अलैँची र अदुवा निर्यात बढ्यो, लागत मूल्य नपाउँदा चियाको निर्यात भने घट्यो

कृषि

कल्पना घिमिरे बिहीबार, पुस १२, २०८० ११:५८

काठमाडौं– चालु आर्थिक वर्ष (२०८०/८१)को ५ महिनामा अलैँची, अदुवा र चिया निर्यात हुँदा झण्डै ६ अर्ब रुपैयाँ भित्रिएको छ। चालु आर्थिक वर्षको साउनदेखि मंसिर मसान्तासम्ममा ५ अर्ब ७७ करोड ५५ लाख ६९ हजार रुपैयाँ भित्रिएको केन्द्रीय भन्सार विभागले जनाएको छ।

जसमध्ये ३ अर्ब ९ करोड ८६ लाख १५ हजार रुपैयाँको अलैँची १ अर्ब ८७ करोड १७ लाख ७२ हजार रुपैयाँको चिया र ८० करोड ५१ लाख ८२ हजार रुपैयाँको अदुवा निर्यात भएको छ। गत वर्षको तुलनामा यसवर्ष अलैँची र अदुवाको निर्यात बढेको छ भने चिया निर्यातमा कमी आएको पाइएको छ। गतवर्षको तुलनामा अलैँची र अदुवाको निर्यात परिमाण घटे पनि मूल्य बढेको विभागले जनाएको छ। तर चियाको सन्दर्भमा गत वर्षकोभन्दा यसवर्ष निर्यात परिमाणमै कमी आएको छ।

३ अर्बको अलैँची, ८० करोडको अदुवा निर्यात
चालु आर्थिक वर्षको ५ महिनामा ३ अर्ब ९ करोड ८६ लाख १५ हजार रुपैयाँको २३ लाख ७४ हजार ११० किलो अलैँची निर्यात भएको छ। गत वर्षको सोही अवधिमा २ अर्ब ७२ करोड ८२ लाख ६५ हजार रुपैयाँको ३४ लाख २ हजार ३८२ किलो अलैँची निर्यात भएको थियो।

जसअनुसार गत वर्षभन्दा यसवर्ष ३७ करोड ३ लाख ५० हजार रुपैयाँ बढीको अलैँची निर्यात भएको छ। जसमध्ये ३ अर्ब ९ करोड ८६ लाख १४ हजार रुपैयाँको २३ लाख १४ हजार ११० किलो अलैँची भारतमा निर्यात भएको छ भने बाँकी १ हजार रुपैयाँको अलैँची यूएईमा निर्यात भएको छ।

यस्तै चालु आर्थिक वर्षको ५ महिनामा ८० करोड ५१ लाख ८२ हजार रुपैयाँको ७२ लाख ९७ हजार ८७ किलो अदुवा निर्यात भएको छ। गतवर्षको सोही अवधिमा ४३ करोड ४९ लाख ३० हजार रुपैयाँको ११७ लाख १६ हजार २४६ किलो अदुवा निर्यात भएको थियो।

जसअनुसार गतवर्षको परिमाणमा अदुवा निर्यात कम भए पनि मूल्यका हिसाबमा झण्डै दोब्बर बढेको विभागले जनाएको छ। गत वर्षको तुलनामा यस वर्ष ३७ करोड २ लाख ५२ हजार रुपैयाँ बढीले निर्यात भएको छ।

किन घट्यो चिया निर्यात?
चालु आर्थिक वर्षको ५ महिनामा १ अर्ब ८७ करोड १७ लाख ७२ हजार रुपैयाँको ७१ लाख ८२ हजार ३४८ किलो चिया निर्यात भएको छ। गत वर्षको सोही अवधिमा २ अर्ब २३ करोड २१ लाख ५२ हजार रुपैयाँको १ करोड ६५ हजार ५३० किलो चिया निर्यात भएको थियो।

जसअनुसार गत वर्षको भन्दा यस वर्ष ३६ करोड ३ लाख ८० हजार रुपैयाँ चिया निर्यातमा कमी आएको छ। साधारण चिया गत वर्षकै तुलनामा निर्यात भइरहेको र स्पेशल किसिमको चियामा किसानले लागतअनुसार मूल्य नपाउँदा चिया निर्यातमा कमी आएको चिया कफी विकास बोर्डका प्रवक्ता डा दिपक खनाल बताउँछन्।

‘ग्रिन टी, ह्वाइट, गोल्डेन टी र सिल्भर जस्ता चिया स्पेशल चियामा पर्दछन्। यी चियाको मूल्य अरु साधारण चियाको भन्दा बढी हुन्छ। यी चियाको लागतअनुसार मूल्य नपाएको भन्दै उत्पादक तथा प्रशोधकबाट गुनासो आएको छ। मूल्य नपाएपछि किसानले बिक्री नगरेकाले अहिले चिया निर्यात घटेको हुनसक्छ,’ खनालले भने।

यस्तै भारतले विगतदेखि चिया आयातमा कडाइ गरेका कारण चिया निर्यातमा कमी आएको उनले बताए। ‘भारतको दार्जिलिङ धेरै पुरानो चिया बगान हो। त्यहाँको चिया गुणस्तरीय छैन। तर भारतले नेपालको चिया गुणस्तरहीन छ भनेर विश्वभर अफहवा फैलाउँछ। अनि नेपाली चिया सस्तोमा किनेर दार्जिलिङको चिया भनेर बिक्री गर्दै आएको छ,’ उनले भने।

सस्तोमा खरीद गरेर ७ गुणा महँगोमा बिक्री गर्छ भारत
अहिले भारतले नेपाली चिया सस्तो मूल्यमा खरिद गरेर लैजाने र आफू विश्व बजारमा ७ गुणा बढी मूल्यमा बिक्री गरिरहेको प्रवक्ता खनाल बताउँछन्। खनालका अनुसार भारतले नेपाली चिया प्रतिकिलो ५६० रुपैयाँमा खरिद गर्ने गरेको छ। विश्व बजारमा भने भारतले ३ हजार ७०० रुपैयाँ प्रतिकिलोमा बिक्री गर्ने गर्छ।

यस्तै सरकारले चीनतर्फ निर्यात गर्न तयारी गरिरहेको बताए। सरकारले चिया निर्यात गर्न सम्झौता गरेर निर्यात गर्न नमिल्ने भएकाले चिया उत्पादक तथा प्रशोधकले चाइनाको भन्सारमा आफ्नो सूची दर्ता गराउनुपर्ने सिस्टम भएकाले चिनतर्फ चिया निर्यात गर्न नसकेको बताउँछन्।

‘ठूला चिया उत्पादकले यसमा खासै चासो देखाउँदैनन्। उनीहरुले भारत बाहेकका अन्य मूलुकमा आफैं सप्लाई गर्छन्। जुन साना उत्पादककर्ता छन्, उनीहरुले ठूलो रकम तिरेर सूची दर्ता गराउन सक्दैनन्। त्यसकारण सरकार आफैंले चीनको भन्सारमा चिया उत्पादक कर्ताको सूची दर्ता गराउन पहल गर्नुपर्ने देखिन्छ,’ उनले भने।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।