काठमाडौं– वर्षेनी समयमै विद्यार्थीहरूको हातमा पाठ्युस्तक नपुगेको खबरले प्राथमिकता पाउँथे। हुन पनि कतिसम्म भने शैक्षिक सत्र सकिने बेलासम्म पनि कतिपय जिल्लामा पाठ्यपुस्तक पुगेका हुँदैनथे।
तर, यस वर्ष शैक्षिक सत्र सुरु हुनुअगावै प्राय: सबै जिल्लामा पाठ्यपुस्तक पुर्याइएको छ। सरकारका अनुसार शैक्षिक सत्र अगावै पाठ्यपुस्तक सम्बन्धित ठाउँमा पुर्याइसकिएको छ। हाल शैक्षिक सत्र २०८० का लागि विद्यार्थी भर्ना अभियान सुरु भइरहेको छ।
यस वर्ष सरकारले ‘समयमै भर्ना, समयमै ज्ञान गुणस्तरीय शिक्षा, सबैको अभियान’ भन्ने नारासहित भर्ना अभियान चलाइरहेको छ। शिक्षा तथा मानव स्रोत विकास केन्द्र भक्तपुरले उक्त आदर्श वाक्यकासाथ शैक्षिक सत्र २०८० को विद्यार्थी भर्ना कार्यक्रम सञ्चालन गर्ने निर्णय गरेसँगै सामुदायिक विद्यालयदेखि संस्थागत विद्यालयहरूले धमाधम विद्यार्थी भर्ना अभियानलाई तिब्रता दिइरहेका छन्।
भर्ना अभियान चल्दै गर्दा भौगोलिक विकटताको रुपमा हेरिएका हुम्ला, जुम्ला, बझाङ, बाजुरा, ताप्लेजुङलगायतका जिल्लामा पाठ्यपुस्तक पुगेपछि विद्यार्थी र अभिभावक खुशी भएका छन्।
पूर्वशिक्षामन्त्रीहरूको दाबी के छ?
शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रीमा नियुक्त भएर कार्यभार सम्हालेकै दिन शिशिर खनालले शैक्षिक गुणस्तरका पक्षमा आवश्यक नीति तथा कार्यक्रम ल्याउने बताएका थिए। मन्त्रीको सपथसँगै उनले भनेका थिए, ‘अहिलेको गठबन्धन सरकारले नीति तथा कार्यक्रम सार्वजनिक गरेको छ। त्यसमा भएका शिक्षाका बुँदाहरूलाई तदारुकताका साथ अगाडि बढाउनका लागि सात दिनभित्र कार्ययोजना प्रस्तुत गर्न सबै जनालाई निर्देशन दिन्छु। लामो समयदेखि सार्वजनिक शिक्षा बलियो हुनुपर्छ भनेर आफैं अभियानमा लागेको भएर पहिलो प्राथमिकता भनेको सिकाइ उपलब्धिलाई कसरी अगाडि बढाउने भन्ने चिन्तनबाट शिक्षा मन्त्रालयको नेतृत्व गर्छु।’
निर्वतमान शिक्षामन्त्री खनालले तल्ला कक्षाहरूमा दरबन्दी समायोजन गर्नुपर्ने, विश्वविद्यालय सुधार गर्नुपर्ने, पाठ्यपुस्तक नपाउने समस्या निर्मुल पार्ने योजना सुनाएका थिए। त्यसैगरी, उनले शैक्षिक सत्र सुरु हुँदै पाठ्यपुस्तक हातमा पुर्याउने प्रतिवद्धता समेत व्यक्त गरेका थिए। तर, मन्त्री खनालले १९ दिनको छोटो समय मात्रै शिक्षा मन्त्रालयको जिम्मेवारी समालेका थिए।
त्यसैगरी, पूर्वशिक्षामन्त्री देवेन्द्र पौडेलले जनक शिक्षा सामग्री केन्द्र लिमिडेटमा केही सुधारको आवश्यकता औंल्याए। उनले आफू मन्त्री भएको बेला पाठ्यपुस्तक छपाईका लागि चारवटा मेसिन किनेको दाबी गरे। उनले भने, ‘हामीले त्यतिबेला चार वटा मेसिन किनेका थियौं। प्रशासनिक सुधार औंल्याएका थियौं। ठेक्कापट्टा सम्बन्धी व्यवस्था पनि झन्झटिलो थियो। कागज ल्याउने कुरा, छाप्ने कुरा र कोटेशन प्रणाली ढिलो प्रकृतिको थियो। त्यसलाई हामीले करेक्सन गरेका थियौं।’
उनले आफूले दिएका सुझावहरूलाई चुस्त दुरुस्त गरेकै कारण समयमै पाठ्यपुस्तक पुगेको दाबी गरे। पौडेलले १० वर्षमा नेपालको शिक्षालाई गुणात्मक सुधारका लागि चालिएका कदमलाई अघि बढाउन सके नेपालको शिक्षा विश्वस्तरकै हुने दाबी समेत गरे।
सरकारको प्राथमिकताका कारण सम्भव भएको मन्त्रालयको दाबी
शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयका प्रवक्ता दीपक शर्माले सरकारले प्राथमिकतामा राखेकै कारण समयमै पाठ्यपुस्तकहरू पुगेको दाबी गर्छन्। ‘सरकारले प्राथमिकतामा राखेको विषय हो। सोही अनुसार हामीले त्यससम्बन्धी कार्ययोजना बनाउन लगाएका थियौं’, उनी भन्छन, ‘जनक शिक्षा सामग्री केन्द्र लिमिटेड र पाठ्यक्रम विकास केन्द्रलाई नै कार्य योजना बनाउन लगायौं। सोही योजनालाई हामीले फलोअप गर्दै गयौं र सफल भयौं।’
प्रवक्ता शर्माले जनक शिक्षा सामग्री लिमिडेटले पाठ्यपुस्तक छाप्ने तीन वटा नयाँ मेसिन ल्याएर छपाई गरेकाले समयमै पाठ्यपुस्तक छाप्न सकिएको पनि जानकारी दिए।
उनले गत वर्ष कक्षा ३ सम्मको पाठ्यपुस्तक निजीलाई छपाउन दिने गरेको र यस वर्ष कक्षा ५ सम्मको पाठ्यपुस्तक छपाईको जिम्मा निजीलाई दिइएको बताए। ‘यो सरकार गठन हुने वित्तिकै पाठ्यपुस्तकलाई प्राथमिकतामा राखेका कारण सम्भव भयो। माननीय मन्त्रीज्यू र प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालयबाट पनि पटक–पटक अनुगमन हुने काम भयो। सोही कार्ययोजना अनुसार सबैले मिलेर काम गर्दा यो अवस्थामा पुगेका हौं’, शर्माले भने।
शिक्षा मन्त्रालयका अनुसार तराईका जिल्ला र पहाडका केही जिल्ला गरि २१ वटा जिल्लामा पाठ्यपुस्तक ढुवानीको काम भइरहेको छ। पाठ्यपुस्तक बाटोमै भएका कारण एक दुई दिनमा पुग्ने मन्त्रालयको दाबी छ।
अघिल्लो वर्ष कोभिड–१९ का कारण कागजको समेत समस्या हुँदा पाठ्यपुस्तक प्रदान गर्न नसकिएको मन्त्रालयले जनाएको छ। अहिले पनि सहज ढंगले काम सम्पन्न नभएको बताउँदै प्रवक्ता शर्माले सिंगो सरकार, मन्त्रिपरिषद्को कार्यालय, संसदीय समितिको चासो, सोही बमोजिमको कार्ययोजनाका कारण सम्भव भएको बताए।
पाठ्यपुस्तक छपाईको जिम्मा निजीलाई दिने कुरा ०६४ सालदेखिकै भएको मन्त्रालयले जनाएको छ। कुनै वर्ष ३, कुनै वर्ष ४ र ५ कक्षासम्म र कुनै वर्ष विकास क्षेत्र तोकेर ७ कक्षासम्मको छपाईका लागि निजी क्षेत्रलाई दिने चलन रहेको मन्त्रालयको दाबी छ। गएको दुई वर्षमा निजीको भूमिका घटाएको र अहिले निजीको भूमिका केही वृद्धि गरिएको जनाइएको छ।
पुस्तक पुगे/नपुगेको यकिन गर्न प्रचण्ड सचिवालयको अनुरोध
प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’को सचिवालयले प्रचण्ड सरकारले समयमै पाठ्युपूस्तक पठाउने कार्यलाई तिब्रता दिएको उल्लेख गरेको छ। साथै, पाठ्यपुस्तक पुगे/नपुगेको यकिन गरेर ताकेता गर्न समेत अनुरोध गरेको छ।
प्रधानमन्त्री प्रचण्डको सचिवालयमा रहेकी गंगा दाहालले सामाजिक सञ्जाल फेसबुकमार्फत् ‘तपाईंको जिल्लामा, स्थानीय तहमा कक्षा ६–१० सम्मका पाठ्यपुस्तक पुगे कि पुगेनन्?’ भन्दै प्रश्न गरेकी छन्।
जनक शिक्षा र पाठ्यक्रम विकास केन्द्रले चैत्र २९ गतेसम्म धेरैजसो जिल्लामा पुस्तक पुगिसकेको र बाँकी जिल्लामा धमाधम ढुवानी भइरहेको उल्लेख गर्दै पुस्तक जिल्ला सदरमुकाममा पुगेका भए स्थानीय तहसम्म पुर्याउन ताकेता गर्न र नपुगेका भए हरेक दिन पुगे/नपुगेको यकिन गर्न अनुरोध गरेको छ।
यसपटक भर्नासँगै विद्यार्थीको हातहातमा पुस्तक पुर्याउने सरकारको यो अभियानमा हातेमालो गर्न प्रचण्डको सचिवालयले अपिल समेत गरेको छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
