काठमाडौं- नेपाल स्टक एक्सचेन्जले ५० वटै ब्रोकरले एउटै ट्रेड म्यानेजमेन्ट सिस्टम ‘टिएमएस’ प्रयोग गर्न नपाउने व्यवस्था गर्ने भएको छ। टिएमएस सञ्चालन कार्यविधि तयार पार्ने क्रममा नेप्सेले एउटा टिएमएस अधिकतम १० वटा ब्रोकरले मात्रै प्रयोग गर्न पाउने लचकतासहित उक्त कार्यविधि तयार पारेको हो।
५० वटै ब्रोकरहरुले एउटै टिएमएस सञ्चालन गर्न नपाउने गरि कार्यविधि तयार पारिएको नेपाल स्टक एक्सचेन्जका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत चन्द्रसिंह साउदले जानकारी दिए। उनले भने, ‘हरेक ब्रोकरले आफ्नै टिएमएसको व्यवस्था गर्नुपर्ने नियम छ। शेयर बजार नै कब्जा गर्नेगरी सबैलाई एउटै टिएमएस सञ्चालन गर्न दिने कुरै भएन।’
असोज ११ गते केही ‘माफिया’ को संलग्नतामा कानुनविपरीत ५० वटै ब्रोकरले एउटै टिएमएस सञ्चालन गर्ने गरि ‘क्यापटेक नेपाल’ नामक कम्पनी खोलेका थिए। उक्त कम्पनीमा ५० वटै ब्रोकरको शेयर पुँजी छ। उक्त कम्पनीको चुक्ता पुँजी १० करोड रुपैयाँ हुने भनिएको छ। जसमा सबैभन्दा धेरै ब्रोकरहरुको ५५ प्रतिशत रहेको छ।
त्यस्तै रेमिट्यान्स सेवा प्रदायक कम्पनी सिटी एक्सप्रेसका सञ्चालक चन्द्र टन्डनको ‘सिटी टेक’ नाम गरेको टेक्नोलोजी कम्पनीको २० प्रतिशत, बैंकहरूको २० प्रतिशत र आइटी विज्ञको ५ प्रतिशत स्वामित्व रहने भनिएको छ।
आइटी विज्ञको ५ प्रतिशत शेयर अप्रत्यक्ष रुपमा नेपाल धितोपत्र बोर्डका एक व्यक्तिको भएको आरोप लाग्दै आएको छ। यस कम्पनीको पर्दा पछाडि केही माफियाको संलग्नता रहेको र उनीहरुबाट भोलिका दिनमा उच्च जोखिम रहेकाले यसको चर्को विरोध हुँदै आएको छ। तत्कालका लागि यस कम्पनीले टिएमएसको काम मात्रै गर्ने र भोलिका दिनमा ब्रोकरहरुको ‘व्याक अफिस’ को पनि काम गर्ने योजना रहेको छ।
सैद्धान्तिक र कानुनी रुपमा नै यस्तो गलत कदमलाई नेपाल धितोपत्र बोर्डकै अध्यक्ष भीष्मराज ढुङ्गानाले साथ दिएका थिए। उनले सार्वजनिक रुपमै नेप्सेको टिएमएसमा पटक-पटक समस्या देखिएकाले बैकल्पिक उपायका रुपमा यो कम्पनी खोलिनु पर्ने बताएका थिए।
नियम अनुसार ब्रोकर आफैले टिएमएस सञ्चालन गर्नु पर्छ। तर आर्थिक भार धेरै पर्ने भन्दै ब्रोकरहरुले नेप्सेलाई नै टिएमएस तयार पार्न अनुरोध गरेका थिए। नेप्सेले पनि तत्काल कारोबार संञ्चालनका लागि आफैंले टिएमएस तयार पारेको थियो। तर उक्त टिएमएसमा पटक–पटक समस्या आएपछि ब्रोकर तथा लगानीकर्ता नै आजित भएका थिए। ब्रोकर आफैंले टिएमएस तयार पार्न नसक्ने, अर्कोतर्फ नेप्सेले पनि टिएमएसलाई समस्यारहित बनाउन नसक्दा समस्या देखिँदै आएको छ। यही टिएमएसका कारण नेप्सेको अनलाइन प्रणालीप्रति नै प्रश्न उठ्दै आएको छ।
ब्रोकर आफैंले टिएमएससहित व्याक अफिस तयार पार्दा दुई करोड रुपैयाँभन्दा धेरै लाग्छ। त्यसैले गर्दा नेप्सेको विकल्पको रुपमा ब्रोकरहरु केही ‘माफिया’ को प्रलोभनमा परेका हुन्। यसो गर्दा नेप्सेको समस्या अर्को कुनै कम्पनीमा सार्ने बाहेक अरु केही हुन नसक्ने नेप्सेका एक अधिकारीले बताए। अहिलेको समस्याको समाधान त परै जाओस कुनै अमुक कम्पनीलाई दोस्रो बजारका लगानीकर्ताको विवरण सुम्पिने जस्तो अवैधानिक र असुरक्षित काम भएको विज्ञहरु बताउछन्।
त्यसैले ब्रोकरको यस्तो कदम रोक्न नेप्सेले कार्यविधि नै तयार पारेर कानुनी रुपमा नै उक्त कम्पनीले काम गर्न नपाउने व्यवस्था गरिएको हो। अहिले ब्रोकरहरुले टिएमएस कम्पनीको नाममा गैरकानुनी रुपमा नाफामुलक कम्पनी खोलेका छन्। यो ‘धितोपत्र दलाल तथा धितोपत्र व्यापारीु नियमावली २०६४ ’को दफा २७ बमोजिम गैरकानुनी काम हो।
ब्रोकरको अहिलेको कदमले सम्पूर्ण लगानीकर्ताको विवरण माफियाको हातमा सजिलै पुग्ने र यो सबैभन्दा घातक हुने विज्ञहरु बताउछन्। टिएमएस तथा ब्रोकरको व्याक अफिसमा लगानीकर्ताको व्यक्तिगत विवरणका साथै उनीहरूको लगानीको पोर्टफोलियो देखिन्छ। साथै उनीहरूले बेलाबेलामा गरेको लगानीको विवरण बाहिरिन सक्ने जोखिम उच्च रहन्छ।
यस्तो तथ्याङ्क माफियाले विदेशीको हातमा पुर्याउन सक्ने जोखिम बढी हुन्छ। लगानीकर्ताको कारोबारको गोपनीयता नेप्से र ब्रोकरले कायम राख्नु पर्छ। तर पुरै लगानीकर्ताको टिएमएस नै अमुक कम्पनीलाई सुम्पिँदा गोपनीयताका साथै लगानीकर्ताको कारोबारको रणनीति पनि बाहिरिन्छ। यसले दोस्रो बजारलाई प्राकृतिक रुपमा अगाडि बढ्न दिँदैन।
यी सबै जोखिमका कारण नेप्सेले अहिलेको कदमलाई कानुनी रुपमा रोक्ने प्रयास गरेको छ। यो कार्यविधि नेपाल धितोपत्र बोर्डले पारित गर्नु पर्छ। त्यसैले गर्दा यसमा माफियाले राजनीीतिक तथा आर्थिक प्रलोभन देखाएर गलत कदम चाल्न सक्ने जोखिम उच्च रहेकोले सम्पूर्ण लगानीकर्ता सचेत हुनु पर्ने विज्ञहरु बताउछन्।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1762935254.png)
