काठमाडौं– 'विश्वकै उत्कृष्ट मध्येको एक होटल' थिममा रहेर सन् १९९८ (२०५५) मा पोखरामा खुलेको थियो, पाँचतारे होटल फूलबारी रिसोर्ट। तर, सञ्चालनको २० वर्षपछि २०७४ भदौ २४ गतेदेखि होटल औपचारिक रुपमा बन्द भयो। जसको एक मात्र कारण थियो, मजदुर विवाद।
अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको मापदण्ड अनुसार कर्मचारुलाई सेवासुविधा उपलब्ध गराउन नसक्दा बन्द भएको होटल हालसम्म पनि सञ्चालनमा आउन सकेको छैन।
फूलबारी छोटो समयमै पर्यटकको आकर्षणमा परेको थियो। तर व्यवस्थापकीय पक्षको कमजोरीका कारण मजदुर विवाद झेल्न नसकी बन्द हुन पुग्यो।
२०६२/६३ को जनआन्दोलनपछि आर्थिक संकटको चपेटामा परेको फूलबारीले कर्मचारीलाई सामान्य सेवासुविधा समेत उपलब्ध गराउन सकेन। कर्मचारी विवादले चर्को रुप लिँदै गएपछि १ सय १७ कर्मचारी आन्दोलनमा उत्रिए। न्यूनतम तलबभत्ता, स्वास्थ्य बिमा, उपचार खर्च लगायत केही पनि सेवासुविधा नपाएको उनीहरुको गुनासो थियो।
३ अर्बभन्दा बढी लगानीमा सञ्चालित फूलबारी बिस्तारै घाटामा जान थालेपछि व्यवस्थापनले कर्मचारीलाई सेवासुविधा उपलब्ध गराउन असमर्थ बनेको बताएको थियो। अन्तत: १ सय १७ कर्मचारीलाई एकै पटक अवकाश दिँदै व्यवस्थापनले होटल बन्दको निर्णय गर्यो।
जुन नियति पोखराको फूलबारीले भोग्यो, ठ्याक्कै त्यही नियतिबाट गुज्रँदै काठमाडौंको होटल हायात बन्द हुन पुगेको छ।
सरकारी लगानीसमेत रहेको पाँचतारे होटल हायातले सोमबार अनिश्चितकालका लागि बन्द भएको विज्ञप्तिमार्फत जानकारी गराइसकेको छ।
तारागाउँस्थित होटल हायातमा १५ करोड बराबर जग्गा तथा अन्य भौतिक संरचनाबाट २ करोड गरी जम्मा १७ करोड अर्थात् ३९ दशमलव ७७ प्रतिशत सेयर लगानी रहेको व्यवसायीहरुले बताएका छन्। होटल व्यवसायीहरु राधेश्याम सरार्फ र दिनेशलाल श्रेष्ठको डिजाइनमा सञ्चालित होटल हायात ३ अर्बभन्दा बढी लागतको छ।
पछिल्लो विवादको जरो
होटल हायातले श्रम ऐन अनुसारका सेवासुविधा उपलब्ध गराउन आनाकानी गरेको भन्दै जेठ ३० देखि मजदुर हडतालमा उत्रिए। आन्दोलन चर्किंदै गएपछि पनि व्यवस्थापनले कर्मचारीका माग पूरा गर्न आनाकानी गरिइरह्यो। अन्तत: सोमबारदेखि होटल अनिश्चितकालका लागि बन्द भएको छ।
सोमबार नै नेपाल स्टक एक्सचेन्ज नेप्सेलाई समेत पत्राचार गर्दै व्यवस्थापन पक्षकले बन्द भएको घोषणा गरेको हो। होटलमा रहेका विदेशी पर्यटकलाई अन्यत्रै सारी होटलमा ताला लागिसकेको छ।
होटलमा कार्यरत अखिल नेपाल होटल, क्यासिनो तथा रेस्टुराँ मदुर संगठनको हडतालका कारण होटल बन्द गराएको होटलले लेखेको पत्रमा उल्लेख छ।
अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्ड अनुसार सञ्चालित होटल हायातले कर्मचारीहरुका सामान्य सेवासुविधाका मागलाई समेत सम्बोधन गर्न नसकेपछि कर्मचारी विवाद चर्किएको थियो। होटलका एचआर कोअर्डिनेटर सुरेश केसी भने कर्मचारीले अनावश्यक माग राखेर व्यवस्थापन पक्षलाई नै घुँडा टेकाउन लागिपरेकाले बन्द गर्न बाध्य रहेको बताउँछन्।
‘होटल सञ्चालनमा ल्याउन नै समस्या परेपछि बन्दको कुनै विकल्प रहेन। हामीले यस्ता अनावश्यक माग पूरा गर्न सक्दैनौं,' नेपाल लाइभसँग उनले भने, 'युनियनको दबाबमा अनावश्यक रुपमा कर्मचारीहरुलाई उचालिएको छ, जहिलेसम्म बन्द गर्नुपर्छ ताला नै लगाएर राख्छौं, तर अनावश्यक माग पूरा गर्न सक्दैनौं।’
होटलको लगानी तथा आम्दानीका आधारमा कर्मचारीहरुको माग सम्बोधन गर्न सक्ने अवस्था नरहेको होटलले बताउँदै आएको छ। विदेशी (भारतीय) कामदार ल्याई नेपाली कामदारलाई प्रतिस्थापन गर्न खोजिएको र हेपाहा प्रवृत्ति देखाउने गरेको बताउँदै आएका छन्।
लामो समयदेखि होटलले कर्मचारीहरुलाई काममा लगाउने तर ग्रेड वृद्धि लगायत सेवासुविधा उपलब्ध गराउन आनाकानी गरेको भन्दै कर्मचारीहरु आन्दोलनमा उत्रिएका थिए।
अखिल नेपाल होटल, क्यासिनो तथा रेस्टुराँ मजदुर संघका केन्द्रय महासचिव तथा आधिकारिक ट्रेड युनियनका अध्यक्ष मुक्ति दाहालले होटलले अटेरी गरेपछि आन्दोलनमा उत्रिनुपरेको बताए। ‘हामीले श्रम कार्यालय टेकुमा उजुरी दियौं, उजुरीका सम्बन्धमा श्रम अदालतबाट फैसला समेत भयो,' उनले भने, 'तर कार्यान्वयन भएन। व्यवस्थापन पक्षले भोलिभोलि भन्दै कर्मचारीलाई झुलाउने काम गर्यो।’
२०७३ देखि नै मजदुर विवाद
होटल हायातमा निकै लामो समयदेखि नै मजदुर विवाद रहँदै आएको थियो। होटलको आधिकारिक ट्रेड युनियनले होटल हायातमा काम गर्ने कर्मचारीले श्रम ऐन तथा सम्झौता अनुसार सेवा सुविधा नपाएको भन्दै श्रम कार्यालय टेकुमा उजुरी दिएका थिए।
सो विवाद श्रम कार्यालय टेकुमा समाधान हुन नसकेपछि ०७३ मंसिर ७ गते आधिकारिक ट्रेड युनियनले श्रम अदालतमा होटलविरुद्ध मुद्दा दर्ता गराएको थियो। ०७५ बैसाख २० गते कर्मचारीहरुलाई श्रम ऐन तथा सम्झौता अनुसार सेवा सुविधा उपलब्ध गराइनुपर्ने भन्दै श्रम अदालतले फैसला सुनाएको थियो।
अदालतमा होटलविरुद्ध कर्मचारी तथा आधिकारिक ट्रेड युनियनले पटकपटक मुद्दा दर्ता गराउँदै आइरहेको अदालतका रजिस्ट्रार जीवन भण्डारीले जानकारी दिए।
आवश्यक सेवा सुविधा नदिई कामबाट निष्कासन गरिएको भन्दै होटलविरुद्ध पटकपटक मुद्दा परेका छन्। केही मुद्दा अझै विचाराधीन रहेको अदालतले जनाएको छ। ०७५ बैसाख २० गतेको अदालतको फैसला कार्यान्वयन नभएको भन्दै फेरि पनि श्रम कार्यालयमा आधिकारिक ट्रेड युनियनले मुद्दा दायर गरेको थियो।
मुद्दा दर्तापछि दुईपक्षीय छलफलका लागि श्रम कार्यालयले होटल व्यवस्थापन पक्ष र मजदुर संगठनलाई बोलाएको थियो। ०७६ बैसाख ९ गते होटल व्यवस्थापन पक्षका रामकृष्ण संगत, सुरेशकुमार केसी र वासुदेव रिजाल र मजदुर संगठन आधिकारिक ट्रेड युनियनका तर्फबाट मुक्ति दाहाल, हेमबहादुर पण्डित कृष्णहरि बजगाइँ लगायतको उपस्थितिमा छलफल भएको थियो। उक्त छलफलमा मजदुरका सम्बन्धमा ट्रेड युनियन र होटलको व्यवस्थापन पक्षबीच विभिन्न समयमा भएको त्रिपक्षीय सम्झौता (सिबिए) सम्बन्धमा प्रतिष्ठानमै दुवै पक्ष बसी छलफल गर्ने र श्रम कार्यालयलाई लिखित जवाफ पेस गर्ने निर्णय भएको थियो।
तर त्यसपछि होटलको लिखित जवाफ नआएको श्रम कार्यालयले जनाएको छ। कर्मचारीहरुका सम्बन्धमा होटल व्यवस्थापन पक्षको यही बेवास्तापछि कर्मचारीहरु आन्दोलनमा उत्रिएका थिए।
यस्ता छन् कर्मचारीका माग
श्रम ऐन अनुसार पारिश्रमिक लगायत सेवा सुविधा उपलब्ध गराइनु पर्ने कर्मचारीहरुले माग राखेका छन्। समान स्केलका स्वदेशी विदेशी सबै कामदारको समान ज्याला हुनुपर्ने, स्वदेशमै दक्ष जनशक्ति हुँदाहुँदै विदेशी कामदार नियुक्त गर्न नपाउने, सम्पूर्ण मजदुर कर्मचारीलाई समान व्यवहार गरिनुपर्ने, हाल विद्यमान रहेको ९ प्रतिशत वार्षिक तलब वृद्धिदरलाई बढाई १५ प्रतिशत वार्षिक वृद्धिदर कायम गर्नुपर्ने, एउटै पदमा ५ वर्ष वा सोभन्दा बढी काम गरेका कर्मचारीको स्वतः पदोन्नति हुनुपर्ने, यस्ता कर्मचारीहरुलाई वार्षिक ५ हजार तलब बृद्धि गरिनुपर्ने उनीहरुको माग छ।
होटल हायातमा ३ सयभन्दा बढी नेपाली कर्मचारीका साथै भारतीय कर्मचारी पनि कार्यरत थिए।
यसभन्दा अगाडि ०७२ सालमा बानेश्वरस्थित पाँचतारे होटल एभरेष्ट पनि लगानी विवादका कारण बन्द भएको थियो। होटल बन्द भएसँगै सयौंको संख्यामा मजदुरको रोजगारी गुमेको थियो। सो होटल हालसम्म पनि सञ्चालनमा आउन सकेको छैन।
सम्बन्धित समाचार:
होटल हायात अनिश्चितकालका लागि बन्द
मजदुर विवादका कारण ५ दिनदेखि होटल हायात बन्द, व्यवस्थापन भन्छ– माग पूरा गर्न सक्दैनौं
होटल हायातका कर्मचारीको आन्दोलन झनै चर्कियो, व्यवस्थापन भन्छ– युनियनको दबाबमा चल्दैनौं
होटल हायातका कर्मचारी आन्दोलनमा, आज दिनभर सम्पूर्ण काम ठप्प
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।