गुप्तचरमा चरम राजनीति : अन्योलमा बढुवा, एआईजीलाई डीआईजीमा झार्नेसम्मका खेल!

सुरक्षा/अपराध

नारायण अधिकारी सोमबार, जेठ २३, २०७९ १२:०३

काठमाडौं– गत वैशाख १० गते देशको एकमात्र गुप्तचरी निकाय राष्ट्रिय अनुसन्धान विभाग (राअवि) का अतिरिक्त मुख्य अनुसन्धान निर्देशक (एआईजी) यादव रेग्मी अवकाशमा गए। रेग्मी अवकाशमा गएसँगै गुप्तचरमा एकमात्रै दरबन्दी रहेको एआईजी पद रिक्त रह्यो।

तर, एआईजीको पद रिक्त रहेको डेढ महिना बितिसक्दा समेत सरकारले अहिलेसम्म पदपुर्ति सकेको छैन। सरकारको आँखा, कान, नाक भनेर चिनिएको एकमात्र गुप्तचरी निकायको उच्च अहोदाको पद यति लामो समयसम्म रिक्त हुँदा समेत सरकारले कसैलाई बढुवा गर्न सकेको छैन।

सुरक्षा संगठनमा चरम राजनीतिक हस्तक्षेप हुने गरेको भन्दै आलोचना हुँदै आएको छ। डेढ महिनासम्म रिक्त पदमा बढुवा नगर्नुले गुप्तचरमा समेत चरम राजनीतिक हस्तक्षेत हुने गरेको विषयलाई थप छर्लंग पारेको बताउँछन् गुप्तचरका पूर्वएआईजी देवराज भट्ट।

रिक्त रहेको एक एआईजी पदका लागि ८ जना अनुसन्धान निर्देशक (डीआईजी)हरु प्रतिस्पर्धामा छन्। डीआईजीहरु हुतराज थापा, ओम जोशी, टेकेन्द्र कार्की, कुलदीप थापा, हरिहर पौडेल, सुनिल ढकाल, प्रकाश पाण्डे, सुमन वैद्य एआईजीको प्रतिस्पर्धामा छन्। हुतराज सह–अनुसन्धान निर्देशक (एसएसपी) बाट अनुसन्धान निर्देशक (डीआईजी)मा बढुवा हुँदा एक नम्बरमा बढुवा भएका थिए।

प्रकाश पाण्डे १ नम्बर प्रदेश, ओम जोशी मधेश प्रदेश, हरिहर पौडेल बागमती प्रदेश, सुमन वैद्य गण्डकी प्रदेश, सुनिल ढकाल लुम्बिनी प्रदेश, टेकेन्द्र कार्की कर्णाली प्रदेश, हुतराज थापा सुदूरपश्चिम प्रदेश र कुलदीप थापा कन्ट्रोलमा कार्यरत छन्।

डेढ महिना बितिसक्दा समेत रिक्त एआईजी पदमा बढुवा हुन नसक्नुले सरकारको प्राथमिकतामै गुप्तचर विभाग नपरेको भट्टको तर्क छ। ‘भन्नलाई गुप्तचर प्रधानमन्त्री मातहत भनिएको छ। प्रधानमन्त्री कार्यालयमै तानेर जगेडामा राखिएका कर्मचारीलाई गुप्तचर पनि हेर है भन्ने चलन छ। ऊ आफैं काम गर्न नसकेर जगेडामा बसेको छ, त्यो कर्मचारीले के हेर्ने गुप्तचर? सरकारको प्राथमिकतामै परेको छैन यो विभाग’, भट्टले थपे।

अहिले एआईजी हुने नै भदौमा आईजी
गुप्तचर प्रमुख तथा मुख्य अनुसन्धान निर्देशक यदुलाल खरेल आउँदो भदौ २३ गते अनिवार्य अवकाशमा जाँदैछन्। उनी अवकाशमा भएपछि रिक्त रहने पद एकमात्र एआईजी रहेको दरबन्दीबाट पूर्ति हुन्छ। त्यही रिक्त रहेको एक एआईजीको पदमा अहिले जो बढुवा हुन्छ सोही व्यक्ति नै आउँदो भदौ २३ गते गुप्तचर प्रमुख बन्ने निश्चित छ।

त्यसकारण एआईजी बढुवा गुप्तचर प्रमुख नियुक्त गरेसरह नै हुने हुँदा एआईजी बढुवा पेचिलो बनेको छ। जसकारण प्रतिस्पर्धीहरु शक्तिकेन्द्रमार्फत् बढुवाका लागि तिव्र लबिइङ गरिहरेका छन्।

दरबन्दी थपेर भएपनि बढुवा हुनुपर्ने खेल
प्रतिस्पर्धी धेरै भएपछि एकमात्रै रहेको एआईजीको दरबन्दी समेत बढाएर भएपनि आफू एआईजी हुने दाउमा समेत गुप्तचरका केही हाकिम लागेको जानकार स्रोत बताउँछ। बढुवाको पहिलो नम्बरमा हुतराज थापा छन्। थापा आफू पहिलो नम्बरमा भएकाले एआईजी हुनुपर्ने भन्दै लबिइङमा लागेका छन्।

उता बालुवाटारनिकट भनेर चिनिएका ओम जोशी भने जसरी पनि आफू एआईजी हुनैपर्ने भन्दै दबाब दिइरहेका छन्। जानकार स्रोतका अनुसार माओवादीनिकट भनेर चिनिएका थापालाई नै एआईजी बनाउनुपर्ने दबाब सत्ता साझेदार दल माओवादी केन्द्रको छ।

यी दुवै जनालाई जसरी पनि एआईजी बढुवा हुनुपर्ने भएपछि अहिलेसम्म सरकारले एआईजीमा बढुवा गर्न सकेको छैन। थापा आफू पहिलो नम्बरमा रहेको र माओवादीनिकट भएको भन्दै बढुवाका लागि दबाब दिने र जोशी बालुवाटार अर्थात् कांग्रेसनिकट भएकै कारण बढुवा हुनुपर्ने अडानमा छन्। जसका कारण सरकाले दरबन्दी थपेरै भए पनि दुवै जनालाई बढुवा गर्ने तयारी गरेको स्रोतको भनाइ छ। तर, त्यसका लागि अहिलेसम्म कुनै सहमति भइनसकेको स्रोतले जानकारी दियो।

अहिलेसम्म बढुवा हुन नसक्नुबारे पूर्वएआईजी भट्ट भन्छन्, ‘यहाँ गुप्तचरको प्रतिस्पर्धी होइन की कांग्रेस, माओवादीको उम्मेदवार भइदिएपछि बढुवामा सकस हुने गरेको हो।’

दरबन्दी थपघटमा राजनीतिक दाउपेच, एआईजीलाई डीआईजीमा झार्नेसम्मका खेल
एकमात्रै एआईजी दरबन्दी रहेको गुप्तचरमा २०७४ सालमा तत्कालीन प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले एक वटा एआईजी पद थप्दै गुप्तचरमा दुई एआईजीको दरबन्दी सिर्जना गरिदिए। त्यतिबेला दरबन्दी थपेर यादव प्रसाद रेग्मीलाई देउवा सरकारले एआईजी बनाएको थियो। उनको प्रदेश समन्वय महाशाखामा पदस्थापन समेत गरिएको थियो।

एआईजी पद थपेर रेग्मीलाई बढुवा गरेलगत्तै देउवा सरकारबाट हटे। एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओली प्रधानमन्त्री बने। देउवाले थपेको एक एआईजीको दरबन्दीमा ओलीले कैंची चलाए। कतिसम्म भयो भने देउवाले बढुवा गरेका रेग्मीलाई ओलीले घटुवा गरेर डीआईजीमै झारेका थिए।

त्यसपछि आफूलाई अन्याय भएको भन्दै रेग्मी सर्वोच्चको ढोका ढक्ढक्याउन पुगेका थिए। सर्वोच्चले उनलाई एआईजीमै राख्नुपर्ने आदेश दिएपछि रेग्मीले पुनः एआईजी भएर काम गरे। उनी सेवामा रहुन्जेलका लागि मात्रै दुई एआईजी रहने र उनी अवकाशमा गएसँगै एक मात्रै एआईजी रहने निर्णय ओली सरकारले गरेको थियो।

त्यतिबेला रेग्मीसँगै यदुलाल खरेल एआईजी थिए। खरेल गुप्तचरमा प्रमुखमा बढुवा भए भने रेग्मीको गत वैशाख १० गते अवकाश भयो। त्यसपछि रिक्त भएको एक एआईजी पदमा अहिलेसम्म बढुवा हुन सकेको छैन।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।