धनगढी- डिभिजन वन कार्यालयको दायित्व नै हो साना तथा ठूला रुखहरुको विनास हुन नदिने तथा संरक्षण गर्ने। तर, कैलालीमा डिभिजन वन कार्यालयबाटै रुखहरु काटिएका छन्।
सामुदायिक वन अतिक्रमण भएको भन्दै व्यक्तिले रोपेका नर्सरीका बोटबिरुवाहरु डिभिजन वन कार्यालय पहलमानपुरले काटेको हो। कैलालीको भजनी नगरपालिका वडा नम्बर ९ अम्बैयाका जितबहादुर बडेलाले नर्सरीभित्र विभिन्न जातका बोटविरुवाहरु रोपेका थिए। वर्षौँदेखि उनले संरक्षण गरेका बोट बिरुवमा वन कार्यालयले मेसिन चलाएर काटेको उनले बताएका छन् ।
‘मैले नर्सरीभित्र साल, सिसम, अमला, कागती, आँप लगायत एक हजार बोटविरुवाको संरक्षण गर्दै आएको थिएँ। सोही नर्सरीभित्र डाले घाँस पनि रोपेको थिएँ,’ उनले भने –‘तर, गएकाे बिहीबार डिभिजन वन कार्यालयको टोलीले वन अतिक्रमण गरेको भन्दै ठूला रुखहरुमा मेसिन चलाएर काटेको छ।’ उनले वन नियम अनुसार कसैले पनि रुख अनुमति बिना काट्न नपाइने व्यवस्था हुँदा समेत वन कार्यालयले जानकारी नगराइ रुख काटेको बताए।
उनले भने, ‘वन अतिक्रमण गरेर नर्सरी निर्माण भएको भए वन कार्यालयले सरसल्लाह गर्नुपर्ने थियो। मैले नर्सरीभित्र कुनै भौतिक संरचना निर्माण पनि गरेको छैन। तारजाली लगाएर नर्सरी संरक्षण गर्दै आएको थिएँ। संरक्षित रुख त्यसरी काटिनु उपयूक्त होइन।’
डिभिजन वन कार्यालयले दिउँसो त्यहाँ रहेका फलफूलका विरुवा मेसिनबाट काटेको थियो भने राति साल र सिसमका बोट काटेको थियो। डिभिजन वन कार्यालय पहलमानपुरका वन अधिकृत नितेस भट्टराईको नेतृत्वमा वन रक्षकहरुले त्यहाँ रहेका झण्डै एक हजार रुख कटान गरेको उनको भनाइ छ।
नर्सरी र सोही क्षेत्रमा रहेको सयपुरी सामुदायिक वनबीच जग्गासम्बन्धी विवाद रहेको थियो। जितबहादुरले अढाई विघामा नर्सरी निर्माण गरेका थिए। उनले भने, ‘सामुदायिक वनले मैले बनाएको नर्सरीको केही भाग सामुदायिक वनलाई दिन भनेको थियो। मैले सहमति पनि जनाइसकेको थिएँ। सामुदायिक वनलाई आधा जग्गा दिने सहमति भएको हो।’
वनका सल्लाहकार दानबहादुर चौधरीले डिभिजन वन कार्यालयले दादागिरी शैलीमा जथाभावीबी बोटविरुवा काटेको प्रतिक्रिया दिए। उनले भने, ‘हामीले नर्सरीमा रहेको जग्गाको केही क्षेत्र सामुदायिक वनलाई दिन सरसल्लाह गरेका थियौँ। सोही अनुसार प्रक्रिया अघि बढेको थियो। हामीलाई डिभिजन वन कार्यालयले नर्सरी नहटाए सामुदायिक वनभित्रै ताला लगाउने धम्की दिएको थियो । त्यसपछि हामीले केही प्रतिक्रिया दिन सकेका छैनौँ।’
उनले सामुदायिक वनकै नेतृत्वमा रुख फँडानी भएको र त्यसमा स्थानीय कसैको संलग्नता नरहेको बताए। उनले भने, ‘तीन वटा गाडीमा वन रक्षकहरु आए। नर्सरीभित्र मेसिन चलाएर रुख कटान गरे।’ उनले बोटबिरुवा नष्ट गर्दा स्वभाविक रुपमा पर्यावरणमा असर पर्ने बताए।
डिभिजन वन कार्यालयका वन अधिकृत भट्टराईले नर्सरीलाई सामुदायिक वन बनाउन रुखहरु कटान गरेको बताए। उनले भने, ‘साल, सिसमका रुख हामीले फँडान गरेका होइनौँ। अतिक्रमण हटाइ सामुदायिक वनभित्र ल्याउन केही फलफूलका रुख काटिएको हो। हामीले त्यहाँ साल रोप्न भनेका छौँ।’ जितबहादुरले सामुदायिक वनका अध्यक्षले तारजाली हटाएर सामुदायिक वनभित्र ल्याउन खोज्दा ज्यान मार्ने धम्की दिएकाले डिभिजन वनले हष्तक्षेप गरेको उनकाे भनाइ छ।
उनले भने, ‘सालको वन बनाउन अतिक्रमण हटाएका हौं । वनलाई त वन नै बनाउनुपर्यो।’
नर्सरीका जितबहादुरले भने, ‘डिभिजन वनका बेथिति र बोटविरुवाको संरक्षणबारे आवाज उठाउँदा अहिले डिभिजन वन कार्यालयले आफ्नै ठाउँमा कदम राख्न नसक्ने बनाएको छ। राति रुखहरु आफैँ कटान गरेर अहिले मैले सालका रुख काट्यो भन्दै झूटा मुद्दा प्रहरीमा दायर भएको छ। नर्सरीनजिकै प्रहरी चौकी छ तर, त्यति ठुलो आवाज आउने गरी नर्सरीभित्र मेसिन चल्दासमेत प्रहरीले जानकारी नभएको प्रतिक्रिया दिइरहेको छ।’
उनले आफू असुरक्षित भएकाे भन्दै धनगढीमा आएर पत्रकार सम्मेलन गरेर सो घटनाबारे बताएका हुन्। आफ्नो सुरक्षा माग गर्नुपर्ने स्थिति डिभिजन वन कार्यालयले निम्त्याएको उनकाे भनाइ छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1749200817.png)
