कक्षा १२ को परीक्षा सञ्चालनबारे अन्योलमा सरकार, के भन्छन् सरोकारवाला?

समाज

प्रजु पन्त मंगलबार, भदौ ३०, २०७७ २०:५५

काठमाडौं- राष्ट्रिय परीक्षा बोर्डले भदौ २८ गते कक्षा १२ मा परीक्षा आवेदन फारम भरेका विद्यार्थीहरुको विवरण भरेर ७ दिन भित्र बोर्डको प्रदेश/शाखा कार्यलयहरुमा पठाउन सबै विद्यालयहरूलाई निर्देशन गर्‍यो। कक्षा १२ को परीक्षा स्थगित भएको पाँच महिना पुगेपछि बोर्डले विद्यार्थी कुन अवस्थामा छन् उनीहरु बसिरहेकै स्थानमा ११ र १२ पढाइ हुने विद्यालय कुन छ? भनी चासो व्यक्त गरेको हो। तर अहिलेसम्म कुन विधिबाट परीक्षा सञ्चालन गर्ने बोर्डले कुनै निर्णय भने हुन सकेको छैन।

बोर्ड अध्यक्ष चन्द्रमणि पौडेल परीक्षा संचालन गर्ने विषयमा कुनै योजना नबनाएको बताउँछन्। विद्यार्थीको अवस्थाबारे तथ्याङ्क संकलन गर्नको लागि सूचना जारी गरिएको उनको भनाइ छ। ‘कक्षा १२ का विद्यार्थी कुन अवस्थामा छन् सो जानकारीको लागि विद्यालयलाई फारम भरेर पठाउन निर्देशन दिएका छौँ,’ बोर्डका अध्यक्ष पौडेलले भने, ‘अहिलेसम्म कसरी परीक्षा गर्ने कुनै योजना बनाएका छैनौँ।’

अलमलमा सरकार
कोरोना महामारीका कारण चैत ११ गतेदेखि सरकारले लकडाउन गरेपछि सञ्चालित भइरहेका परीक्षा र सञ्चालन गर्ने भनिएका सबै परीक्षा स्थगित भए। कक्षा १० का हकमा भने विद्यालयले नै गरेको मूल्यांकनलाई मान्यता दिने गरी बोर्डले नतिजा प्रमाणीकरण गरिसकेको छ।

विद्यालय तहको अन्तिम परीक्षा भएकाले महत्त्वका साथ हेरिने १२ कक्षाको परीक्षा पनि स्थगित भए पनि यसलाई संचालन गर्न केकस्तो मोडालिटी अपनाउने भन्नेबारे अझै पनि सरकारले निर्णय गरेको छैन। कक्षा १२ को परीक्षा कसरी गर्ने कुनै योजना नबनाएको बताउने राष्ट्रिय परीक्षा बोर्डका अध्यक्ष चन्द्रमणि पौडेलकै भनाइबाट प्रष्ट हुन्छ। सरकार परीक्षा कुन मोडालिटीमा जाने के गर्ने अलमलमा परेको छ। सरकारले कक्षा १२ को परीक्षा कसरी गर्ने सरोकारवालासँग पनि कुनै छलफल गरेको छैन।

सामुदायिक विद्यालय व्यवस्थापन समिति महासंघका अध्यक्ष कृष्ण थापा सरकारले यसबारे आफूहरुलाई छलफलका लागि नबोलाएको बताए। ‘कक्षा १२ को परीक्षा कसरी गर्ने भनेर सल्लाह गर्ने भनेर सरकाले बोलाएको छैन,’ अध्यक्ष थापाले भने, ‘परीक्षा बोर्डले विद्यार्थीको विवरण मागेको छ केही निर्णय गर्ला कि!’

हिसानका महासचिव लोकबहादुर भण्डारी भने बोर्डले विद्यार्थीको विवरण माग्दैमा परीक्षाबारे टुंगो लाग्ला भन्नेमा विश्वस्त हुने आधार नभएको बताए। ‘विद्यार्थीको विवरण भरेर पठाउँदैमा परीक्षा नै हुन्छ भन्ने स्थिति छैन,’ भण्डारीले भने, ‘यो अवस्थामा न त विद्यार्थी नै तयारी छन्, न त हामी नै।’

'स्थानीय तहको निगरानीमा परीक्षा गराऔं'
कक्षा १२ को परीक्षा विद्यालय तहको अन्तिम परीक्षा भएकोले परीक्षा गर्नेपर्ने बताउँछन्, सामुदायिक विद्यालय व्यवस्थापन समिति महासंघका अध्यक्ष कृष्ण थापा। ‘गुणस्तर मापनका लागि परीक्षा त लिनैपर्छ। त्यो पनि राष्ट्रिय रुपमा नै लिनुपर्ने अवस्था छ,’ थापा भन्छन्, ‘नभए त विद्यार्थीलाई ह्यारेसमेन्ट फिल हुने रहेछ, कोरोना ब्याचको भनेर।’

एसईईको जस्तो विद्यालयलाई जिम्मा दिँदा विद्यालयले पनि राम्रो मूल्याङ्कन नगर्ने र विद्यार्थीलाई अन्यले यसै पास भएको जस्तो व्यवहार गर्ने हुँदा कमजोर महसुस गर्ने भएकाले परीक्षा नै गर्नुपर्ने थापाको भनाइ छ।

हिसानका महासचिव लोकबहादुर भण्डारी भने अहिलेको परिस्थितिमा भौतिक रुपमा परीक्षा लिन नसकिने सबैको पहुँचमा इन्टरनेट सुविधा पनि नभएकाले साविकको जसरी परीक्षा लिन नसकिने बताउँछन्। ‘सरकारले परीक्षा लिने भन्छ भने त हामीले मान्नै पर्‍यो,’ भण्डारीले भने, ‘केन्द्रमा बसेर परीक्षा सबैलाई एकै तरीकाबाट लिने भन्यो भने त दुरदराजको विद्यार्थीले कसरी परीक्षा दिन सक्लान् र? अहिलेको विकल्प विद्यालयलाई नै जिम्मा दिनु हो।’

सामुदायिक विद्यालय व्यवस्थापन समिति महासंघका अध्यक्ष कृष्ण थापा विद्यालयमा हुने आन्तिरिक परीक्षा बोर्डको सङ्ख्या एकबाट तीन बनाउनु पर्ने र स्थानीय तहको निगरानीमा सोही आन्तिरिक बोर्डमार्फत् परीक्षा लिनुपर्ने उपाय सुझाउँछन्। विद्यार्थीको पहुँचअनुसार अनलाइन तथा भर्चुअल परीक्षा लिनुपर्ने सम्बन्धित विद्यालयले उत्तरपुस्तिका जाँच गरेपछि स्थानीय निकायको शिक्षा शाखाले जिल्लाको शिक्षा विकास तथा समन्वय इकाइमार्फत प्रदेशमा पठाउने र प्रदेशले केन्द्रको राष्ट्रिय परीक्षा बोर्डलाई पठाउने र बोर्डले प्रमाणीकरण गरे नतिजा सार्वजनिक गर्नुपर्ने बताउँछन्।

‘सरकारले एसइईको जस्तै निर्देशिका निकाल्नुपर्छ,’ थापा भन्छन्, ‘स्थानीय तहको रोहबरमा परीक्षा लिएपछि एसइईको जस्तो ‘कोरोना ब्याच’ भनेर विद्यार्थीले आफूलाई कमजोर पनि सम्झिँदैनन् परीक्षाको गूणस्तर पनि कायम रहन्छ।’

विद्यालय तहको शिक्षा क्षेत्रमा चासो राख्ने देवीराम आचार्य पनि विद्यार्थीको सुविधा हेरेर अनलाइन अथवा मौखिक परीक्षा लिन सकिने बताउँछन्। ‘राष्ट्रिय परीक्षा बोर्डले विद्यार्थी कताकता छन् भनेर खोजी गरेको छ,’ आचार्यले भने, 'यो अवस्थामा परीक्षा लिने हो भने, मौखिक र अनलाइन परीक्षा लिन सकिन्छ।’

'अहिले राष्ट्रिय परीक्षा बोर्डले कोको विद्यार्थी कहाँ कहाँ छन् भनेर खोजी गरिरहेको छ। विभिन्न चरणमा परीक्षा गर्ने भनिएको छ। यदि विद्यार्थी प्रत्यक्ष उपस्थित भएरै परीक्षा सञ्चालन गर्न खोजिएको भए त विकल्पबारेमा गरिने बहसले अर्थ राखेन,' आचार्यले भने, 'तर हालको परिस्थितिमै बोर्डले परीक्षा लिएरै छोड्ने हो भने अनलाइन र मौखिक गरी दुई विकल्प उपर्युक्त देखिन्छ। तर यसका पनि केही जटिलता छन्।' सबै जटिलतलाई सम्बोधन गर्दै कक्षा १२ को परीक्षाका विषयमा निर्णय गर्न ढिलो गर्न नहुने आचार्यको भनाइ छ।