भारतले अन्य देशका लागि चामल निर्यात फुकुवा गर्दै, नेपालले पत्र पठाएको डेढ महिना हुँदा पनि जवाफ आएन

कृषि

कल्पना घिमिरे आइतबार, असोज १४, २०८० २०:०३

काठमाडौं– भारतले संयुक्त अरब इमिरेट्स (यूएई)लाई पनि चामल निर्यात प्रतिबन्ध फुकुवा गरेको छ। भारतले यूएईलाई सीमित परिमाणको चामल निर्यात गर्नेगरी प्रतिबन्ध फुकुवा गरेका भारतको विदेश व्यापार निर्देशनालयले सूचनामार्फत् जानकारी दिइएको छ।

विदेश व्यापार निर्देशनालयले यूएईलाई ७५ हजार मेट्रिक टन गैरबासमती चामल निर्यातको अनुमति दिएको छ। राष्ट्रिय सहकारी निर्यात लिमिटेडमार्फत् उक्त परिमाणको चामल यूएईलाई निर्यात गरिने निर्देशनालयको सूचनामा उल्लेख छ।

गत भदौ १३ गते (अगष्ट ३०) भारतले भुटानलाई ७९ हजार, सिंगापुरलाई ५० हजार र मरिससलाई १४ हजार मेट्रिक टन गैरबासमती चामल निर्यातको अनुमति दिएको थियो। त्यसपछि, सेनेगललाई ५ लाख टन, गाम्बियालाई ५ लाख टन, इन्डोनेसियालाई २ लाख टन, मालीलाई एक लाख टन र भुटानलाई ४९ हजार मेट्रिक टन टुटा चामल निर्यातको अनुमति भारतले दिइसकेको छ।

तर, नेपालले पत्राचार गरेरै चामल निर्यात प्रतिबन्ध फुकुवा गर्न माग गरे पनि अझै नेपाललाई निर्यात खुला गरेको छैन। विश्वमा हुने कूल चामल निर्यातको ४० प्रतिशत हिस्सा भारतले ओगटेको छ। तर, आन्तरिक बजारमा मूल्यवृद्धि हुन लागेको भन्दै मूल्यवृद्धि कम गर्न भारतले जुलाई २० (साउन ३) देखि गैरबासमती चामलको विश्वभर निर्यातमा पूर्ण प्रतिबन्ध लगाएको थियो।

भारतको यो निर्णयपछि विश्व बजारमा चामलको मूल्य आकाशियो। त्यसपछि विभिन्न देशले चामलको निर्यात खोल्न भारतलाई आग्रह गरिरहेका छन्। त्यसलगत्तै नेपालका प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल र भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीबीच गत साउन २० मा भएको टेलिफोन वार्तामा पनि दाहालले नेपालको हकमा चामलमाथिको प्रतिबन्ध हटाउन आग्रह गरेका थिए।

फेरि नेपालको परराष्ट्र मन्त्रालयले एक लाख मेट्रिक टन चामल, १० लाख मेट्रिक टन धान र ५० हजार मेट्रिक टन चिनी माग गर्दै भारतलाई पत्राचार गरेको थियो। सो पत्र साउन ३० गते नै पुगिसकेको नेपालको उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयले जनाएको छ।

डेढ महिनासम्म आएन पत्रको जवाफ
डेढ महिना बितिसक्दा पनि उक्त पत्रको कुनै जवाफ नआएको मन्त्रालयका प्रवक्ता गजेन्द्रकुमार ठाकुरले बताए। ‘धान पुरानै कोटा भएकाले पत्रको जवाफ नआउँदै आयो, साउन र भदौमा गरी १० लाख मेट्रिक टन धान आइसकेको छ। तर चामल र चिनी निर्यात गर्ने नगर्नेबारे केही जवाफ पठाएको छैन,’ ठाकुरले भने,‘हामीलाई आवश्यक धान आइसकेको छ। त्यो धानबाट पर्याप्त चामल निकालेर उपयोग गर्न सकिन्छ। चामल निर्यातमा प्रतिबन्ध लगायो भनेर चामलको भाउ बढ्ने स्थिति आउँदैन।’

चामल निर्यातमा प्रतिबन्ध खुला किन नगरेको भन्नेबारे पनि आफूहरुलाई थाहा नभएको ठाकुरले बताए। धान आइसकेपछि चामल अभाव नहुने उनको भनाइ छ। चाडपर्वको बेला चिनीको अभाव भएकाले चिनी भने आवश्यक रहेको उनी बताउँछन्। ‘दसैं–तिहार र छठ जस्ता चाडपर्व आउँदै छन्। यो बेलामा ठूलो परिमाणमा चिनीको खपत हुन्छ। यहिबेलामा बजारमा चिनी अभाव देखिएको छ। यो समस्याको हल गर्न सरकारले प्रयास गरिरहेको छ,’ ठाकुरले भने।

चाडपर्वलाई लक्षित गरी सरकारले चिनी आयात गर्न पहल गरिरहेको उनको भनाइ छ। भारतले विभिन्न प्रदेशमा हुँदै गरेको चुनाव र आगामी मे–जुनमा हुने लोकसभा चुनावलाई लक्षित गर्दै खाद्यान्नको मूल्यवृद्धि हुन नदिने बहानामा पटकपटक निर्यातमा प्रतिबन्ध लगाउँदै आएको छ। गत जुन महिनादेखि गहुँको निर्यातमा भारतले रोक लगाएको थियो। गत जुलाईमा गैरबासमती चामलको निर्यातमा रोक लगाएको थियो।

फेरि प्रतिटन एक लाख रुपैयाँ मूल्यभन्दा कम मूल्यको बासमती चामलको निर्यातमा रोक लगायो। त्यस्तै, उसिना चामलको निर्यातमा २० प्रतिशत कर लगाइएको छ। यता नेपाली बजारमा यसको प्रत्यक्ष प्रभाव परेको देखिन्छ। भारतले गैरबासमती चामल निर्यातमा रोक लगायो भन्ने सूचना पाउनेबित्तिकै नेपालमा व्यापारीले मूल्य बढाएका थिए।

त्यसपछि सरकारले मूल्य नियन्त्रण गर्न बजार अनुगमन गरी मूल्य वृद्धि गर्ने व्यापारीलाई कारबाही गरिरहेको थियो। तर, बजारमा चामलको मूल्य घट्न सकेको छैन। भारतले गैरबासमती चामल निर्यातमा रोक लगाएदेखि बढेको चामलको मूल्य अहिलेसम्म पनि उत्तिकै रहेको उपभोक्ताको गुनासो रहेको छ।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।