बुटवल- सामान्यतया स्याउ हिमालमा फल्ने फलफूल हाे। यदाकदा उच्च पहाडी क्षेत्र तथा ओसिलाे क्षेत्रमा पनि स्याउ फलेको सुनिन्छ। तर, हिमाल र उच्च पहाडी क्षेत्रमा फल्ने स्याउ प्रचण्ड गर्मी हुने तराईमा पनि फलेको छ भन्दा अचम्म लाग्नसक्छ।
रुपन्देहीको लुम्बिनी नर्सरीले 'लो चिलिङ्ग' जातको स्याउ फलाएको तराईमा स्याउ फलाउने विषयमा अध्ययन गरिरहेका नर्सरी सञ्चालक रमेश पाण्डेले बताए। उनका अनुसार यसको बिरुवा भारतको कलकत्ताबाट ल्याइएको थियो।
उनले २ वर्ष अघिदेखि यसको परीक्षणका रुपमा उक्त जातको स्याउको बिरुवा रोपेका थिए। ‘गत वर्ष ५/६ वटा मात्रै फल लागेका थिए, यो वर्ष भने स्याउको बोटमा लटरम्म फल लागेका छन्,’ उनले नेपाल लाइभसँग भने।
जंगली प्रजातिको 'मिलिङ्ग' जातको स्याउको बोटमा कलमी गरी 'लो चिलिङ्ग' जातको अर्को स्याउकाे प्रजाति विकास गरिएकाे हो। चिसो मौसम नभएको स्थानमा समेत यो जातको स्याउ फलेको हाे। जापानी प्रजातिको यो स्याउ रुपन्देही मात्रै नभई गुल्मी र पाल्पामा समेत फलेको उनले बताए।
'५० वटा बिरुवाको 'क्रसिङ' गरी 'लो मिलिङ्ग' जात तयार गरिएको हो, स्याउ फलाउने अभियान अहिले आएर मात्रै पूरा भएको छ,' उत्साहित मुद्रामा पाण्डे बताउँछन्। उनको नर्सरीबाट बिरुवा लगेकाहरुको घरमा समेत लटरम्म स्याउ फलेकाे बुझिएकाे छ। गुल्मी र पाल्पामा समेत एकैसाथ बिरुवा रोपिएको थियो। ती सबै बाेटमा फल लागेकाे छ।
सामान्यतया स्याउ हिमाली र उच्च पहाडी क्षेत्रमा असारमा फल लाग्छ। तर, गर्मी मौसमका कारण तराईमा भने बैसाख/जेठमै फलेकाे उनले बताए। 'गत वर्ष फलेको फल गुलियो थियो,' पाण्डेले भने, ‘स्याउ हरियोबाट रातो हुँदैे पाक्यो, खाँदा बजारमा पाइने जस्तै गुृलियो स्वादको पाएँ।’
गत वर्ष आधा दर्जन फलमात्रै पाकेको उनी बताउँछन्। यो वर्ष फल नझरे एक क्विन्टल स्याउ उत्पादन हुने उनकाे दाबी छ।
पाण्डेकै नर्सरीबाट बिरुवा लगेका मणिग्रामका रमेश पराजुलीको घरमा समेत स्याउ फलेको छ। ‘गोलो नभई लामो आकारको फल लागेको छ,' उनले भने।
बोट उन्नत र स्वस्थ रुपमै हुर्किएकाले फल पाक्ने विश्वास गरिएको छ। स्याउको बोटमा कुनै प्रकृतिको किटनाशक औषधि राखिएको छैन। सामान्य मल र पानीमात्रै राखिएको छ। किराको आक्रमणसमेत अहिलेसम्म देखिएको छैेन। कृषि विज्ञहरु भने तराईमा फल्ने स्याउको स्वाद गुलियाे नहुने दाबी गर्छन्। तर, स्वादलाई लिएर यस प्रजातिको स्याउको परीक्षण नै भने अहिलेसम्म नभएको पाण्डेले बताए।
तराईमा समेत स्याउ फल्छ भन्ने सुनेका पराजुलीकै आग्रहमा नर्सरी व्यवसायी पाण्डेले बोट ल्याएका थिए। भारतका कतिपय क्षेत्रमा उच्च तपक्रममा समेत स्याउ फलाउने गरिएको छ। सोही जातको बोट भएमा यसको उत्पादन हुने विश्वास गरिएको छ।
पाण्डेले बोटमा रहेका सबै फल पाकेमा अर्काे वर्ष व्यवसायिक खेती नै सुरु गर्ने योजना बनाएका छन्। ‘यो सिजन अध्ययन गर्छाैं, राम्रो भयो भने व्यवसायिक उत्पादन गर्ने योजना बनाएका छौं,' उनले भने।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1749826086.png)
