? ओपन स्पेस त सबैका लागि हो। सरकारको योजना हो नि। सम्पदाविद् र सरोकारवाला सबैसँग कुरा गरेका हाैं।

त्रिचन्द्र क्याम्पस र पुस्तकालयले समन्वय नभएको बताइरहेका छन्। प्राधिकरणले एकलौटी ढगंबाट योजना सार्वजनिक गरेको आरोप छ। समन्वयको अभाव त देखियो नि?
पाँच-पाँचवटा मिटिङ गरेर भएको कुरा समन्वय हैन? समन्वय नभए के हो? सम्भवतः रानीपोखरीको पानी पनि भरिने भयो, कतै राम्रो हुन थाल्यो भनेर नराम्रो देखाउने प्रयासमा त हैनन् यिनिहरु?

रानीपोखरीमा पानी भरिन थालेको छ। सकारात्मक सोचका साथ जान्छौँ। हामी अहिलेसम्म समन्वयका साथ नै अघि बढेका छौैं, अब पनि हाम्रो लाइन त्यही हो।

केही विद्यार्थीले अनौपचारिक रुपमा नयाँ भवन भत्काइयो, आगो बल्छ भनेका छन्। यता पनि समन्वय देखिएन नि?
प्राधिकरणले लामो समयअघि विद्यार्थीहरुसँग पनि कुरा गरेको थियो। अब त्रिचन्द्रलाई राम्रो गर्नुपर्छ भनेर अघि बढिरहेको योजना हो। हामी राम्रोसँग काम होस् भन्ने चाहन्छौैं। हैन त्रिचन्द्र जस्तो छ त्यस्तै राख्ने हो भने मेरो भन्नु केही छैन। तर एकचोटि चाहिँ आँखा खोल्न जरुरी छ। प्राधिकरणले काम गर्न खोजेको छ। गुरुयोजना सफल नबनाउने भन्ने छ भने यो मास्टर प्लान आउँदैन ।

अब प्राधिकरण कसरी अघि बढ्छ ?
गुरुयोजना सार्वजनिक भएपछि त्रिचन्द्रले वक्तव्य निकाल्यो। सबैलाई माइन्युट देखाउन हामी लागेनौं। क्याम्पसले जसरी वक्तव्यबाजी गरेनौं। समन्वय गरेर अघि जाने हो। विश्वविद्यालयको पनि नयाँ संरचना बनाउने सोचाइ हो। वाधा अवरोध आउँछ, वृहत टुँडीखेल गुरुयोजना नबन्ने सबैको चाहना हो भने बन्दैन, नत्र बन्छ ।

सम्बन्धित समाचार

त्रिचन्द्र-प्राधिकरण जुहारी : 'बार्गेनिङ' गरियो- त्रिचन्द्र, सहमतिका 'माइन्युट' सुरक्षित छन्- प्राधिकरण

राष्ट्रिय पुस्तकालय भवन बन्न नदिने अर्को खेल, प्रस्तावित जग्गामा त्रि-चन्द्र कलेज सार्ने प्राधिकरणको गुरुयोजना

जमलमै राष्ट्रिय पुस्तकालय किन ?

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।