कृषिमा वैदेशिक लगानी कति आवश्यक?

कृषि

निर्मला घिमिरे मंगलबार, माघ ६, २०७७ २२:४२

काठमाडौं– सरकारले विदेशी लगानी तथा प्रविधि हस्तान्तरण ऐन २०७५ संशोधन गरी कृषि तथा पशुपन्छी क्षेत्रमा वैदेशिक लगानी खुल्ला गर्ने व्यवस्था गरेपछि चौतर्फी आलोचना बढेको छ।

नेपालको कृषि क्षेत्रमा विदेशी लगानी भित्र्याउँदा नेपाली लगानीकर्तासँगै किसानहरूसमेत प्रभावित हुने त होइनन् भन्ने आशंका उपशंकाहरु समेत उब्जिन थालेका छन्। अहिलेको सन्दर्भमा नेपालको कृषि क्षेत्रमा विदेशी लगानी भित्र्याउनु कति उचित हो वा होइन भन्ने सन्दर्भमा बहस हुन थालेका छन्।

सम्बन्धित सरोकारवालाहरुसँगको समन्वयबिना कामचलाउ सरकारले रातारात विदेशी लगानी भित्र्याउन खोज्नु लज्जास्पद कुरा भएको अधिकांश लगानीकर्ताहरुको प्रतिक्रिया छ। केही भने विदेशी लगानी भित्र्याउनु गलत नभएको पनि बताइरहेका छन्।

नेपालीले लगानी गर्न सक्ने ठाउँमा विदेशी लगानी भित्र्याउनु गलत : डेरी एसोसिएसन
डेरी एसोसियसन नेपालका महासचिव प्रल्हाद दाहाल सरकारले अन्तराष्ट्रिय अभ्यासलाई समेत नहेरी कृषिमा रातारात कृषिमा विदेशी लगानी भित्र्याउनु गलत भएको जिकीर गर्छन्।

‘जहाँ राज्य र जनताले लगानी गर्न सक्दैनन् ती क्षेत्रमा मात्रै विदेशी लगानी भित्र्याउने अन्तर्राष्ट्रिय अभ्यास छ। तर नेपालमा जनताले लगानी गर्न सक्ने अवस्था हुँदाहुँदै पनि विदेशी लगानी भित्र्याउनु गलत हो,’ उनले भने, ‘कुनै छलफल नगरी रातारात निर्णय गर्नु व्यक्तिगत निहीत स्वार्थका लागि हो। यसमा केही मान्छेहरु लागि परेका छन्।’

सरकारले आफ्नो देशका लगानीकर्ता तथा कृषकहरुलाई बेवास्ता गरेर विदेशी लगानी भित्र्याउनु लज्जास्पद भएको उनको भनाइ छ।

विदेशी लगानी भित्र्याउनु गलत होइन : गोल्यान समूह
गोल्यान समूहका अध्यक्ष पवन गोल्यान भने विदेशी लगानीले नेपालका लगानीकर्ता तथा किसानहरुलाई कुनै घाटा नहुने दावी गर्छन्।

‘विदेशी लगानीले यहाँका लगानीकर्ता र किसानलाई कसरी घाटा?,’ उनी प्रश्न गर्छन्, ‘आफू बजारको मागअनुसार उत्पादन दिन नसक्ने अनि विरोध किन गर्ने?’

विदेशी लगानीसँगै नेपाली उत्पादन विश्वबजारमा निर्यात गर्न पहल हुनेहुँदा यसले थप सहज हुने उनको विश्वास छ।

कृषिमा हामी आफैँ आत्मनिर्भर बन्दै गइरहेका छौँ, किन चाहियो वैदेशिक लगानी? : उद्योग वाणिज्य महासंघ
उद्योग वाणिज्य महासंघअन्तर्गत वस्तुगतका संयोजक अरनिको राज भण्डारी विदेशी लगानी तथा प्रविधि हस्तान्तरण ऐन २०७५ मा विदेशी लगानी निषेध गर्ने व्यवस्था हुँदाहुँदै समन्वयबिना रातरात संसदबाट अर्को निर्णय गरिनु प्रजातान्त्रिक अभ्यास नभएको बताउँछन्।

‘सरकारले यत्रो ठूलो निर्णय रातारात गर्‍यो उद्योगी, किसानलगायत हामी सरोकारवालाहरुलाई किन खबर भएन? कृषिमा विदेशी लगानी भित्र्याउन खासै आवश्यक नै छैन। हामी आफैँ आत्मनिर्भर बन्दै गएका छौँ। उत्पादकत्व विस्तारै बढ्दै गएको छ। आगामी वर्षसम्म हामी आत्मनिर्भर हुन्छौँ,’ उनले भने।

भारतले पनि आफ्ना उद्योगहरुको क्षमता बढाएर मात्रै विदेशी लगानी ल्याएकाले पहिले आफ्ना लगानीकर्ताहरूबीच प्रतिस्पर्धी क्षमता बढाउन आवश्यक रहेको उनले औँल्याए।

विदेशी लगानी भित्र्याउनतिर होइन उत्पादकत्व बढाउनतिर सरकारको ध्यान जान आवश्यक रहेको उनले जिकिर गरे।

विदेशी लगानीले नेपाली किसानलाई विस्थापित गर्छ : राष्ट्रिय कृषक समूह‚ महासंघ नेपाल
राष्ट्रिय कृषक समूह महासंघ नेपालले विदेशी लगानीले हाम्रा किसानहरुलाई पेशाबाटै विस्थापित गर्ने भन्दै आपत्ति जनाएको छ।

महासंघका अध्यक्ष नवराज बस्नेतले कृषिमा विदेशी लगानी भित्र्याउँदा नेपाली मौलिकपन नै हराउने र नेपाली कृषि संस्कृतिमाथि निकै ठूलो घात हुने उल्लेख गरे।

‘यो साना किसानमैत्री छैन। यसले हाम्रा किसानलाई विस्थापित गर्छ। धरासायी बनाउँछ। नेपालीहरुको रोजगारी गुम्छ भन्ने हाम्रो ठहर हो। खेतीपाती गरी जिविका चलाउने अर्धबेरोजगार तथा साना किसानहरुको अधिकार सुनिश्चितताका लागि महासंघ ध्यानाकर्षण गराउन चाहान्छ,’ उनले भने।

सरकारबाट सुनुवाई नभएमा आफू अदालतको ढोकासम्म पुग्नेसमेत उनले बताए।

कृषिमा विदेशी लगानीबारे के भन्छन् सरकारी अधिकारी?
कृषिमा विदेशी लगानी भित्र्याउनु गलत नभएको सरकारी अधिकारीहरको दावी छ। तर सम्बन्धित सरोकारवालाबीच समन्वय हुन नसकेको भने अधिकारीहरु स्वीकार गर्छन्।

व्यापक अध्ययन नभएकै हो : सहसचिव कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालय
कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयका सहसचिव एवं प्रवक्ता श्रीराम घिमिरे कृषिमा विदेशी लगानी चाहिँदैन भनेर पन्छाउन नमिल्ने बताउँछन्। तर नेपालको कृषि क्षेत्रमा विदेशी लगानी भित्र्याउन व्यापक अध्ययन आवश्यक रहेको उनको भनाइ छ।

‘कृषिमा विदेशी लगानी नै चाहिँदैन भनेर कसैले भन्छ भने यो गलत हो। लगानी चाहिन्छ। तर व्यापक अध्ययन आवश्यक छ,’ प्रवक्ता घिमिरे भन्छन्, ‘तर यसमा व्यापक अध्ययन नभएकै हो।’

नेपालको कृषि क्षेत्रमा विदेशी लगानीको कुरा निकै समय अगाडिदेखि उठ्दै आएकाले यसमा छलफल धेरै पटक भएको तर प्रशस्त गृहकार्यको अभाव रहेको सहसचिव घिमिरेले उल्लेख गरे।

सर्वोच्च अदालतले कृषिमा वैदेशिक लगानी भित्र्याउने निर्णय नगर्न सरकारका नाममा अन्तरिम आदेश जारी गरेको छ।

‘लगानी ल्याउने तर कुन–कुन क्षेत्रमा ल्याउने भनेर तोक्न जरुरी छ। अहिले पनि केही बिग्रिसकेको छैन। हामी निर्देशिका बनाउँछौँ। त्यसमा विभिन्न शर्तहरु हुन्छन्। कुन क्षेत्रमा कति विदेशी लगानी गर्ने भन्ने प्रष्ट कुरा त्यसैमा खुलाउने मन्त्रालयको धारणा हो,’ उनले भने।

विदेशी लगानी भित्र्याउँदा पनि निर्यातमा जोड दिने स्रोत र साधन नेपालकै प्रयोग गर्ने गरी व्यवस्था गरियो भने त्यसले सबैलाई फाइदा नै पुग्ने उनको विश्वास छ।

सरोकारवालाबीच छलफल भएकै हो : वैदेशिक लगानी शाखा प्रमुख, उद्योग विभाग
कृषिमा विदेशी लगानी भित्र्याउने व्यवस्था गर्नुअघि सरोकारवालाबीच छलफल तथा समन्वय भएको उद्योग विभागस्थित वैदेशिक लगानी शाखाका प्रमुख उदयकुमार गुप्ता बताउँछन्।

‘यसअघि पनि मन्त्रालय, मातहतका निकाय तथा सरोकारवालाबीच छलफल भएकै हो। अझै पनि समस्या माथि छलफल गर्न सकिन्छ,’ उनले भने।

स्वदेशी उद्योग, कृषक, मजदूर सबैलाई अनुकुल हुने गरी निर्देशिका तयार गरेर अगाडि बढ्न सकिने उनको भनाइ छ। समस्या सम्बोधमा सहकार्य गरेर अगाडि बढ्न सरकार तयारी रहेको उनले उल्लेख गरे।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।