किसानसँग पुरानै मूल्यमा किनेर निजी डेरीले मनोमानी बढाए दूधको मूल्य

कृषि

कल्पना घिमिरे आइतबार, फागुन २८, २०७९ २०:३०

काठमाडौं- निजी डेरीले दुग्धजन्य पदार्थको मूल्य मनोमानी रुपमा बढाएका छन्। सरकारले किसानले पाउने दूधको मूल्य बढाउने निर्णय गरेसँगै बिहीबार देशभरका निजी डेरीहरुको संस्थाले दुग्धजन्य पदार्थको मूल्य १२ देखि १६ प्रतिशतले बढाएको नेपाल डेरी संघका अध्यक्ष राजकुमार दाहालले जानकारी दिए।

‘सरकारले किसानले पाउने मूल्य बढाएसँगै हामीले पनि दूधको मूल्य बढाएका छौं। निजी डेरीहरुले नयाँ मूल्य उपभोक्ताबाट लिन सुरु गरिसके। दूधको पुरानो मूल्यमा १४ रुपैयाँले बढेको छ। यस्तै अन्य दुग्धजन्य वस्तुको मूल्य १२ देखि १६ प्रतिशतसम्मले बढेको छ,’ उनले भने। साथै दाहालले दूधको बिहीबारदेखि बढाइएको र देशैभरि आइतबारदेखि लागू हुने बताए।

यसअघि किसानले ५६.४ रुपैयाँ प्रतिलिटरमा दूध बिक्री गर्थे भने अब किसानले नै प्रतिलिटर ६५.५० रुपैयाँ प्रतिलिटरले बिक्री गर्ने बताए।

नेपाल डेरी एसोसिएसनका अध्यक्ष प्रल्हाद दाहालले दूधको मूल्यवृद्धि बिहीबारदेखि लागू गरिएको बताए। दूधको मूल्यवृद्धिमा ३० प्रतिशत उद्योगीका लागि र ७० प्रतिशत हिस्सा किसानलाई जाने बताए।

‘मूल्य बढाएको संगठनलेभन्दा पनि डेरीहरुले हो। डेरीहरुले किसानसँग दूध किन्दा लिटरमा भन्दा पनि फ्याटको हिसाबले लिने गर्छन्। दूधको मूल्य हाल तोकिएको न्यूनतम मूल्य ४ प्रतिशत चिल्लो पदार्थ (फ्याट) र ८ प्रतिशत बाक्लो पदार्थ (एसएनफ) युक्त भए ७० रुपैयाँ किसानलाई जानुपर्छ। किसानले ८ भन्दा बढी भए बढी र ४ भन्दा कम भए कम पाउँछन्,’ अध्यक्ष दाहालले भने।

नेपाल दुग्ध विकास संस्थान (डीडीसी)का उपप्रबन्धक राजेन्द्रप्रसाद अधिकारीले सरकारले किसानलाई दूधमा प्रतिलिटर १० रुपैयाँका दरले बढाउन भने पनि हाल दूधको मूल्य किसानले नबढाएको र पुरानै मूल्यमा किनबेच भइरहेको जानकारी दिए।

निजी क्षेत्रको नयाँ मूल्य बढे पनि सरकारी स्वमित्वको दुग्ध विकास संस्थान (डीडीसी)ले दूधको मूल्य बढाउने निर्णय भइनसकेको बताए।

‘अहिले दुग्धजन्य पदार्थको मूल्यबारे निर्णय भइसकेको छैन। किसानका लागि मूल्य बढे पनि अहिले मूल्य बढाएका छैनन् र हामीले कति मूल्य बढाउने भनेर निर्णय आइसकेको छैन। निर्णय भएपछि बढाउँछौँ,’ उनले भने।

अहिले डिडिसीले पुरानै मूल्यमा प्रतिलिटर ८६ रुपैयाँले दूध बिक्री गरिरहेको उनले बताए। उनका अनुसार अन्य दूग्ध पदार्थको मूल्य पनि पुरानै रहेको छ।

मखमली अर्गानिक कृषि फार्म प्रालि, टोखाका (सञ्चालक) किसान लक्ष्मणप्रसाद बिडारीले सरकारले किसानका लागि प्रतिलिटर १० रुपैयाँले दूधको मूल्यवृद्धि गरे तापनि अहिले आफूले दूधको मूल्यवृद्धि नगरेको जानकारी दिए।

‘सरकारले बढाउने निर्णय गरे पनि हामीले अहिले पुरानै मूल्यमा दूध बिक्री गरिरहेका छौँ। अब विस्तारै एक महिनापछि बढाउने योजना छ,’ उनले भने।

अहिले उपभोक्ताको लागि दूध प्रतिलिटर एक सय रुपैयाँ बिक्री गरिरहेको बताए। साथै डेरीहरुका लागि भने फ्याटको हिसाबमा प्रतिफ्याट १४ रुपैयाँको दरले बिक्री गर्ने गरेको बताए।

कुनको मूल्य कति बढ्यो
सरकारले किसानले पाउने दूधको मूल्य लिटरमा ९ रुपैयाँ बढाएको एक सातापछि निजी डेरीहरुले दुग्धजन्य पदार्थको मूल्य कुनै मापदण्ड बिना बढाएका छन्।

एसोसिएसन र संघका अनुसार नयाँ मूल्य १४ रुपैयाँ बढाएपछि प्रशोधित दूधको उपभोक्ता मूल्य प्रतिलिटर एक सय रुपैयाँ पुगेको छ।

यस्तै दहीको मूल्य प्रतिलिटरको १९० रुपैयाँ पुगेको छ भने पनिरको मूल्य प्रतिकिलो ८४० रुपैयाँ र घिउको मूल्य प्रतिकिलो १३ सय रुपैयाँ कायम भएको छ। बटरको मूल्य प्रतिकिलो एक हजार रुपैयाँ पुगेको छ।

यस्तै दहीको मूल्य प्रतिलिटरमा २५ रुपैयाँले बढेको छ। पनिरको मूल्य प्रतिकिलोमा १४० रुपैयाँले बढाएका छन् भने घिउको मूल्यमा पनि लिटरमा २०० रुपैयाँले बढाएका छन्। बटरको मूल्य प्रतिकिलो १५० बढाएका छन्।