धनगढी- प्रतिनिधिसभा र प्रदेशसभा सदस्य निर्वाचनको प्रत्यक्षतर्फको मतगणना सकिएसँगै प्रदेशको राजधानी कहाँ बनाउने भन्ने चर्चा चुलिएको छ।
संवैधानिक व्यवस्थाअनुसार प्रदेशसभाले नै प्रदेशको नामकरण र प्रदेश राजधानी कहाँ राख्ने भन्ने अन्तिम निर्णय गर्नेछ। अहिले सरकारले अस्थायी प्रदेश राजधानी तोक्ने तरखर गरिरहेको छ। त्यस्तै, प्रमुखको नियुक्ति गर्ने सुरसार पनि भइरहेको छ।
यता, प्रदेशमा विभिन्न जिल्लाका बासिन्दा तथा राजनीतिक दलहरू आ–आफ्नो ढंगले प्रदेश राजधानी राख्ने स्थानबारे बहस गरिरहेका छन्।
९ जिल्ला रहेको प्रदेश नम्बर ७ मा प्रतिनिधिसभामा १६ सदस्य निर्वाचित भइसकेका छन्। त्यस्तै, प्रदेशसभा सदस्य प्रत्यक्षतर्फका ३२ स्थानको पनि निर्वाचन भइसकेको छ। संविधानतः यो प्रदेशमा समानुपातिक तर्फबाट २१ सदस्य निर्वाचित हुनेछन्।
५३ सदस्यीय प्रदेशसभा हुने प्रदेश नम्बर ७ मा सरकार गठनका लागि वाम गठबन्धनले सुविधाजनक बहुमत प्राप्त गरेको छ।
प्रदेशसभा सदस्यमा वाम गठबन्धनले प्रत्यक्षतर्फबाट २७ स्थान जितेको छ। प्रदेश नम्बर ७ मा एमालेको १७ र माओवादी केन्द्रको १० सिट रहेको छ। त्यस्तै, नेपाली कांग्रेसले चार सिट जितेको छ भने एक स्थान राष्ट्रिय जनता पार्टीको भागमा परेको छ।
हालको प्रदेश नम्बर ७ सुदूरपश्चिम विकास क्षेत्र हुँदा मुख्यालय डोटीको दिपायलमा रहेको थियो। अहिले पनि डोटीलाई नै प्रदेश राजधानी बनाउने भन्नेमा बढी चर्चा चलेको छ। अर्कोतिर, भौतिक, आर्थिक तथा अन्य दृष्टिकोणले कैलालीको धनगढी वा अत्तरियामा प्रदेश राजधानी बन्नुपर्छ भन्ने जनमत पनि उत्तिकै बलियो देखिन्छ। विकास क्षेत्र भएदेखि नै डोटीको दिपायल मुख्यालयका रूपमा रहेकोले अहिले पनि प्रादेशिक राजधानी हुनुपर्छ भन्ने डोटीवासीको बलियो तर्क रहेको पाइन्छ।
त्यस्तै, डडेल्धुरामा प्रदेश राजधानी राखिनुपर्छ भन्ने जनमत पनि छ। चर्चा त कञ्चनपुरको महेन्द्रनगरको पनि भइरहेको छ।
प्रतिनिधिसभा तथा प्रदेशसभा निर्वाचनताका प्रायः दल र उम्मेदवारको एक प्रमुख चुनावी एजेन्डा ‘प्रादेशिक राजधानी’ रहेको थियो।
कैलालीको क्षेत्र नम्बर ४ र ५ का उम्मेदवारहरूले आफ्नो क्षेत्रमा नै प्रदेश राजधानी बनाउने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेका थिए। डोटीमा प्रदेश राजधानी दिपायलमै हुनुपर्छ भन्ने सबै राजनीतिक दलको साझा चुनावी मुद्दा नै बनेको थियो।
कैलाली निर्वाचन क्षेत्र नम्बर ५ का निर्वाचित प्रतिनिधिसभा सदस्य नारदमुनि रानाले ७ नम्बर प्रदेशको राजधानी कैलालीको धनगढी वा अत्तरियामा बनाउन पहल गर्ने बताउँदै आएका छन्।
त्यस्तै, कैलाली निर्वाचन क्षेत्र नम्बर ४ का प्रतिनिधिसभा सदस्य तथा माओवादी केन्द्रका सचिवालय सदस्य लेखराज भट्टले अहिलेसम्म स्पष्ट रूपमा प्रदेश राजधानी कहाँ राख्ने भन्ने धारणा सार्वजनिक नगरे पनि कैलाली नै उपयुक्त हुने आसय बारम्बार व्यक्त गरेका छन्।
आफ्नै निवासमा आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा नेता भट्टले भनेका थिए, ‘कैलाली नै प्रदेशको राजधानी बन्नुपर्छ भन्ने धेरैको भनाइ छ, बहुमतकै आधारमा ७ नम्बर प्रदेशको राजधानी तोकिनुपर्छ।’ नेता भट्टले जनसंख्या, भूगोल, सामाजिक, आर्थिक र राजनीतिक अनुकूलताका आधारमा राजधानी बनाउनुपर्ने बताए।
डोटीबाट निर्वाचित सांसद प्रेम आलेमगरले ७ नम्बर प्रदेशको राजधानी डोटीमै बनाउन पहल गर्ने बताइरहेका छन्।
प्रदेश नम्बर ७ मा पर्ने पहाडी जिल्लाका बासिन्दा प्रदेश राजधानी पहाडमै हुनुपर्ने माग र दबाब दिँदै आएका छन्।
संघर्ष समिति
डडेल्धुरामा राजधानी हुनुपर्ने मागसहित केही महिनाअघि नै एक संघर्ष समितिसमेत गठन भएको छ।
समितिले राजधानीमा पहाडी जिल्लामा नै प्रदेशको राजधानी राख्नुपर्ने मागसहित आन्दोलन अघि बढाएको हो।
नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघ केन्द्रीय सदस्य प्रकाश साउदको संयोजकत्वमा जिल्लास्थित विभिन्न संघसंस्था लगायत विभिन्न पक्षको प्रतिनिधित्वमा संघर्ष समिति गठन गरिएको हो।
७ नम्बर प्रदेशको अस्थायी राजधानी कैलालीको अत्तरिया तोकिन लागेको चर्चा चल्न थालेपछि संघर्ष समिति गठन गरी पहाडी जिल्लामा नै राजधानी राख्नुपर्ने मागसहित आन्दोलन अघि बढाइएको संयोजक साउदले बताए।
चार वर्षअघि अखण्ड सुदूरपश्चिमको आन्दोलनताका खप्तड राज्य स्थापनाका लागि डडेल्धुरा लगायत पहाडी जिल्लाको आन्दोलन तुहिन पुगेकाले त्यस बेला असफल भएको थियो। उनले भने, 'पहाडी जिल्ला दुर्गम छन्। विकास भएको छैन। त्यसैले पहाडको आर्थिक विकास गर्ने हो भने पहाडी जिल्लामा नै राजधानी राखिनु पर्दछ।'
उनी तराईका जिल्लालाई मात्रै महत्व दिएर प्रदेश राजधानी स्थापना गरिए पहाडका जिल्लामाथि अन्याय हुने बताउँछन्।
प्रदेश राजधानी आफ्नो जिल्ला वा क्षेत्रमा राख्नुपर्ने माग गरिरहेका राजनीतिक दल, नेता तथा स्थानीयहरू त्यसका लागि विभिन्न आधार प्रस्तुत गरिरहेका छन्।
डोटी वा डडेल्धुरामा प्रदेश राजधानी बनाउनुपर्ने माग गरिरहेकाहरू सुरक्षा, आर्थिक समृद्धि, सबैका लागि पायक पर्ने तथा पहाड र तराईको समानुपातिक विकास हुने तर्क गरिरहेका छन्।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1749384056.png)
