काठमाडौं-कोभिड-१९ महामारीका बाबजुद पनि नेपालले मानव पुँजी विकासमा उल्लेख्य प्रगति हासिल गरेको तथ्यांक सार्वजनिक भएको छ। विश्व बैंकले बिहीबार एक प्रेस विज्ञप्ति जारी गर्दै कोरोना भाइरस महामारी र त्यसभन्दा अघिको अवस्थामा कमजोर आर्थिक स्थिति भएका मुलुकमा स्वास्थ्य र शिक्षा क्षेत्रमा तुलनात्मक उपलब्धी नदेखिँदासमेत नेपालले सन्तोषजनक प्रगति हासिल गरिरहेको जनाएको हाे।
विश्व बैंकले विभिन्न मुलुकको अहिलेको शिक्षा र स्वास्थ्य प्रणालीले आउँदो पुस्ताका लागि दक्ष जनशक्ति उत्पादनमा कस्तो प्रभाव राख्छ भन्ने अध्ययन गर्न मानव पुँजी सूचकांक (ह्युमन क्यापिटल इन्डेक्स) सार्वजनिक गर्दै आएको छ।
बिहीबार सार्वजनिक भएको ‘२०२० ह्युमन क्यापिटल इन्डेक्स’ रिपोर्ट अनुसार कोभिड-१९ महामारी फैलनुपूर्व कमजोर अर्थतन्त्र भएका मुलुकले पनि उल्लेख्य प्रगति गर्दै गएको र त्यो निकै सराहनीय कदम भएको उल्लेख छ।
विश्वका १७४ वटा मुलुकमा भएको अध्ययनअनुसार मानव पुँजी सूचकांकमा नेपालले ०.५० अंक पाएको छ। कुल १ अंकभारलाई आधार मानेर तयार पारिएकाे सूचीमा ०.८८ अंकसहित सिंगापुर पहिलो नम्बरमा छ। त्यस्तै क्रमशः हङकङ, जापान, कोरिया, क्यानडा र फिनल्याण्ड शीर्ष स्थानमा छन्।
खराब अवस्था भएका मुलुकको सूचीमा ०.२९ अंकसहित सेन्ट्रल रिपब्लिकन अफ्रिका पहिलो नम्बरमा छ। त्यस्तै दक्षिण सुडान, लाइबेरिया, माली, नाईजेरियालगायत देशहरुको मानव पूँजी सुचकांक कमजोर छ।
नेपालले पाएको ०.५० अंकले अहिलेको समयमा जन्मिएका ५० प्रतिशत बालबालिकाले राम्रो शिक्षा र स्वास्थ्यको सुविधा पाउने र भोलि उनीहरु दक्ष श्रमशक्तिका रुपमा विभिन्न क्षेत्रमा आवद्ध हुन सक्ने सम्भावनालाई प्रतिविम्बित गरेको विश्व बैंकद्वारा जारी विज्ञप्तिमा भनिएको छ। दक्षिण एसियाली मुलुक र नेपालको जस्तै अर्थतन्त्र भएका अरु मुलुकको तुलनामा नेपालले राम्रो प्रगति गरेकोसमेत उल्लेख गरिएको छ।
‘मानव पूँजीमा हुने लगानी पनि पूर्वाधारका क्षेत्रमा हुने लगानी जत्तिकै महत्वपूर्ण छ। यसमा भएको लगानीले दीर्घकालका लागि स्वस्थ र दक्ष जनशक्ति उत्पादनमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ। अहिले महामारीको अवस्थामा पनि नेपालले सक्षम मानव पूँजी विकासका लागि चनाखो हुन जरुरी छ,’ विश्व बैंकका राष्ट्रिय प्रबन्धक फारिस हदाद जर्भोसले भने। त्यसका लागि तीन तहको सरकारबीचको समन्वय र सहकार्य आवस्यक हुने पनि उनले बताए।
कोरोना भाइरस महामारीका कारण विश्वका १७४ देशका १ अर्बभन्दा बढी बालबालिका स्कुल जान नपाएर शिक्षाको पहुँचबाट बाहिर हुन पुगेकोमा त्यसले दीर्घकालमा दक्ष र सबल मानव पूँजी विकासका लागि असर देखापर्न सक्ने पनि विश्व बैंकले जनाएको छ। नेपालको हकमा पिछडिएको, सिमान्तकृत, र कमजोर आर्थिक अवस्था भएका परिवारका बालबालिकालाई केन्द्रमा राखी शिक्षा र स्वास्थ्यका कार्यक्रमहरु लागू गरिनुपर्ने विश्व बैंकको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।
.JPG)
.JPG)
