काठमाडौं- किसानको दूधको रकम भुक्तानी गर्न नसकिरहेको दुग्ध विकास संस्थान (डीडीसी) पछिल्लो समयमा नाफामा गएको छ। निरन्तर ५ वर्षसम्म घाटा बेहोरेको डीडीसीले अहिले भने ५ करोड नाफा कमाएको छ।
चालू आर्थिक वर्ष २०८०/८१ को साउनदेखि पुस मसान्तसम्म ५ करोड १५ लाख पाँच हजार १९४ रुपैयाँ नाफा कमाएको डीडीसीका महाप्रबन्धक सञ्जीवकुमार झाले बताए। कच्चा दूधको लागत खर्च घटाइएका कारण डीडीसी नाफामा गएको भनाइ छ।
‘पहिला किसानबाट दूध संकलन गर्दा नै सबै दूधमा ३ प्रतिशत फ्याट (चिल्लोपना) र ८ प्रतिशत एसएनएफ (चिल्लोपना वाहेकको ठोस पदार्थ) कम भएको आउँथ्यो र दूधमा अनिवार्य रुपमा ८ प्रतिशत पुर्याउन पाउडर दूध मिसाउनुपर्ने हुन्छ,’ झाले भने, ‘यो मिसाउँदा दूधको लागत खर्च अत्यधिक बढिरहेको थियो र घाटामा गएको थियो,’ उनले भने।
पछिल्लो समय एसएनएफको परिमाण पुर्याउन पाउडर दूध समिश्रण गर्दा लागत खर्च बढ्दै गएकाले डीडीसीले पछिल्लो समयमा बालाजु आयोजनामार्फत अनिवार्य रुपमा कच्चा दूधमा ८ प्रतिशत एसएनएफ उपस्थिति भएको दूध मात्रै खरिद गर्ने प्रक्रिया अघि बढाएको झा बताउँछन्।
उक्त प्रक्रिया सुरु भएपछि अहिले संकलित भएको दूधमा अनिवार्य रुपमा ८ प्रतिशत एसएनएफ पाउन थालेको छ। यसले गर्दा एसएनएफको मात्रा बढाउन पाउडर दूध प्रयोग नहुँदा डीडीसी नाफामा गएको झा बताउँछन्।
‘कच्चा दूधमा मापदण्डअनुसार एसएनएफको मात्रा अनिवार्य रुपमा पूरा गर्न पाउडर दूध प्रयोग गर्दा वार्षिक १९ करोड रुपैयाँ बराबर खर्च हुन्थ्यो,’ झाले भने, ‘अहिले मापदण्ड विपरीतको दूध खरिद नगर्ने रणनीति कार्यान्वयनमा ल्याएपछि अतिरिक्त खर्च हुने रकम जोगिएर संस्थान नाफामा गएका हो।’
कुन वर्ष कति नाफा?
डीडीसी आर्थिक वर्ष २०७१/०७२ मा ४ करोड २७ लाख ७१ हजार नाफामा रहेको थियो भने २०७२/०७३ मा १३ करोड ५५ लाख २४ हजार रुपैयाँ नाफा कमाएको थियो। तर आर्थिक वर्ष २०७३/०७४ मा भने २१ करोड ३७ लाख ७७ हजार रुपैयाँ घाटामा गएको डीडीसीले जनाएको छ।
२०७४/०७५ मा पनि डीडीसीले ४ करोड ८५ लाख ३९ हजार रुपैयाँ नाफामा गएको थियो। तर त्यस यता भने निरन्तर ५ वर्ष घाटामा गएको थियो।
आर्थिक वर्ष २०७५/०७६ मा ४ करोड ६२ लाख १० हजार, २०७६/०७७ मा १५ करोड ८१ लाख ५० हजार रुपैयाँ, २०७७/०७८ मा १७ करोड ४ लाख, २०७८/०७९ मा ३७ करोड ४ लाख र २०७९/०८० मा ४८ करोड ४२ लाख २७ हजार घाटामा गएको थियो। चालु पुस मसान्तसम्म ५ करोड १५ लाख पाँच हजार १९४ रुपैयाँ नाफा कमाएको डीडीसीले जनाएको छ।
डीडीसी अन्तर्गत बालाजु, विराटनगर, हेटौंडा, बुटवल, कोहलपुर र अत्तरियामा आयोजनाहरु सञ्चालनमा छन्। यसमध्ये सबैभन्दा ठूलो क्षमताको बालाजु आयोजना हो। यसले प्रत्येक आर्थिक वर्षमा १० देखि ११ करोड मात्रै नाफा आर्जन गर्दैआएको थियो।
चालू आर्थिक वर्षको ६ महिनामा उल्लेख्य नाफा आर्जन गरेको छ। साउनदेखि पुस मसान्तसम्म ३२ करोड रुपैयाँ नाफा आर्जन गरेको बालाजु आयोजनाका प्रमुख गणेश यादवले बताए।
उनी आफूले मापदण्ड अनुसार मात्रै दूध खरिद गर्ने रणनीति कार्यान्वयनमा ल्याएपछि उक्त आयोजना नाफामा गएको दाबी गरे।
डीडीसीले पछिल्लो ६ महिनाको अवधिमा नाफा गरेको भए तापनि दुग्धजन्य वस्तु बिक्री हुन नसक्दा नगद नाफा कमाउन नसकेको यादवले बताए।
बालाजु आयोजनामा मात्रै १ अर्ब ३५ करोडको दूध मौज्दात
चैत ६ गतेसम्म बलाजु आयोजनामा मात्रै १ अर्ब ३५ करोड ५ लाख ४६ हजार ८५० रुपैयाँको दुग्धजनय पदार्थ मौज्दात छ।
जसमध्ये ६६ करोड १ लाख १७ हजार २५० रुपैयाँ बराबरको १० लाख १५ हजार ५६५ किलो धुलो दूध मौज्दात रहेको उनको भनाइ छ।
यस्तै ६९ करोड ४ लाख २९ हजार ६ सय रुपैयाँ बराबर ७ लाख ६७ हजार १४४ किलो मख्खनको मौज्दात छ।
आयोजनाले काठमाडौँ उपत्यका नजिक जिल्लाबाट दैनिक ६५ देखि ७० हजार लिटर दूध संकलन गरिरहेको उनले बताए। सुख्खा सिजनमा ४० हजार लिटर दूध संलन हुने दाबी गरे।
औसतमा दैनिक ६७ देखि ७० हजार लिटर दूध बिक्री गरिरहेको उनले बताए। तर ठूलो परिमाणमा मौज्दात रहँदा किसानको भुक्तानी गर्न नसकिरहेको उनको भनाइ छ।
चैत महिनादेखि किसानको दूध उत्पादन कम हुने गरेको र चैतदेखि आगामी ६ महिनासम्म तरल दूधको उत्पादन कम हुँदै गएपछि तरल दुधमा पाउडर दूध समिश्रण गरी बिक्री गर्ने महाप्रबन्धक झाले बताए।
‘अहिले मौज्दात रहेको ठूलो परिमाणमध्ये पाउडर दूध चैतदेखि आन्तरिक रुपमा उपभोग हुने भएकाले पाउडर दूध र तरल दूध खरिद वापतको रकम जोगिएर नाफामा गएको वित्तिय प्रतिवेदन तयार भएको छ,’ झाले भने।
डीडीसीले किसानसँग खरिद गरेको दूधको करिब सवा १ अर्ब रुपैयाँ भुक्तानी गर्न बाँकी रहेको झाले दाबी गरे। सरकारले किसानलाई भुक्तानी दिन डीडीसीलाई ३० करोड रुपैयाँ कर्जा उपलब्ध गराउने भएपछि तत्काल किसानको रकम भुक्तानी गर्ने उनले बताए।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
