काठमाडौं– वर्ष २०७८ नेपाली खेलकुदका लागि निक्कै उतारचढावपूर्ण रह्यो। राजनीतिक हस्तक्षेपले खेल क्षेत्र विवादित बने पनि नतिजाका हिसाबमा केही खेलमा राम्रै उपलब्धि हासिल भएको छ।
एसियन सेन्ट्रल जोन महिला भलिबल च्यालेन्ज कपमा अपराजित रहँदै दोस्रो पटक उपाधि हात पार्नु र ब्याटमिन्टनमा प्रिन्स दाहाल जुनियरतर्फ विश्व वरियताको शीर्षस्थानमा पुग्नु नेपालका लागि सुखद् रह्यो।
खेलकुदमा राजनीतिक हस्तक्षेपका कारण विवादहरू पनि आए। नेपाली खेलकुद अदालतसम्म पुग्यो। ३२औं ओलम्पिकमा एमालेका सांसद सहभागी हुँदा प्रशिक्षक र खेलाडी भने नेपालमै रहे।
राखेपामाथि राजनीतिक हस्तक्षेप
वर्ष २०७८ नेपाली खेलकुदको सर्वाधिक माथिल्लो निकाय राष्ट्रिय खेलकुद परिषद् (राखेप) राजनीतिक अस्थिरताको शिकार भयो। केपी शर्मा ओली सत्ताबाट बाहिरिएसँगै रमेशकुमार सिलवाललाई सदस्यसचिवबाट बर्खास्त गर्दै शेरबहादुर देउवा नेतृत्वको सरकारले नेपाल रग्बी संघका अध्यक्ष टंकलाल घिसिङलाई नियुक्त गर्यो। मंसिर १३ गते सदस्यसचिव नियुक्त भएका उनी सत्ता गठबन्धनमा रहेका नेकपा (माओवादी केन्द्र) निकटका हुन्।
कामप्रति सन्तुष्ट हुन नसकेको भन्दै देउवा सरकारले सिलवाललाई दुई पटक स्पष्टीकरण सोधेको थियो। स्पष्टीकरण चित्तबुझ्दो नभएको भन्दै पदावधि भण्डै तीन वर्ष बाँकी रहँदै सिलवाललाई गएको कात्तिक १ गते सरकारले बर्खास्त गर्यो।
तत्कालीन ओली नेतृत्वको सरकारको पालामा सिलवाल दोस्रो पटक सदस्य सचिव नियुक्त भएका थिए। नयाँ ऐन अनुसार सिलवाल गत वर्ष साउन १२ गते सदस्यसचिव नियुक्त भएका हुन्। तत्कालीन मन्त्रीपरिषद्ले तीन जनाबाट उनलाई छनोट गरेको थियो।
पहिलो पटक २०७६ असार २३ गते सदस्यसचिव नियुक्त भएका सिलवाल गत वर्ष असार १८ गते नयाँ ऐनको कार्यन्वयनसँगै पदमुक्त भएका थिए। उनको नेतृत्वमा नेपालले करिब दुई वर्षअघि १३औं दक्षिण एसियाली खेलकुद आयोजना गरेको थियो। देउवा सरकारले पदमुक्त गर्ने निर्णय गरेपछि उनले कात्तिक २५ गते सर्वोच्च अदालतमा रिट दायर गरेका थिए।
त्यसपछि मंसिर २९ गते घिसिङले नयाँ सदस्य सचिवको रुपमा जिम्मेवारी सम्हालेको तेस्रो हप्ता चल्दै गर्दा न्यायाधीश हरि फुँयालको एकल इजलासले सिलवाललाई पुनर्बहाली गर्न अन्तरिम आदेश दियो। साथै, अदालतले नयाँ सदस्य सचिव घिसिङलाई समेत काम गर्न नदिन आदेश दियो। यद्यपि, आदेशको पूर्णपाठ भने तयार भइसकेको थिएन। त्यसैले अन्तरिम आदेशको छलफलको लागि पुस १२ गते दुवै पक्षलाई बोलाएको थियो, दुवै जना उपस्थित भएनन्। त्यसपछि लामो समयदेखि राखेप नेतृत्वविहीन बन्यो ।
यसरी विवाद अदालत पुग्दा पाँच महिनासम्म खेलकुदका नीतिगत कामहरू ठप्प बने। यसबीचमा २०७७ असारमा जारी भएको राष्ट्रिय खेलकुद विकास ऐनको कार्यान्वयन भएन। नवौं राष्ट्रिय खेलकुद आयोजना र १९औं एसियाली खेलकुदको तयारीलगायतका काम पर धकेलियो।
यसरी सुरु भएको अदालती चक्कर केही दिनअघि मात्रै सकिएको छ। गएको चैत २२ गते सर्वोच्च अदालतले सिलवालको रिट खारेज हुने फैसला सुनाएको छ। यो फैसलासँगै वर्षको अन्त्यतिर राखेपको कार्यकारी नेतृत्वको विवाद किनारा लाग्यो। घिसिङ पुनः कामकाजमा फर्किए। तर, नवौं राष्ट्रिय खेलकुद अर्को वर्ष धकेलियो।
एमाले सांसद ओलम्पिकमा, प्रशिक्षक र खेलाडी नेपालमै
नेपाली खेलकुदका लागि टोकियो ओलम्पिकमा सम्झनलायक बनेन। वर्षभरि तयारी गराएका प्रशिक्षक र खेलाडीलाई नेपालमै राखेर सांसद प्रतियोगितामा सहभागी हुँदा खेल क्षेत्र नै कलंकित बन्न पुग्यो।
२३औं टोकियो ओलम्पिकमा नेकपा एमालेकी प्रतिनिधिसभा सदस्य तुलसा थापा जुडो व्यवस्थापक बनेर जापान पुगिन्। एमाले उपाध्यक्ष वामदेव गौतमकी पत्नी तथा नेपाल कबड्डी संघकी अध्यक्ष थापा टोकियो ओलम्पिकमा पुग्दा एथेलेटिक्सका गोपीचन्द्र पार्की र प्रशिक्षक प्रशिक्षक इन्द्रकुमारी मल्ललाई नेपालमै रोकियो।
प्रतियोगितामा सहभागी हुन ठिक्क परेर बसेकी मल्ललाई नेपाल ओलम्पिक कमिटीले उड्ने समयमै कोरोना पोजेटिभ भएको नक्कली रिपोर्ट देखाइदियो। उनको उमेर र ठेगनासमेत कीर्ते गरेर रिपोर्ट बनाइयो र उनको ठाउँमा प्रशिक्षक सन्तोष श्रेष्ठलाई जापान पठायो। तर, २४ घण्टाभित्रै गरिएको अर्को परीक्षणको रिपोर्ट नेगेटिभ आयो। मल्लले १०० मिटर दौडमा प्रतिस्पर्धा गर्ने सरस्वती चौधरीलाई दैनिक प्रशिक्षण गराउँदै आएकी थिइन्।
यस्तै, टोकियो ओलिम्पिकका लागि वर्षभरी तयारी गरेका एथलेटिक्स खेलाडी पार्कीलाई पनि अन्तिम समयमा रोकियो। नेपालगन्जमा भएको म्याराथनको विजेता बन्दै छानिएका पार्कीको स्थानमा एथलेटिक्सकी सरस्वती चौधरीलाई १०० मिटरमा दौडाउन लगियो।
‘राजनीति गरेर’ उनीहरूलाई ओलम्पिकमा भाग लिनबाट बञ्चित गरिएको हल्ला फैलिएको भोलिपल्ट नेपाल ओलिम्पिक कमिटीका अध्यक्ष जीवनराम श्रेष्ठ, नेपाल एथलेटिक्स संघका अध्यक्ष राजीवविक्रम शाह र तत्कालिन राखेप सदस्यसचिव सिलवालले संयुक्त विज्ञप्ति जारी गर्दै पार्की ओलिम्पिकमा ‘छनोट नभएको’ दाबी गरे। त्यसपछि उनीहरुकै मिलेमतोमा पार्कीलाई केही रकम र जर्मनीमा आयोजना भएको बर्लिन म्याराथनमा सहभागी गराउने भन्दै विवाद सामसुम बनाइयो।
ब्याटमिन्टनमा प्रिन्सको छलाङ
यो वर्ष नेपाली खेलाडी प्रिन्स दाहाल ब्याडमिन्टनको जुनियरतर्फको विश्व वरीयतामा शीर्ष स्थानमा उक्लिए। नेपालका कुनै पनि खेलका खेलाडी विश्व वरीयताको शीर्ष स्थानमा पुगेको यो पहिलो पटक हो। गत वर्ष विश्व वरीयताको तेस्रो स्थानमा उक्लिँदा नै उनको चर्चा व्यापक भएको थियो।
कोरोनाको महामारीका कारण दुई वर्षबीचमा विश्व ब्याडमिन्टनका थुप्रै प्रतियोगिता स्थगित वा रद्द हुनुका साथै उनीभन्दा माथिल्लो वरीयताका दुई खेलाडीको उमेर बढी भएपछि प्रिन्सले स्वाभाविक रूपमा शीर्ष वरीयता पाएका हुन्। उनले यो वर्ष साइनो मेयर कपलगायतका प्रतियोगिता जितेका थिए। तर, वर्षको अन्तिममा आयोजित काठमाडौं ब्याडमिन्टन च्याम्पियनसिपमा सिनियरतर्फ वरियता कम हुँदा उनी सहभागी बन्न पाएनन्।
भलिबलमा सुखद्
नेपाली भलिबल टोलीले यो वर्ष एसियन च्याम्पियनसिपमा सहभागी हुन पाएन। १६ टोलीले भाग लिने तय भएको गरे पनि फलिपिन्समा आयोजना भएको प्रतियोगितामा नेपाल कोरोना महामारीको ‘रेड जोन’ परेको कारण प्रवेश दिइएन।
त्यसपछि नेपाल बंगलादेशमा आयोजना भएको एशियन सेन्ट्रल जोन भलिबल च्यालेन्ज कपमा सहभागी हुँदै लगातार दोस्रो पटक उपाधि जित्यो। मिरपुरमा भएको फाइनलमा उज्बेकिस्तानलाई ३–२ ले पराजित गर्दै महिला टोलीले लगातर दोस्रोपटक उपाधि रक्षा ग¥यो।
नेपालले राउन्ड रोविनको आधारमा भएको लिग चरणका सबै पाँच खेल जितेर उपाधि रक्षा गर्ने बलियो संकेत प्रस्तुत गरेको थियो। पहिलो खेलमा श्रीलङ्काविरुद्ध २–० ले पछि परेको अवस्थालाई उल्ट्याउँदै ३–२ ले खेल जितेको थियो। त्यसपछि माल्दिभ्स, बंगलादेश, उज्बेकिस्तान र किर्गिस्तानलाई सोझो सेटमा हराएर नेपाल शीर्ष स्थानमा रहँदै फाइनलको यात्रा तय गरेको थियो।
यसअघि सन् २०१९ मा भएको प्रतियोगिताको पहिलो संस्करणमा नेपालले माल्दिभ्सलाई हराउँदै उपाधि जितेको थियो। त्यो नेपाली भलिबलको इतिहासमा पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय उपाधि थियो। त्यसलगत्तै टोलीले काठमाडौंमा भएको १३औं दक्षिण एशियाली खेलकुदको फाइनलमा भारतसँग पराजित हुँदै रजत पदक प्राप्त गरेको थियो।
यो वर्ष नेपाली महिला भलिबलमा कामना विष्ट, लक्ष्मी चन्द र शान्ति थारु जस्ता नयाँ खेलाडीले पनि मौका पाए।
यता, पाँच वर्षअघि माल्दिभ्समा भएको सेन्ट्रल जोन भलिबलमा प्रतियोगितामा काँस्य पदक जितेको नेपाली पुरुष भलिबल टोलीका लागि भने यो वर्ष सम्झनलायक भएन। तेस्रो स्थानको लागि भएको प्रतिस्पर्धामा उज्वेकिस्तानसँग सोझो सेटमा पराजित भएसँगै पदकविहीन भयो।
राउन्ड रोविन पद्धतिमा भएको प्रतियोगितामा श्रीलंका र बंगलादेशसँग पराजित नेपाल उज्वेकिस्तान र माल्दिभ्सलाई हराउँदै काँस्य पदकका लागि प्रतिस्पर्धा गरेको थियो।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1764324687.png)
-1764323341.png)
-1764146706.png)
-1764221241.png)
-1763721444.png)
-1763559424.jpg)
-1764080971.png)
