सुर समीक्षा : देउडामा तीखो सवाल–जवाफ ‘नबाड्याकी ठ्याउकी’

संगीत

सुर समीक्षा : देउडामा तीखो सवाल–जवाफ ‘नबाड्याकी ठ्याउकी’

नेपाल लाइभ बुधबार, माघ ७, २०७७, १८:५६

काठमाडौं- देउडा गीतसंगीत अब सुदूर र कर्णालीमा सीमित रहेन। यसका स्रोता मात्रै होइन, सर्जकसमेत बढेका छन्। सुदूरपश्चिममा जन्मेहुर्केका कलाकार त स्वभाविक रुपमा आकर्षित हुने नै भए, त्योभन्दा बाहिरकाले पनि एउटामात्रै भएपनि देउडा गीत गाउने रुची राख्छन्।

तर त्यसरी बजारमा आएका गीतहरु त्यो गाउँसमाजमा गाइने भाकामा हुँदैनन्, सुदूर र कर्णालीको भाषामा हुन्छन्। संगीत सुनेको होइन, सिर्जिएको हुन्छ। यस्तो माहोलमा देउडाको मर्म पनि कायम राखेको तर परम्परागतभन्दा केही फेरिएको गीत नबाड्याकी ठ्याउकी बजारमा आएको छ।

देउडा गीतका लागि चर्चित गायक विनोद बाजुराली र गायिका रेखा जोशीको स्वरमा रहेको गीत त्यहाँ चर्चित छलियासँग नजिक छ।

संगीतलाई छलियासँग समान बनाउन खोजिएको छ। शब्दमा देउडा खेल्ने क्रममा गरिने ख्यालठट्टा छ। उमेरले पाको र मोटोघाटो पुरुष र कम उमेर र दुब्लीपातली महिलाको सवालजवाफ छ।

केटा : नुनतेला मसला ठीक्क वर्खा छात्या च्याउकी
उमेरले सानी होइ कि नबाडीकी ठ्याउकी

केटी : चौपट्टै चुकिलो रैछ सुन्तलीको फेसो
मोट्या होइ कि सुन्न्याको होइ केइ पाइयाइनँ मेसो

सुदूरपश्चिमका ठेट शब्द प्रयोग गर्दा बाहिरका स्रोताले नबुझ्ने कुरालाई ध्यानमा राख्दै कोरस संवाद राखिएको छ। त्यसले बुझाउन सहयोग गरेको छ। एक हिसाबले रमाइलो पनि सुनिएको छ। तर, गीतको स्वभाविक गति भने ब्रेक गरेजस्तो महशुस हुन्छ।

गायक बाजुराली आफैंले शब्द र संगीत सिर्जना गरेको गीतमा केटाले गर्ने सवाल भन्दा केटीका तर्फबाट दिइने जवाफ बलशाली छन्।

केटीको जवाफबाट उनले आफ्नो मोटोपनमाथि भरपुर मजाक गराएका छन्। जस्तै:
छिटमाथि चौबन्दी चोलो वाइँमी पाण्नु गादो
नापनाप (थोरैथोरै) घिच्ने गर्‍याइ फुट्‍ला तेरो लादो (पेट)
मर्‍याइ पन तेरीतिर जाँदैन ध्यान मेरो
बाँदरको अनुहार तेरो गैंडाको ज्यान तेरो

विवाह समारोहमा (विशेष गरी राति) दुलाहा र दुलही पक्षबीच देउडा खेल्ने प्रचलन सुदूरपश्चिम र कर्णालीमा छ। त्यहाँ मायाप्रेम र ख्यालठट्टा गरिन्छ। जसले दर्शकले रमाइलो गराओस्। त्यही माहौलमा गाइएको गीतका रुपमा निर्देशक भीम थापाले देखाउन खोजेका छन्।

तर, भिडियोमा सवाल-जवाफ गर्ने गायकगायिका रोधी बसेजस्तो गरी बसेका छन्। जसले सुदूरपश्चिममा देउडा खेल्दा देखेकाहरु गीतको मर्ममा चोट प्रहार गरेजस्तो महशुस गर्न सक्छन्। देउडा बसेर खेलिँदैन।

यो गीतलाई देउडा भनेर हेर्ने बाहिरका दर्शकका लागि गलत छाप पर्न सक्नेमा निर्माण टिम सचेत भएको भए अझै गीत राम्रो देखिन्थ्यो। त्यसैगरी गीतमा नृत्य गरेका चक्र बम र करिष्मा ढकाललाई त्यहीँको वेषभूषामा उतार्नुपर्ने गीतले दर्शाउँछ तर यहाँनेर पनि चलिहाल्छ भन्ने मनशाय देखिन्छ।