सुरक्षा/अपराध

गुप्तचर प्रमुख बन्न दौडधुप : थापा र जोशीको ‘नेक टु नेक’ प्रतिस्पर्धा! अहिले रिङआउट हुने पनि बन्न सक्छन् गुप्तचर प्रमुख

नारायण अधिकारी मंगलबार, भदौ १४, २०७९ १७:४४

काठमाडौं– दश दिनपछि भदौ २३ गते देशको एकमात्र गुप्तचरी निकाय, राष्ट्रिय अनुसन्धान विभाग (राअवि), का प्रमुख (मुख्य अनुसन्धान निर्देशक) यदुलाल खरेल अवकाशमा जाँदैछन्। ५८ वर्षे उमेर हदका कारण खरेल अनिवार्य अवकाशमा जाने भएसँगै गुप्तचर प्रमुख बन्नका लागि तीव्र प्रतिस्पर्धा सुरु भएको छ।

अतिरिक्त मुख्य अनुसन्धान निर्देशक (एआईजी) हुतराज थापा र ओम जोशीमध्ये एक जना आउँदो १० दिनपछि गुप्तचर प्रमुख बन्ने हुँदा यि दुईबीच तीव्र प्रतिस्पर्धा सुरु भएको छ। दुवै जना शक्तिकेन्द्रमार्फत् तीव्र लविइङमा लागेका छन्।

रोल्पा घर भएका पहिलो नम्बरका थापा माओवादी केन्द्र निकट मानिन्छन्। सत्ता गठबन्धनको मुख्य घटक माओवादीकै जोडबलमा थापा संगठन प्रमुख बन्न लागिपरेका छन्। उता जोशी भने बालुवाटार (प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा तथा उनको सचिवालय) निकट मानिन्छन्। शक्ति केन्द्रमार्फत् तीव्र लविइङमा लागेका यी दुवैमध्ये को गुप्तचर प्रमुख बन्छ ? भन्न सक्ने अवस्था छैन। उनीहरुबीच तीव्र प्रतिस्पर्धा हुने देखिन्छ।

‘नेक टु नेक’ प्रतिस्पर्धा
उनीहरुबीच यतिसम्म प्रतिस्पर्धा छ भन्ने विषय एआईजी बढुवा भएकै बेला देखिएको थियो। गुप्तचरमा एक मात्र एआईजीको दरबन्दी थियो। गत वैशाख १० गते एआईजी यादव रेग्मी अवकाशमा गएपछि एक एआईजी पद रिक्त भयो।

उक्त पदमा बढुवाका लागि थापा र जोशीसँगै करिब एक दर्जन अनुसन्धान निर्देशक (डीआईजी) प्रतिस्पर्धामा भए पनि मुख्य प्रतिस्पर्धी थापा र जोशी नै देखिएका थिए।

यी दुईमध्ये एक जनामात्रै एआईजी बन्ने भएपछि सरकारले तीन महिनासम्म बढुवा नै गर्न सकेन। उक्त एआईजी पदमा तीन दिनका लागि कुलदीप थापालाई बढुवा गरियो। उनी साउन ३ गते अनिवार्य अवकाशमा भए। त्यसपछि फेरि पहिल्यैको स्थिति दोहोरियो।

रिक्त एक एआईजीमा थापा र जोशीमध्ये एक बढुवा हुने र एक छुट्ने स्थिति आयो। तर उक्त परिस्थितिलाई यी दुवैले आफ्नो वशमा ढाले। एक एआईजीको दरबन्दीमा अर्को एक एआईजीको दरबन्दी थप गर्न सरकार बाध्य भयो। दरबन्दी नै थप गरेर थापा र जोशीलाई साउन २६ गतेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले एआईजी पदमा बढुवा गर्‍यो।

एआईजी पदमै नेक टु नेक प्रतिस्पर्धामा देखिएका यी दुवै पात्र गुप्तचर प्रमुखको पदका लागि पनि उत्तिकै प्रतिस्पर्धामा छन्। बढुवाका लागि जम्माजम्मी १० दिनमात्रै बाँकी रहँदा संगठन प्रमुख को बन्ने भन्ने प्रतिस्पर्धामा उत्रिएका यी दुईलाई दरबन्दी नै थपेर एआईजी बनाए जस्तो सहज सरकारलाई छैन।

एक गुप्तचर प्रमुख बन्नेछन्, अर्काले भने एआईजीमै चित्त बुझाउनुपर्ने हुन्छ।

अहिले रिङआउट हुने पनि बन्न सक्छन् गुप्तचर प्रमुख
प्रतिस्पर्धी थापा र जोशीमध्ये एक जना भदौ २३ मा गुप्तचर प्रमुख बन्नेछन् भने एक जना रिङ आउट भएर एआईजीमै रहनेछन्। तर अहिले रिङआउट भएर एआईजीमै रहने व्यक्ति नै पछि गुप्तचर प्रमुख बन्नसक्ने बाटो भने खुला नै रहन्छ।

२०७५ सालसम्म गुप्तचर प्रमुखको पदावधि चार वर्ष थियो। तर केपी शर्मा ओली नेतृत्वको सरकारले तत्कालीन गुप्तचर प्रमुख दीलिप रेग्मीलाई हटाउन विशेष सेवा नियमावली, २०४४ लाई नै संशोधन गरेर गुप्तचर प्रमुखको सेवा अवधि ३ वर्षमा झार्‍यो।

त्यही तीन वर्षे सेवा अवधिका कारण अहिले रिङआउट हुने एआईजी नै ३ वर्षपछि गुप्तचर प्रमुख बन्न सक्ने अवस्था देखिन्छ। विशेष सेवा नियमावली अनुसार गुप्तचर प्रमुखको पदावधि ३ वर्षको छ भने एआईजीका पदावधि ४ वर्षको छ।

अहिले गुप्तचर प्रमुख भएका व्यक्ति ३ वर्षपछि अनिवार्य अवकाशमा जाँदा अहिले बढुवा छुटेर एआईजी रहेका व्यक्ति भने ४ वर्षे पदावधिका कारण बहालमै रहन्छन्। जसकारण थापा र जोशीमध्ये एक जना अहिले र एक जना ३ वर्षपछि गुप्तचर प्रमुख बन्न सक्ने अवस्था रहन्छ।