• गृहपृष्ठ
  • मुख्य समाचार
  • नेपाल लाइभ

    • राजनीति
    • निर्वाचन विशेष
    • अनुसन्धान
    • प्रवास
    • विचार
    • फिचर
    • समाचार
    • ब्लग
    • समाज
    • अन्तर्वार्ता
    • सुरक्षा/अपराध
    • साहित्य डबली
    • विश्व
    • कोरोना अपडेट
    • नेपाल लाइभ विशेष
    • जीवनशैली
    • भिडियो

    बिजनेस लाइभ

    • अर्थ समाचार
    • बैंक/बिमा/सेयर
    • पर्यटन-उड्डयन
    • अटो
    • पूर्वाधार
    • श्रम-रोजगार
    • कृषि
    • कर्पोरेट
    • सूचना-प्रविधि
    • बिजनेस लाइभ भिडियो
    • बिजनेस टिप्स
    • अन्तर्वार्ता - विचार

    इन्टरटेनमेन्ट लाइभ

    • समाचार
    • सिनेमा
    • अन्तर्वार्ता
    • रंगमञ्च
    • फिल्म समीक्षा
    • गसिप
    • संगीत
    • विचार-विश्लेषण
    • इन्टरटेनमेन्ट लाइभ भिडियो
    • सञ्जाल
    • फेसन
    • मोडल

    स्पोर्टस लाइभ

    • फिचर
    • फुटबल
    • क्रिकेट
    • अन्य
    • लेख-विश्लेषण
    • अन्तर्वार्ता
हाम्रो बारेमा
  • हाम्रो बारेमा
  • गोपनीयता नीति
  • प्रयोगका सर्त
बुधबार, असार १८, २०८२ Wed, Jul 2, 2025
  • गृहपृष्ठ गृहपृष्ठ
  • राजनीति
  • निर्वाचन विशेष
  • अनुसन्धान
  • बिजनेस लाइभ
  • इन्टरटेन्मेन्ट लाइभ
  • स्पोर्टस लाइभ
  • प्रवास
  • भिडियो

बिजनेस लाइभ

  • अर्थ समाचार
  • बैंक/बिमा/सेयर
  • पर्यटन-उड्डयन
  • अटो
  • पूर्वाधार
  • श्रम-रोजगार
  • कृषि
  • कर्पोरेट
  • सूचना-प्रविधि
  • अन्य
    • बिजनेस लाइभ भिडियो
    • बिजनेस टिप्स
    • अन्तर्वार्ता - विचार

इन्टरटेन्मेन्ट लाइभ

  • समाचार
  • सिनेमा
  • अन्तर्वार्ता
  • रंगमञ्च
  • फिल्म समीक्षा
  • गसिप
  • संगीत
  • विचार-विश्लेषण
  • इन्टरटेनमेन्ट लाइभ भिडियो
  • अन्य
    • सञ्जाल
    • फेसन
    • मोडल

स्पोर्टस लाइभ

  • मुख्य समाचार
  • फिचर
  • फुटबल
  • क्रिकेट
  • अन्य
  • लेख-विश्लेषण
  • अन्तर्वार्ता
फिचर
खुम्चिँदै दलित प्रतिनिधित्व, उम्मेदवार छान्ने बेलैमा पाखा पर्छन् दलित
64x64
धनु विश्वकर्मा बिहीबार, मंसिर २२, २०७९  ०६:३४
1140x725

काठमाडौं- प्रतिनिधि सभा र प्रदेश सभा निर्वाचनको अन्तिम नतिजा सार्वजनिक भइसकेको छ। नेपाली कांग्रेस, नेकपा एमाले र नेकपा माओवादी केन्द्र क्रमशः पहिलो, दोस्रो र तेस्रो दल बनेका छन्। यी बाहेक राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी, राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी, जनता समाजवादी पार्टी र जनमत पार्टी राष्ट्रिय दलमा स्थान बनाएका छन्।

७ वटा राष्ट्रिय पार्टीबाट १६५ जना सांसद निर्वाचित हुँदा दलित समुदायबाट भने १ जना मात्र सांसदमा निर्वाचित भएका छन्। २०७४ को निर्वाचनमा दलितबाट ३ जना सांसद प्रत्यक्ष निर्वाचित भएका थिए। संविधान बमोजिम दलितलाई १३.८ प्रतिशत आरक्षण छुट्याइएको छ। दलहरुले अब समानुपातिकबाट त्यो कोटा परिपूर्ति गर्नेछन्। 

पदाधिकारीदेखि संसदीय निर्वाचनसम्म दलितको प्रतिनिधित्व कम
त्यसो त राजनीतिक दलहरुको उपल्लो कमिटीमा दलितको प्रतिनिधित्व ज्यादै न्यून  छ। जसको असर संसदीय निर्वाचनमा पनि देखिएको हो।   

नेपाली कांग्रेसमा १४ जना पदाधिकारी छन्। जसमा एक जना मात्र दलित छन्। १४औँ महाअधिवेशनबाट जीवन परियार सह–महामन्त्री निर्वाचित भएका छन्। परियारलाई नेपाली कांग्रेसले समानुपातिकको बन्द सूचीमा समेत राखेको छ। पार्टी पदाधिकारीमा दलित सहभागिता कम गराएको कांग्रेसले मंसिर ४ को निर्वाचनमा संसदीय राजनीतिमा एक जनालाई पनि अघि बढाउन चाहेन। 

नेकपा एमालेका सचिव छविलाल विश्वकर्मा एक मात्र दलित पदाधिकारी हुन्। एमालेमा १५ जना पदाधिकारी छन्। एमालेले भने सचिव विश्वकर्मालाई रुपन्देही- १ बाट संसदीय निर्वाचनमा उम्मेदवार बनायो। उनी निर्वाचित पनि भए। उनले स्वतन्त्र उम्मेदवार घनश्याम भुसाललाई पराजित गरेका थिए।

त्यस्तै, नेकपा माओवादी केन्द्रले महेश्वर गहतराजलाई बाँके- १ बाट उम्मेदवार बनाएको थियो। गहतराज माओवादी केन्द्रका पोलिटब्यूरो सदस्य हुन्। तर उनी पराजित भए।

यता गठबन्धनलाई चुनौती दिँदै काठमाडौं- १० बाट अञ्जना विशंखेले उम्मेदवारी दिएकी थिइन्। पार्टीले पनि अन्तिम समयमा आएर गठबन्धन भित्र मित्रवत प्रतिस्पर्धा गर्ने सहमति गरेपछि पार्टीकी आधिकारीक उम्मेदवार बनेकी विशंखेले पनि जित हासिल गर्न सकिनन्। उनी माओवादीकी केन्द्रीय सदस्य हुन्। २१ सदस्य पदाधिकारी रहेको माओवादी केन्द्रमा १ जना पनि दलित समेटिएका छैनन्। 

२०४८ सालदेखि संसदमा दलित प्रतिनिधित्व
बहुदल स्थापना भएपछि २०४८ मा भएको आम निर्वाचनमा नेपाली कांग्रेसबाट कृष्णसिंह परियार सांसद निर्वाचित भएका थिए। परियार प्रत्यक्ष निर्वाचित हुने पहिलो दलित सांसद हुन्। २०५१ र २०५६ मा भने कुनै पनि दलित समुदायबाट निर्वाचित भएनन्।

त्यस्तै, २०६३ मा गठन भएको अन्तरिम व्यवस्थापिकामा कांग्रेसबाट १, एमालेबाट ३, माओवादीबाट १२ र जनमोर्चाबाट २ गरी जम्मा १८ जना सांसद थिए। 

२०६४ मा भएको पहिलो संविधान सभा निर्वाचनमा ७ जना दलित प्रत्यक्ष निर्वाचित सांसद भएका थिए। ७ जना तत्कालीन नेकपा माओवादीका उम्मेदवार थिए। खड्कबहादुर विश्वकर्मा, तिलक परियार, महेन्द्र पासवान, तेजबहादुर मिजार, गोपीबहादुर अछामी, सीतादेवी बौडेल र दुर्गा विक प्रत्यक्ष निर्वाचित भएका थिए। 

संविधान सभामा प्रत्यक्ष र समानुपातिक प्रणालीबाट कुल ५० सांसद निर्वाचित भएका थिए। नेकपा माओवादीबाट २३, कांग्रेसबाट ९, एमालेबाट ११, मधेसी जनअधिकार फोरमबाट २, तराई मधेश लोकतान्त्रिक पार्टीबाट १, राप्रपाबाट १, जनमोर्चाबाट १ र नेमकिपाबाट १ जना रहेका थिए। 

२०७० मा भएको दोस्रो संविधान सभामा दलित सांसदको प्रतिनिधित्व ४१ जनामा खुम्चियो। उक्त निर्वाचनमा एमालेबाट १२, कांग्रेसबाट १२, नेकपा माओवादीबाट ८, राप्रपा नेपालबाट ३, राप्रपाबाट १ र मधेसी जनअधिकार फोरमबाट १ जना सांसद निर्वाचित भएका थिए। 

संविधान जारी भएपछि २०७४ मा भएको प्रतिनिधि सभा निर्वाचनमा प्रत्यक्ष र समानुपातिकतर्फबाट कुल १९ दलित सांसद निर्वाचित भएका थिए। तीमध्ये प्रत्यक्षबाट ३ र बाँकी १६ जना समानुपातिकबाट थिए।

उक्त निर्वाचनमा एमालेबाट छविलाल विश्वकर्मा र जगत विश्वकर्मा निर्वाचित भएका थिए। माओवादीबाट महेश्वर गहतराज निर्वाचित भएका थिए। यो निर्वाचनमा निवर्तमान सांसद जगत विश्वकर्मालाई पार्टीले टिकट नै दिएन। २०७४ को संसद्मा एमालेबाट ८, कांग्रेसबाट ६, माओवादीबाट ३, संघीय समाजवादीबाट १ र राजपाबाट १ जना दलित सांसद रहेका थिए। 

आसन्न संसद्मा दलित सांसदको पूर्ण उपस्थिति कति हुन्छ भन्ने समानुपातिकबाट निर्वाचित हुने सांसदको अन्तिम नामावालीबाट मात्र थाहा आउँछ। 

निर्वाचन प्रणाली र पार्टीको दृष्टिकोण नै दलितका लागि प्रतिगमनकारी छ– जेवी विश्वकर्मा, अधिकारकर्मी 
दलितको प्रतिनिधित्व खुम्चिँदै जानुमा उम्मेदवारी चयन गर्दा नै दलहरुले दलितलाई उपेक्षा गर्नु प्रमुख कारण रहेको अधिकारकर्मी जेवी विश्वकर्मा बताउँछन्। नेपाल लाइभसँग कुरा गर्दै विश्वकर्मा भन्छन्, ‘दलहरूमा दलितप्रतिको दृष्टिकोण नै ठिक छैन।’

दलित समुदायलाई कसरी राजनीतिक नेतृत्वमा पुर्याउनुपर्छ भन्ने विचार नै निर्माण नभएको विश्वकर्माको ठहर छ। ‘नीति निर्माण तहमा दलितलाई पुर्याउनुपर्छ भन्ने भएको भए त्यही अनुसार उम्मेदवारहरु तय गर्थे होलान्’, उनले भने। 

यस्तै, दलितहरु इतिहासदेखि नै उत्पीडिनमा परेको हुनाले दलहरुमा केही नीतिगत कुरा आए पनि व्यवहारमा लागू हुन नसकेको विश्वकर्मा बताउँछन्। उनका अनुसार माओवादीले आफ्नो विधानमा समानुपातिकमा २ प्रतिशत बढाउने र विशेषाधिकार भनेर राखेको र दलितको मुद्दा छोडिहाल्न मिल्दैन संकेत गरेको देखिन्छ। तर प्रतिवद्धता र कार्यान्वयनको पक्षमा भने कमजोर छ। उनी भन्छन्, ‘संविधानले समानुपातिक र पार्टीहरुले सैद्धान्तिक र नीतिगत रुपमा स्वीकारे गरे पनि व्यवहारमा लागू गर्न सकेको अवस्था छैन। कार्यान्वयनको पाटोमा जवाफदेहिता र जिम्मेवारीबोध गरेको देखिँदैन।’ 

दलहरुले नै दलितले जित्दैनन् भन्ने भाष्य स्थापित गरेको विश्वकर्माको भनाइ छ। ‘पार्टीमा नै विभेदकारी मनोविज्ञान छ। सबै खालको संघर्षमा नेतृत्व गर्न दलित समुदाय तयार हुने। सबै खालको आन्दोलनको नेतृत्व गर्दा सक्षम हुने। निर्वाचन चाहिँ जित्दैनन् भन्ने विभेदकारी मनोविज्ञान बनाउँने?,’ विश्वकर्मा भन्छन्, ‘यो दलहरु भित्रको मूल समस्या हो।’

दलहरू भित्रको अन्तरिक र संसदीय राजनीतिमा पैसाको चलखेल बढेकोले पनि आर्थिक र स्रोत साधनको पहुँचमा नभएका दलितले अवसर नपाएको विश्वकर्माको टिप्पणी छ। ‘निर्वाचन निकै खर्चिलो हुँदैछ। सांसद बन्नका लागि उम्मेदवारले करोडौँ खर्च गरेको देखिन थाल्यो। करोडौँ खर्च गरेर निर्वाचन जान नसक्ने त्रास छ। कमजोर आर्थिक अवस्थाका कारण पनि दलितहरु उम्मेदवार बन्न नसकेको देखिएको हो’, विश्वकर्मा भन्छन्।

दलितमाथि राजनीतिक हिंसा भएको छ– दुर्गा सोव, राजनीतिज्ञ
राज्यले दलितमाथि गर्ने विभेद यथावत् नै छ भन्ने प्रष्ट देखाएको जसपा नेतृ तथा अधिकारकर्मी दुर्गा सोव बताउँछिन्। नेपाल लाइभसँग उनी भन्छिन्, ‘हामीले विभेद भनेको छुवाछुत मात्र बुझ्दै गयौँ। विभेदका स्वरुपहरु विस्तारै बदलिँदै गए।’ लोकतान्त्रिक–गणतन्त्र स्थापनाका लागि दलितले पनि रगत बगाएको सोव बताउँछिन्। दलितको त्याग, तपस्या र बलिदानको बलमा यो व्यवस्था आएको उनको ठहर छ।  

पछिल्लो समय विस्तारै दलहरुले आफैँ दलितको प्रतिनिधित्व कमजोर बनाउँदै लगेको सोवको आरोप छ। ‘विचार र व्यवहारमा राजनीतिक दलले नै प्रत्यक्ष विभेद गरेका छन्। दलितको योगदानको कुनै मूल्यांकन छैन। अहिलेको उपलब्धि एक जाति र समुदायको योगदानले मात्र प्राप्त भएको हो र? यो राज्य दलितको होइन? यो व्यवस्था दलितका लागि होइन?,’ सोवको प्रश्न छ। 

दलितलाई हेर्ने दृष्टिकोण यथावत रहे आगामी दिनमा परिणाम भयावह हुने उनको अनुमान छ। यो खालको विभेद र उत्पीडनले गर्दा विभेदका स्वरुप झन्झन् बढेको सोव बताउँछिन्।

‘दलितको हकमा राजनीतिक हिंसा र छुवाछुत दुवै भएको छ। जसले गर्दा लामो समय राजनीतिमा लागेका दलितलाई पनि पछुताउनु पर्ने र अविश्वास गर्नुपर्ने वातावरण सिर्जना भएको छ,’ सोव भन्छिन्।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, मंसिर २२, २०७९  ०६:३४

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।

प्रतिक्रिया दिनुहोस्
64x64
धनु विश्वकर्मा
लेखकबाट थप
तिज : सतिप्रथाको एक अवशेष!
बीपीको रोजाइ लिलाबाबु, सुवर्णको हिमालय शमशेर!
अनलाइन सपिङका नाममा ठगी:  देखाउने एउटा, बिक्री अर्कै
सम्बन्धित सामग्री
धोबी खोलामा बाढी (तस्बिरहरु) धोबिखोलामा बाढी आएपछि अनामनगर छेउका करिडोर डुवानमा परेका छन् । जसका कारण सवारी आवागमन प्रभावित भएको छ । शुक्रबार, असार ६, २०८२
समाजसेवामा समर्पित कृपा,  नाम जस्तै पहिचान समाजसेवा गर्दा घरव्यवहार सब लथालिंग हुने कुरामा उनको विश्वास छैन। किनभने घर र समाज व्यवस्थापन गर्ने कलाले उनलाई यहाँसम्म ल्याइपुर्‍य... आइतबार, जेठ २५, २०८२
त्रिधार्मिकस्थल हलेसीलाई विश्व सम्पदा सूचीमा सूचीकृत गर्न पहल नगरपालिकाको हिउँदे नगरसभाले विश्वप्रसिद्ध त्रिधार्मिकस्थल हलेसीलाई विश्व सम्पदा सूचीमा सूचीकृत गर्ने निर्णय पारित गरेको नगरप्रमुख वि... शुक्रबार, माघ १८, २०८१
ताजा समाचारसबै
कुलिङ पिरियडमा कानुन मन्त्रालयले हेरफेर गरेको समिति सभापति खतिवडाको दाबी मंगलबार, असार १७, २०८२
नेपाली टोली समावेश अस्ट्रेलियाको टप एण्ड टी ट्वान्टीमा पाकिस्तान र बंगलादेश ‘ए’ टिम पनि खेल्ने मंगलबार, असार १७, २०८२
गठबन्धनबारे अब धेरै विकल्प छैनन् : प्रवक्ता महत मंगलबार, असार १७, २०८२
असार २३ सम्म शिक्षा ऐन जारी नभए आन्दोलन गर्ने शिक्षक महासंघको चेतावनी मंगलबार, असार १७, २०८२
प्रतिपक्षी दल सहभागी नभएपछि लुम्बिनी प्रदेश सभा बैठक स्थगित मंगलबार, असार १७, २०८२
सबै हेर्नुहोस
भिडियो ग्यालरीसबै
मन्त्रिपरिषद् बैठकका १५ निर्णय सार्वजनिक (भिडियो)
मन्त्रिपरिषद् बैठकका १५ निर्णय सार्वजनिक (भिडियो) सोमबार, असार १६, २०८२
युवाहरूका विचारलाई व्यावसायिक योजनाहरुमा बदल्नपर्छ : उपराष्ट्रपति यादव (भिडियो)
युवाहरूका विचारलाई व्यावसायिक योजनाहरुमा बदल्नपर्छ : उपराष्ट्रपति यादव (भिडियो) सोमबार, असार १६, २०८२
वीरगन्जको मुख्य सडकमा चल्यो महानगरको डोजर (भिडियो)
वीरगन्जको मुख्य सडकमा चल्यो महानगरको डोजर (भिडियो) सोमबार, असार १६, २०८२
६७औं संसद दिवस समारोह
६७औं संसद दिवस समारोह सोमबार, असार १६, २०८२
आज पनि संसद्‌मा रास्वपा र राप्रपाको अवरोध (लाइभ)
आज पनि संसद्‌मा रास्वपा र राप्रपाको अवरोध (लाइभ) आइतबार, असार १५, २०८२
सबै हेर्नुहोस
ट्रेण्डिङ
लगातार बढ्दै सेयर बजार ,परिसूचक २८ अङ्कले बढ्दा ७ अर्बको कारोबार मंगलबार, असार १७, २०८२
विद्या भण्डारीले पूर्वराष्ट्रपति हैसियतको सुविधा फिर्ता गर्ने सोमबार, असार १६, २०८२
उडानमै यात्रीको आइफोन चोरी भएपछि 'फ्लाइट क्रु'का सबै जना निलम्बित मंगलबार, असार १७, २०८२
समिति सभापति र सचिवले राजीनामा नगरेसम्म समिति बैठक चल्दैन : सापकोटा मंगलबार, असार १७, २०८२
भुटानलाई नेपालले दियो ३५९ रनको लक्ष्य, रौनक श्रीवस्तवको विस्फोटक ब्याटिङ मंगलबार, असार १७, २०८२
सबै हेर्नुहोस
अन्तर्वार्ता
ब्रेन ट्युमर आकस्मिक रुपमा देखिने होइन, लक्षणलाई सामान्य रुपमा लिँदा गम्भीर हुन्छः डा राजीव झा, न्युरोसर्जन लक्ष्मी चौलागाईं
महाशिवरात्रिमा भगवान पशुपतिनाथको सहजै दर्शनको व्यवस्था गरिएको छ - डा. मिलनकुमार थापा नेपाल लाइभ
जलवायु परिवर्तनले जुम्लामा समेत डेंगु देखिन थालिसकेको छ : मेयर राजुसिंह कठायत  नेपाल लाइभ
सबै हेर्नुहोस
विचारसबै
विश्व सेतो दुबी दिवस : रोग छालाको, प्रश्न चेतनाको नेपाल लाइभ
प्रिय दाई गुटबन्दीको अन्त्य गरी लोकप्रिय पार्टी बनाउन योगदान दिनुहोस् ! ई. विश्वराज काफ्ले
खोपको महत्व र बालबालिकाको स्वास्थ्य सुरक्षामा हाम्रो भूमिका नेपाल लाइभ
ब्रेन ट्युमर आकस्मिक रुपमा देखिने होइन, लक्षणलाई सामान्य रुपमा लिँदा गम्भीर हुन्छः डा राजीव झा, न्युरोसर्जन लक्ष्मी चौलागाईं
सबै हेर्नुहोस
ब्लग
बैंकिङ्ग व्यवसायलाई उद्यमशीलताको भर मंगलबार, वैशाख २, २०८२
हितेन्द्र र कुलमानको रिट हेर्न नमिल्नेमा आइतबार, चैत १७, २०८१
चौरासी वर्षका क्यान्सरविजेताको जीवन वृत्तान्त ‘कालसँग कुस्ती’ सार्वजनिक आइतबार, फागुन १८, २०८१
सबै हेर्नुहोस
लोकप्रिय
पूर्वमन्त्री मोहन बस्नेतलाई २५ लाख धरौटीमा छाड्न अदालतको आदेश आइतबार, असार १५, २०८२
कतारमा गरिएको आक्रमणमा इरानी राष्ट्रपतिले मागे माफी मंगलबार, असार १०, २०८२
लगातार बढ्दै सेयर बजार ,परिसूचक २८ अङ्कले बढ्दा ७ अर्बको कारोबार मंगलबार, असार १७, २०८२
टिकटकर बस्नेत पक्राउविरुद्ध सर्वोच्चमा बन्दीप्रत्यक्षीकरणको निवेदन, थुनामा राख्नुको कारण देखाउ आदेश जारी मंगलबार, असार १०, २०८२
विद्या भण्डारीले पूर्वराष्ट्रपति हैसियतको सुविधा फिर्ता गर्ने सोमबार, असार १६, २०८२
सबै हेर्नुहोस
Nepal Live
Nepal Live

सम्पर्क ठेगाना

Nepal Live Publication Pvt. Ltd.,
Anamnagar, Kathmandu, Nepal

DEPARTMENT OF INFORMATION
AND BROADCASTING
Regd Number :

1568/ 076-077
अध्यक्ष : अनिल न्यौपाने

टेलिफोन

News Section: +977-1-5705056
Account : +977-1-5705056
Sales & Marketing: 9841877998 (विज्ञापनका लागि मात्र)
Telephone Number: 01-5907131

ईमेल

[email protected]
[email protected]

मेनु

  • गृहपृष्ठ
  • मुख्य समाचार
  • बिजनेस लाइभ
  • ईन्टरटेनमेन्ट लाइभ
  • स्पोर्टस लाइभ
  • महाधिवेशन विशेष
  • अभिलेख
  • कोरोना अपडेट
  • स्थानीय निर्वाचन
  • प्रतिनिधि सभाकाे निर्वाचन
  • युनिकोड
Nepal Live

सूचना विभाग दर्ता नं.

१५६९/०७६-७७

ईमेल

[email protected]
© 2025 Nepal Live. All rights reserved. Site by: SoftNEP
सर्च गर्नुहोस्