काठमाडौं– नेपालका ४८ जिल्लाको २२१ हेक्टर क्षेत्रफलमा व्यवसायिक रुपमा फूल खेती हुने सरकारी तथ्याङ्कले देखाउँछ। जसमा ४४ हजार जनशक्ति फूल व्यवसायमा कार्यरत छन्।
१ हजार ११६ जनाले व्यवसायिक रुपमा फूलखेती गर्दै आएको नेपाल फ्लोरी कल्चर एशोसियसन (फ्यान) को तथ्याङ्कमा उल्लेख छ। तर पनि बर्सेनि विदेशबाट करोडौंका फूल र माला आयात गर्नुपरेको अवस्था छ। स्वदेशी उत्पादन पर्याप्त नहुँदा बर्सेनि करोडौंको फूल आयात गर्नु परिरहेको अवस्था रहे पनि विस्तारै केही मात्रामा भने घट्दै गएको फ्लोरी कल्चर एशोसियसनका अध्यक्ष मिनबहादुर तामाङ बताउँछन्।
यस्तै पछिल्लो समय उत्पादनमा वृद्धि हुँदा फूल आयात घट्दै गएको उनको भनाइ छ। अघिल्ला वर्षहरुमा एक महिना अघिदेखि फूल आयात गर्नुपरे पनि यो वर्ष भने त्यस्तो अवस्था नरहेको उनको भनाइ छ। यो वर्ष ८० प्रतिशत स्वदेशी उत्पादनले धान्ने उनको उनको दाबी छ।
२० प्रतिशत आयात गर्नुपर्ने देखिए पनि अघिल्लो वर्षकोभन्दा एकदमै थोरै देखिन्छ। ‘यसपाली तिहारलाई लक्षित गरेर फूलमाला आयातमा रोक लगाएको थियो। फेरि सरकारले अनुमति दिएको छ। सरकारले दिएको अनुमतिअनुसार वैधानिक तरिकाले आउने माला त छँदैछन्। चोरी निकासीबाट पनि फूल तथा माला ल्याइने गरिन्छ,’ उनले भने।
मागको ८० प्रतिशत फूल स्वदेशी उत्पादनले नै धान्ने भएपछि कात्तिक १ गतेदेखि अर्को सूचना नआउँदासम्म सरकारले भारतबाट फूल आयात गर्न प्रतिबन्ध लगाएको थियो। तर कृषि तथा पशुपंक्षी विकास मन्त्रालयअन्तर्गतको प्लान्ट क्वारेन्टाइन तथा विषादी व्यवस्थापन केन्द्रले भारतीय सयपत्री फूलमाला आयात गर्न कात्तिक १५ गते ९ वटा अनुपति पत्र जारी गरेको छ।
विगतमा मौसम प्रतिकूलताका कारण नेपाली उत्पादनले मात्र धान्न नसक्ने भएकाले भारतबाट पुष्पजन्य सामग्री आयात गर्नुपर्ने बाध्यता छ। तर, यस वर्ष नेपालमै पुष्पखेती राम्रो भए पनि अझै अपुग हुनसक्ने अनुमति दिइएको हो।
तस्बिर: रासस
अघिल्लो वर्ष फूलमा ३३ करोड बाहिरियो
गत आर्थिक वर्ष २०७९/०८० मा ३३ करोड ६ लाख ४८ हजार फूल आयात गर्दा बाहिरिएको भन्सार विभागको तथ्याङ्कमा उल्लेख छ। यस्तै, आर्थिक वर्ष २०७८/०७९ मा ३६ करोड ५३ लाख ५ हजार रुपैयाँको फूल आयात भएको छ। उता २०७७/०७८ मा ४० करोड ७२ लाख ३४ हजार रुपैयाँको फूल आयात भएको यस्तै, २०७६/०७७ मा २३ करोड ७७ लाख ३८ हजार रुपैयाँ फूलका लागि बाहिरिएको छ।
आयात मात्र नभइ सानो परिमाणमा फूल निर्यात पनि हुँदै आएको पाइन्छ। गत आर्थिक वर्ष २०७९/०८० मा ६८ लाख रुपैयाँको तथा २०७८/०८९ मा ९८ लाख रुपैयाँको निर्यात गरिएको छ। यस्तै, २०७७/०७८ मा ५३ लाख ८ हजार रुपैयाँ र २०७६/०७७ मा ६० लाख ५९ हजार रुपैयाँको फूल निर्यात गरिएको तथ्याङ्क छ।
एक वर्षमा करिब ३ अर्बको फूलको कारोबार
२०७५/७६ मा फूलको वार्षिक कारोबार २ अर्ब ४२ करोड रुपैयाँको थियो। २०७६/७७ र २०७७/७८ मा कोरोना महामारीका कारण कारोबारमा कमी आई १ अर्ब ६३ करोडमा सीमित भएको देखिन्छ।
त्यसपछि २०७८/७९ मा २ अर्ब ३० करोड र २०७९/८० मा ३ अर्ब ७ करोड रुपैयाँबराबर कारोबार भएको फ्यानको तथ्याङ्कमा उल्लेख छ। करिब ३ अर्बको कारोबार देखिए पनि समग्र कारोबार भने ६ अर्बभन्दा बढीको हुने आकलन रहेको फ्यान अध्यक्ष तामाङ बताउँछन्।
‘वार्षिक भएको कारोबार निकाल्दा भन्सार तथ्याङ्क र टिइपिसीको तथ्याङ्क आधार बनाएर निकालेका हुन्छौं। खुला भन्सार नाकाका कारण ट्रकका ट्रक फूल र बिरुवा अवैधानिकरूपमा नेपालमा भित्रिने गरेका छन्। तथ्याङ्कले ३ अर्ब ७ करोडको कारोबार भएको देखिए पनि योभन्दा दोब्बर कारोबार हुने हाम्रो अनुमान छ,’ उनले भने।
तस्बिर: रासस
फूलको व्यवसायको वृद्धिदर १५ प्रतिशत
नेपालमा हरेक वर्ष फूलको व्यवसायको वृद्धिदर १० देखि १५ प्रतिशत हाराहारी रहेको फ्यानका अध्यक्ष तामाङ बताउँछन्। विसं २०११ सालमा सामान्य स्तरबाट पुष्प व्यवसाय सुरु भएको थियो। उक्त समयबाट नै नेपालमा पुष्प व्यवसायले गति लिएको देखिन्छ।
यसमा करिब ८ अर्ब बराबर लगानी भइसकको तामाङ बताउँछन्। ४८ जिल्लाको २२१ हेक्टर क्षेत्रफलमा व्यवसायिक रुपमा फूल खेती हुन्छ। १ हजार ११६ जना व्यवसायिक रुपमा कार्यरत छन्। जसमा ४४ हजार जनशक्ति फूल व्यवसायबाट रोजगारी पाएका छन्।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
