काठमाडौ- नेपाली वीरताको सुनौलो इतिहास बोकेको सिन्धुलीगढीमा आज २५१ आैं विजयोत्सव भव्यरुपमा मनाइएको छ।
_x000D_
_x000D_
नेपाललाई सार्वभौम, स्वतन्त्र र अखण्ड बनाइराख्न सिन्धुलीगढीमा भएको लडाईंमा नेपाली फौजले कप्तान ‘किनलक’को नेतृत्वको अङ्ग्रेज फौजलाई परास्त गरेको घटनाको सम्झनामा हरेक वर्ष आजैका दिन (कात्तिक २४ गते) विजय दिवस मनाइने गरिएको छ।
_x000D_
_x000D_
कमलामाई नगरपालिकाले आयोजना गरेको विशेष कार्यक्रममा सिन्धुलीगढी निर्माण गुरुयोजना सार्वजनिकीकरणको घोषणा पनि गरेको छ। संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयनमन्त्री रवीन्द्रप्रसाद अधिकारीको उपस्थितिमा आयोजित उक्त कार्यक्रममा नगरपालिकाले निर्माण गरिएको गुरुयोजना सार्वजनिकीकरणको घोषणा गरेको हो।
_x000D_
_x000D_
तीन वर्षभित्र निर्माण पूरा गर्ने गुरुयोजना कार्यान्वयन गर्न रु १७ करोड बजेट लाग्ने नगर प्रमुख खड्ग खत्रीले जानकारी दिए।
_x000D_
_x000D_
त्यसअवसरमा युद्धमा वीरता देखाएका सैनिकको तस्वीरमा माल्यापर्ण गरिनुका साथै नेपालको झण्डासमेत फहर्याइएको थियो। सिकारी सरदार वंशु गुरुङ, काजी श्रीहर्ष पन्त, काजी वंशराज पाण्डे, खजाञ्ची वीरभद्र उपाध्यायको फौजले चेपुवामा पारी अङ्ग्रेज फौजमाथि आक्रमण गरेको थियो।
_x000D_
_x000D_
विसं १८२४ असोज १५ गते भएको उक्त युद्धमा एक हजार ६०० जति अत्याधुनिक बन्दुकधारी अङ्ग्रेज जवान ज्यान गएको थियो। अङ्ग्रेज फौजसँगको लडाईं असोजमा भए पनि लडाईं सकेर फर्केको दिनलाई आधार मानेर कात्तिक २४ गतेका दिन विजय दिवस मनाउने गरिएको छ।
_x000D_
_x000D_
सिन्धुलीगढीको महत्वका कारण त्यस क्षेत्रको सुरक्षा र संरक्षणका लागि नगरपालिकाले सरकारसँग नेपाली सेनाको टुकडी तैनातीका लागि अनुरोध गरेको छ। हालको कमलामाई नगरपालिका–३ मा पर्ने सिन्धुलीगढी समुद्र सतहबाट एक हजार ५२० मिटरको उचाइमा अवस्थित छ।
_x000D_
_x000D_
त्यस क्षेत्रमा सानो र ठूलो गरी दुई वटा बेग्लाबेग्लै गढी रहेका छन्। ठूलोगढी सामरिक दृष्टिकोणले निर्माण गरिएको थियो। त्यसबेला ठूलोगढीमा तोप, गोलाबारुद्ध, बन्दोबस्तीका सामानको व्यवस्थापन र पानीको सङ्कलन गरिन्थ्यो। सानोगढी भने स्थानीय धनमनातिरबाट आउने शत्रुको निगरानीका लागि बनाइएको इतिहास छ।
_x000D_
_x000D_
मकवानपुरका सेन राजाको पालामा निर्माण गरिएका उक्त गढीमा कर सङ्कलन गर्ने प्रयोजनका लागि कार्यालयसमेत स्थापना गरिएको थियो। गढीमा शत्रुको निगरानी गर्न ११ वटा प्वाल भएको पर्खाल निर्माण गरिएको थियो।
_x000D_
_x000D_
नेपाल एकीकरणको समयमा काठमाडौँका तत्कालीन मल्ल राजा जयप्रकाश मल्लको सहयोगका लागि कप्तान किनलकको नेतृत्वमा दुई हजार ४०० को सङ्ख्यामा काठमाडौँतर्फ अघि बढिरहेको ‘इष्ट इण्डिया कम्पनी’का फौजसँग नेपाली फौजले घमासान युद्ध गरेको थियो।
_x000D_
_x000D_
उक्त ऐतिहासिक लडाईंबाट अङ्ग्रेज फौजका ५०० थान बन्दुक र केही तोप हात पार्न गोर्खाली फौज सफल भएको थियो। सिन्धुलीगढी लडाईंमा वीर गोर्खाली सेनाले खुकुरी, खुँडा, धनुकाँड, ढुङ्गा, घुँयेत्रो, अल्लो (जोडले पोल्ने जङ्गली सिस्ने) र अरिङ्गालजस्ता घरेलु हतियार र प्राकृतिक चिजबीज प्रयोग गरेको थियो।
_x000D_
_x000D_
गोर्खाली फौजले निकै सुझबुझ र बुद्धि खेलाइ रणनीतिक सफलता पाएको ‘सिन्धुलीगढीका लडाईं’ आधुनिक नेपालको इतिहासमा सुनौलो अक्षरले लेखिएको छ।
_x000D_
_x000D_
विसं २०२२ अघि सिन्धुली जिल्लाको सदरमुकामसमेत रहेको सिन्धुलीगढीमा भग्नावशेषका रुपमा दरबार, जेलघर, टुँडिखेल रहिआएका छन्। पछिल्लो समय यहाँ आन्तरिक पर्यटकका अतिरिक्त बाह्य पर्यटकको पनि बाक्लो उपस्थिति हुन थालेको छ। वार्षिकरुपमा यहाँ कति पर्यटक पुग्छन् भन्ने तथ्याङ्क कुनै निकायसँग रहेको छैन्।
_x000D_
_x000D_
नगरपालिकाले सोला भञ्ज्याङदेखि गढीसम्म पुग्ने बाटो सुधारका कार्य अन्तिम चरणमा पु¥याइसकेको छ। गढी क्षेत्रको मर्मतका लागि नगरपालिकाले यस वर्ष रु एक करोड ५० लाख बजेट विनियोजन गरेको छ। गुरुयोजना लागू भएसँगै नगरपालिकाले त्यस क्षेत्रमा जाने पर्यटकसँग शुल्क उठाउने योजना बनाएको छ। हाल गढी क्षेत्रमा वनभोजमा आउने समूहसँग प्रतिसमूह रु ५०० शुल्क लिने गर्दै आएको छ।
_x000D_
_x000D_
गढी क्षेत्रको महत्वलाई उजागर गर्ने सन्दर्भमा नगरपालिकाले त्यस युद्धमा लडेका सैनिक कमाण्डरको तस्वीरसहितको परिचय दिने बोर्ड राख्नका साथै विभिन्न महत्वपूर्ण मठ मन्दिर र भग्नावशेषको संरक्षण गर्ने कार्यको थालनी गरिसकेको छ।
_x000D_
_x000D_
नेपाललाई जोगाउने धरोहरका रुपमा ख्याति कमाएको सिन्धुलीगढी स्थल संरक्षणका लागि नगरपालिकाले प्राथमिकतामा राखेर काम गर्ने नगरप्रमुख खड्ग खत्रीले जानकारी दिए।
_x000D_
_x000D_
सिन्धुलीगढीका लडाईंमा बाँचेर फर्केका अङ्ग्रेज फौजले ‘नेपाली योद्धा मात्र होइन, त्यहाँका पातपतिङ्गर र कीरा फट्याङ्ग्रासमेतले एउटै मोर्चामा रही लडाईंमा भाग लिएको’ स्मरण आफन्त जानलाई सुनाउने गरेको इतिहास पाइन्छ।
_x000D_
_x000D_
‘सिन्धुलीगढी घुमेर हेर्दा’ भन्ने गायक कृष्ण विक्रम थापाको सिन्धुलीगढी घुरेर हेर्दा.... भन्ने बोलको त्यस क्षेत्रको लोक गीतले नेपालीलाई यो ठाउँको ऐतिहासिकताको स्मरण गराउन योगदान पुर्याएका छन्।
_x000D_
_x000D_
समारोहमा प्रदेशका अर्थमन्त्री कैलास ढुङ्गेल, सङ्घीय संसद्का सांसदद्वय हरिबोल गजुरेल र गणेश पहाडी, प्रदेशसभा सदस्य प्रदीप कटुवाल, स्थानीय तहका जनप्रतिनिधि, जिल्लास्थित सरकारी कार्यालयका प्रमुख र प्रतिनिधिलगायतको उल्लेखनीय सहभागिता थियो। रासस
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
