काठमाडौं- वीरगञ्ज भन्सार कार्यालयले आयातकर्ताले घोषणा गरेको मूल्यभन्दा दोब्बर खरिद मूल्य कायम गर्दै रेन्जरोभर हाइब्रिड कारको भन्सार जाँचपास गर्ने तयारी गरेको छ। आयातकर्ता मनकामना इन्जिनियरिङले घोषणा गरेको ४९ हजार ५ सय अमेरिकी डलरभन्दा दोब्बर अर्थात् ९८ हजार अमेरिकी डलर मूल्य कायम गर्दै कार जाँचपास गर्न लागेको हो।
दुई साताअघि वीरगञ्ज आइपुगेको रेन्जरोभरको हाइब्रिड कार वास्तविक मूल्यभन्दा निकै कमको खरिद बिल देखाएर आयात गर्न लागेको आशंकामा भन्सार कार्यालयले जाँचपास रोकेर अनुसन्धान अघि बढाएको थियो। 'यस्ता कारको मूल्य अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा कति छ र खरिदकर्ताले कति रूपैयाँसम्ममा खरिद गर्न सक्छ भनेर अनुसन्धान गर्दा निकै कममा किनेको भेटिएको छ,' भन्सार स्रोतले भन्यो।
राजस्व छल्ने उद्देश्यले सस्तो खरिद बिल देखाएर सवारी साधन आयात गर्न खोजिएको भए पनि भन्सार कार्यालयले कडाइका साथ चेकजाँच गर्दा जरिवानासमेत तिर्नुपर्ने अवस्थामा मनकामना इन्जिनियरिङ पुगेको छ। अब उसले भन्सारले कायम गरेको मूल्यमा कर तिर्नुका साथै अतिरिक्त जरिवानासमेत तिर्नुपर्छ।
यो कार रेन्जरोभरको आधिकारिक आयातकर्ता विना नै नेपाल भित्रिने भएकाले सुरुमै भन्सारले कायम गर्ने मूल्यको ३० प्रतिशत जरिवाना तिर्नुपर्छ। त्यसका अतिरिक्त गलत मूल्यांकन गरेका कारण घोषित मूल्य र कायम भएको मूल्यको अन्तर अर्थात् ४८ हजार ५ सय अमेरिकी डलरमा ४० प्रतिशत जरिवाना पनि मनकामना इन्जिनियरिङले तिर्नुपर्छ।
जरिवानापछिको मूल्यमा ८० प्रतिशत भन्सार, ६० प्रतिशत अन्तशुल्क, १३ प्रतिशत मूल्य अभिवृद्धि कर र ८ प्रतिशत सडक मर्मत दस्तुर लाग्छ। यी सबै जोड्दा कारका आयातका लागि कम्पनीले गरेको अन्य खर्च र नाफाबाहेक नै मूल्य करिब ५ करोड रूपैयाँ पुग्छ।
सरकारले कोरोना भाइरसको संक्रमण न्यूनीकरणका लागि गत चैतदेखि गरेको लकडाउनपछि विदेशी मुद्रा सञ्चितीको अवस्था नबिग्रियोस् भनेर ५० हजार अमेरिकी डलरभन्दा बढीका निजी कार आयात गर्न नपाइने निर्णय गरेको थियो। उक्त निर्णय हालसम्म कायम रहेकाले व्यवसायीले अन्डर इनभ्वाइसको बाटो अपनाएका हुन्।
मनकामना इन्जिनियरिङ व्यवसायी श्रवण गोयलको कम्पनी हो। भन्सारले गाडी रोकेपछि गोयल बुधबार वीरगञ्ज पुगेका थिए। भन्सार अधिकृतले अनुसन्धान भइरहेको भन्ने जवाफ दिएपछि उनी त्यहाँबाट बाहिरिएको स्रोतको भनाइ छ।
कानुन एउटै, टेस्ला छुट्ने रेन्जरोभर भन्सारको फन्दामा पर्ने
टेस्ला कार नेपाल प्रवेशदेखि नै भन्सारको आँखामा पर्दै आएको थियो। श्रीमा डिस्ट्रिब्युटर र वेस्टार ग्यालेक्सीले छुट्टाछुट्टै रूपमा यी कार भित्र्याएका थिए। वेस्टारको कार भन्सारमा अड्किए, श्रीमाको जाँचपास भएर भित्रिए। तर, भन्सारले जाँचपास भएकै दिन कागजातमा शंका लागेको भन्दै बीच बाटोबाट गाडी फर्काएको थियो।
अहिले अरेटी इन्टरनेसनलले टेस्ला मोडलका ३ कार नेपाल भित्र्याएको छ। पर्साको सिर्सियास्थित सुख्खा बन्दरगाह भन्सार कार्यालयले यसपटक नेपाल भित्रिएका ती कारको विस्तृत अध्ययन विना नै छोडिदिएको छ। अरेटीले ल्याएको टेस्लाको कार वास्तविक मूल्यभन्दा कम देखाइएको र कारमा भएको मोटरको क्षमतासमेत कम देखाइएको छ। जसका कारण राज्यले तीनवटा गाडीमा लाखौँ राजस्व गुमाएको छ।
'पहिले नै विवादमा परेका यस्ता वस्तु आयात हुँदा भन्सार अधिकृतले विशेष सावधानीपूर्वक कागजात अध्ययन गर्ने र शंका लागेमा जाँचपास नै रोक्ने गर्नुपर्नेमा त्यसै गाडी छोडेको देखिन्छ,' भन्सारका एक अधिकारी भन्छन्, 'अहिलेको समयमा जुनसुकै वस्तुका गुणस्तर, क्षमता, मूल्य सहजै थाहा पाउन सकिन्छ, जाँचपास गर्नेले त्यति पनि खोजेको देखिएन।'
सुख्खा बन्दरगाहले टेस्लाको गाडी छोडे पनि वीरगञ्ज भन्सारले भने रेन्जरोभर विस्तृत अध्ययनपछि मात्रै जाँचपास गर्ने भन्दै २ सातादेखि यार्डमै गाडी रोकेको छ।
न्यून बिजकीकरण गर्दा यसरी हुन्छ आयातकर्तालाई फाइदा
उत्पादक कम्पनीले बिक्रेताका लागि तोकेको बिक्री मूल्यभन्दा कम मूल्य देखाएर कार ल्याउनुलाई अन्डर इनभ्वाइस (न्यून बिजकीकरण) भनिन्छ। अन्डर इनभ्वाइसबाट व्यवसायीले सरकारलाई कर मारेर कसरी फाइदा गर्छन् भन्ने जान्न एउटा उदहारण हेरौं।
मानौं एउटा कारको वास्तविक मूल्य १ सय रूपैयाँ हो। व्यापारीले सो कारको खरीद मूल्य ५० रूपैयाँ भएको बिल बनाएर भन्सारमा पेस गरे। अब सो कारले नेपालको कानुन अनुसार भन्सार, अन्तःशुल्क, भ्याट र सडक मर्मत शुल्क सहित करिब २ सय २४ प्रतिशत कर तिर्नुपर्छ। सय रूपैयाँ नै खरीद मूल्य देखाउँदा सो कारले २ सय २४ रूपैयाँ कर तिर्नुपर्छ।
त्यसरी नाफा र अन्य खर्चबाहेक यो कारको लागत ३ सय २४ रूपैयाँ पर्छ। जब व्यवसायीले अन्डर इनभ्वाइस गरि १ सय रूपैयाँमा किनेको कार ५० रूपैयाँमा किनेको देखाउँछन्, उक्त कारले ५० रूपैयाँको २ सय २४ प्रतिशत कर तिर्छन्। ५० रूपैयाँको २ सय २४ प्रतिशत १ सय १२ रूपैयाँ हुन्छ।
व्यापारीले भन्सारलाई देखाउन अन्डर इनभ्वाइस गरि बनाएको बिलमा ५० रूपैयाँ देखाएको भए पनि कार किन्दा उसको वास्तविक लागत त १ सय रूपैयाँ नै हो। अब ५० रूपैयाँमा किनेको देखाएर तिरिएको सबै कर सहितको मूल्य ११२ र ५० गरि जम्मा १ सय ६२ रूपैयाँ हुन्छ।
यसमा सरकारलाई कर छल्न देखाइएको ५० रूपैयाँ जोड्दा २ सय १२ रूपैयाँ हुन्छ। पुरा मूल्य देखाउँदा कर तिरेपछिको मूल्य ३ सय १२ हुन्छ भने अन्डर इनभ्वाइस गरेर ५० रूपैयाँ किनेको मूल्य देखाउँदा २ सय १२ रूपैयाँ मात्र लागत पर्छ।
कम्पनीले लाग्ने अन्य खर्च र नाफा राखेर कारको बिक्री मूल्य निर्धारण गर्छन्। अन्डर इनभ्वाइस गरेर किनिएको कारमा ५० रूपैयाँ नै छुट दिइयो भने पनि व्यवसायीलाई अत्याधिक नाफा हुन्छ। यसबाट सबैभन्दा ठूलो घाटा राज्यलाई हुन्छ। उपभोक्तालाई पनि खासै फाइदा हुन्न। त्यसैले सरकारले अन्डर इनभ्वाइसलाई पूर्णतः निरुत्साहित गर्नुपर्छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1762935254.png)
