अनुसन्धान

वाणिज्य विभागले नदेखेको ‘नेचर हर्ब्स’को अवैधानिक नेटवर्किङ धन्दा ‘गाडी, घर किन्नेदेखि विदेश घुम्नेसम्ममा प्रलोभन देखाएर उपभोक्ता ठगिँदै, नियामक निकाय संरक्षक’

हेमन्त जोशी बिहीबार, साउन १५, २०७७ ०६:४६

काठमाडौं-विभिन्न प्रलोभन देखाएर उपभोक्तालाई अवैध नेटवर्किङ व्यवसायमा आवद्ध गराउने र ठगी धन्दा चलाउने काम खुलेआम भईरहँदा पनि नियामक निकायहरु भने त्यसलाई संरक्षण र प्रोत्साहन गर्न लागिपरेका छन्।

विगतमा अर्बौ रुपैयाँ ठगेका व्यक्तिहरु अहिले फेरि नेटवर्किङ धन्दामा सल्बलाउन थाले पनि सरकार र मातहतका निकाय भने यसलाई रोक्ने र कारबाही प्रकृया अघि बढाउनुको साटो प्रतिरक्षामा देखिन थालेका हुन्।

वस्तुको प्रत्यक्ष बिक्री वितरणका लागि भन्दै वाणिज्य विभागबाट इजाजत पाएका कम्पनीहरु पिरामिड शैलीको पुरानै नेटवर्किङ धन्दा ब्युँताईरहेका छन्। उनीहरुले सर्वसाधारण उपभोक्तासँग सदस्यता शुल्क असुल्ने, कुनै वस्तु किन्नैपर्ने बाध्यकारी नियम बनाउने, ठूलो सञ्जाल(नेटवर्क) बनाएर कमिसन लिनेदेखि घर, गाडी किन्ने र विदेश घुमाउनेसम्मका प्रलोभन देखाएर कानुनविपरीत काम गरिरहेका छन्।

तर नियामक निकाय वाणिज्य, आपूर्ति तथा उपभोक्ता संरक्षण विभाग भने उल्टो उनीहरुको संरक्षणमा लागिपरेको छ। विभागबाट वस्तुको प्रत्यक्ष बिक्री वितरणका लागि इजाजत लिए पनि हालसम्म कुनै पनि कम्पनीले आफ्नो व्यवसाय नै सञ्चालन नगरेकाले उनीहरुले कानुनविपरीत काम नगरेको भन्ने तर्क विभागको छ, जुन आफैमा गलत हो। इजाजत पाएका अधिकांश कम्पनीहरु यसअघि पनि लुकिछिपी नेटवर्किङ चलाईरहेको उनीहरुकै गतिविधिबाट प्रस्ट देखिन्छ।

नेचर हर्ब्स को ‘ग्राहक’ बन्दा‍...

वाणिज्य विभागबाट ७ वटा कम्पनीले वस्तुको प्रत्यक्ष बिक्री वितरणका लागि भन्दै इजाजत पाएका छन्। विभागबाट यसरी इजाजत पाउने दोस्रो कम्पनी हो-नेचर हर्ब्स इन्टरनेसनल प्रालि। यो कम्पनीका सञ्चालकहरु विगतमा हर्बो र युनिटी ठगी काण्डका मुछिएका व्यक्ति हुन्। राजनीतिज्ञदेखि उच्च तहका पूर्व प्रशासन र पूर्व सुरक्षा अधिकारीसमेत यसमा लागेका छन्।

यो पनि पढ्नुहोस्

नेटवर्किङ धन्दाको चक्रव्यूह : पूर्व प्रदेश प्रमुखदेखि पूर्व एआइजीसम्म संलग्न सोमबार, साउन ५, २०७७

यो कम्पनीले विभागबाट प्रत्यक्ष बिक्रीको इजाजत पाउनुअघि पनि लुकिछिपी गैरकानुनी रुपमा नेपालभित्र र केही अरु मुलुकहरुमा पनि नेटवर्किङ धन्दा गरिरहेको थियो। इजाजत पाएपछि भने खुलेआम काम गर्न थालेको छ।

नेचर हर्ब्सले पिरामिड शैलीको सञ्जाल बनाईरहेको भन्दै समाचार प्रकाशित भएपछि वाणिज्य विभागले स्पष्टिकरण सोधेको थियो। तर उसका गतिविधि शंकास्पदमात्रै देखिएको र पुष्टि हुने खालका कुनै प्रमाण नभेटाएका कारण कारबाही नगरेको विभागले जनाएको छ।

यो पनि पढ्नुहोस्

अवैध नेटवर्किङ व्यवसाय गर्ने नेचर हर्ब्सलाई वाणिज्य विभागले सोध्यो स्पष्टीकरणबिहीबार, साउन ८, २०७७

तर त्यही कम्पनीले नेपाल लाइभकर्मीसँग बुधबार गरेको संवादमा भने आफूले नेटवर्किङ नै गर्ने गरेको र यसमा आवद्ध भएर सञ्जाल(नेटवर्क) बनाउन सके गतिलो पैसा कमाईने भन्दै प्रलोभन देखाएको छ। सामाजिक सञ्जाल फेसबुकको म्यासेन्जरमार्फत उक्त कम्पनीसँग भएको संवादमा सदस्य बन्नुपर्ने देखि अरुलाई पनि सदस्य बनाउनुपर्ने र यसबाट कमिसनका रुपमा नाफा कमाउन सकिने उक्त कम्पनीले बताएको छ।

जबकि यस्तो काम वस्तुको प्रत्यक्ष बिक्री (ब्यवस्थापन तथा नियमन गर्ने) ऐन २०७४ को दफा ११ ले तोकेको प्रावधानविपरीत हो।

यसरी नेटवर्कमा अर्को व्यक्ति आवद्ध भइसकेपछि आवद्ध गराउने व्यक्तिलाई सिधै साढे ७ सय रुपैयाँ नगद आउने र सदस्य बनाईसकेपछि प्रत्येक व्यक्तिले गर्ने वस्तुको बिक्रीमा २७ प्रतिशत कमिसन आउने उक्त कम्पनीको भनाइ छ। जबकि मौजुदा कानुन अनुसार यस्ता गतिविधि गर्नै पाईदैन। बढी नाफा कमाउनका लागि बढी रुपैयाँ खर्च गर्नुपर्ने पनि कम्पनीको नियम रहेको उनीहरुको भनाइ छ।

उक्त कम्पनीले नेपाललाईभसँग गरेको म्यासेन्जर कुराकानीको स्क्रीनसट वाणिज्य, आपूर्ति तथा उपभोक्ता संरक्षण विभागका महानिर्देशक नेत्रप्रसाद सुवेदीलाई जानकारी गराइए पनि उनले कुनै प्रतिक्रिया जनाएनन। जबकि कानुनविपरीत कुनै काम गरेको नदेखिएको भन्दै विभागले यही कम्पनीलाई क्लिन चिट दिएको छ।

यो पनि पढ्नुहोस्

अवैध नेटवर्किङ धन्दालाई राज्यको संरक्षण : बिहीबार स्पष्टीकरण, त्यसपछि २ दिन प्रशिक्षण, सोमबार ‘क्लीन चिट’मंगलबार, साउन १३, २०७७

यस्तो छ नेचर हर्ब्ससँग भएको संवादको अंश

नेचर हर्ब्ससँग जोडिन र आम्दानी गर्नलाई सिल्भर प्लान भन्ने ११ हजार ७ सय रुपैयाँबाट आउनैपर्छ। नियम नै हो यो। एकैपटक यति सकिन्न भने केही छैन...३ हजार रुपैयाँ बराबरको वस्तु किनेर पछि अपग्रेड गर्छु भन्न पनि पाईयो। यसमा चाहिँ अरुभन्दा यहाँ १५ प्रतिशत छुटमा पाउँछ। अनि एकजनालाई जोडेवापत सिधै ७ सय ५० रुपैयाँ आउँछ...आफ्नो बैंक अकाउन्टमा।
यी सामान्य कुरा भए। अरु भन्दा मार्केटिङ प्लान नंम्बर १ यो कम्पनीको छ। मल्टिडिसिप्लिनरी प्लान (बहुआयामिक) प्लान छ। जस्तो कि आफूले (नेपाल लाइभकर्मी) यसमा जोडिए ७ सय ५० रुपैयाँ आयो। अब नेटवर्क मार्केटिङमा कसरी काम गर्छ... हामीले नेटवर्क बनाउने हो। जति जे गरेपनि मान्छे जोडेर मात्र कहिले पैसा आउन्न। धेरैजसो कम्पनीले भन्छ, आउ फ्रिमा जोइन होउ (जोडिउ) अनि पैसा कमाउ। यो झुटा हो। जहिले पनि मार्केटिङ कम्पनीमा बेचेरै पैसा कमाउने हो।
अब नेचर हर्ब्सले पैसा कसरी कमाउँछ भन्दा.. जस्तै मैले तिमी (नेपाल लाइभकर्मी) लाई जोडेँ.. .तिमीले तिम्रो साथीलाई... तिम्रो साथीले अरुलाई...तिनीहरुले थप अरुलाई... यसरी जोड्दै जाने हो। यसमा मानौं मैले २० जनालाई उनीहरुले थप २०/२० जनालाई जोडे टिम कति पुग्यो त?–४ सय। यसैगरी बढ्दै जाने त हो नेटवर्क है। जति सेल्स हुँदै जान्छ, अनि टिममा हामीले २७ प्रतिशत कमिसनका रुपमा नगद पाउँछ।
अनि अर्को राम्रो पक्ष भनेको कम्पनीले हाम्रो टिममा ३ सय जना पुग्ने बित्तिकै स्टार लेभल (माथिल्लो तह) का मान्छेहरुलाई आफ्नो कम्पनीको नाफाको १५ प्रतिशत बढाईदिन्छ। यतिखेर त आम्दानी महिनाको १ लाखभन्दा बढी हुन्छ। त्यसैगरी कार इन्सेन्टिभ(किन्ने प्रोत्साहन पैसा), हाउस (घर) इन्सेन्टिभ लगेर टुर (घुमघाम) का लागि पनि पैसा दिन्छ। अब घर बसीबसी नेटवर्क च्यानल बनाईन्छ भने किन जोईन नहुने होईन त?

000

यसरी आम उपभोक्तालाई खुलेआम ठगी गरिरहेका व्यक्ति र संस्थालाई भने न त उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालय न त विभागले नै देखेको छ। देखेका विषयलाई पनि सरकार र नियामक निकायले ढाकछेप गरेका छन्।

वस्तुको प्रत्यक्ष बिक्रीका नाममा नेटवर्किङ धन्दा सुरु गराउन राज्य संयन्त्र उद्दत छ। यद्यपि संघीय संसद प्रतिनिधि सभाअन्तर्गतको उद्योग तथा वाणिज्य र श्रम तथा उपभोक्ता हित समितिले उद्योग मन्त्री लेखराज भट्ट, मन्त्रालयका सचिव बैकुण्ठ अर्याल र विभागका महानिर्देशक नेत्रप्रसाद सुवेदीलाई छलफलका लागि बोलाएको छ।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।