काठमाडौं-नाडा अटोमोबाइल्स एसोसिएसन अफ नेपालले सवारी प्रदूषण मापदण्ड स्तरोन्नति गर्दा बढ्न सक्ने लागतको विश्लेषण वातावरण मन्त्रालयलाई बुझाएको छ। वन तथा वातावरण मन्त्रालयले साउन ६ गते प्रदूषण मापदण्ड स्तरोन्नति गर्दा बढ्न सक्ने लागतको विश्लेषण गरि ७ दिनभित्र पेश गर्न भनेको थियो।
सोही अनुसार बढ्न सक्ने लागतको विश्लेषण तोकिएको समयभित्रै मन्त्रालमा बुझाएको नाडाले जनाएको छ। हाल नेपालमा सवारी आयात गर्न युरो थ्री सरहको प्रदूषण मापदण्ड अनिवार्य छ। २०६९ मा सरकारले युरो थ्री मापदण्ड लागू गरेकोमा अब युरो फोर लागू गर्ने तयारी गरेको वातावरण मन्त्रालयले जनाएको छ।
त्यहीअनुसार मन्त्रालयले सवारी आयातकर्ताहरुको संस्था नाडालाई मापदण्ड स्तरोन्नति गर्दा बढ्न सक्ने सवारीको मूल्यको विश्लेषण मागेको हो। मन्त्रालयले माग गरेअनुसार व्यावसायिक सवारीमा युरो थ्रीबाट युरो फोरमा जाँदा बढ्न सक्ने लागतबारे विश्लेषण गरेर बुझाइएको नाडाको कमर्सियल भेइकल समिति सभापति राजनबाबु श्रेष्ठले बताए।
नाडाको कमर्सियल भेहिकल समितिले तयार गरेको विवरण अनुसार युरो थ्रीबाट युरो फोरमा जाँदा सवारी आयातमा २२ प्रतिशत र ममर्त सम्भारमा समेत गर्दा समग्रमा ३० प्रतिशतसम्म लागत बढ्ने दाबी गरिएको छ। विवरणमा युरो फोरका सवारी आयात गर्दा युरो थ्रीको तुलनामा २२ प्रतिशत धेरै मुद्रा बाहिरिने उल्लेख छ।
नेपालमा आयात हुने कमर्सियल भेहिकल (बस, ट्रक, टिपरलगायत) बाट मात्र वार्षिक ७ अर्ब रुपैयाँभन्दा बढी अतिरिक्त रकम बाहिरिने नाडाको दाबी छ। त्यसैगरी मर्मत तथा सम्भारको लागत ३० प्रतिशतले बढ्दा मुद्रास्फितीसमेत बढने नाडाले तयार पारेको विश्लेषणमा उल्लेख छ।
मन्त्रालयको वातावरण तथा जैविक विविधता महाशाखाले नाडा अटोमोबाइल्स एसोसिएसन अफ नेपाललाई मंगलबार पत्र लेग्दै सवारी प्रदूषण मापदण्ड २०६९ (युरो थ्री सरह)लाई स्तरोन्नति गरी युरो फोर बनाउँदा सवारीको बढ्न सक्ने थप लागत कति हुन सक्छ विश्लेषण गरी ७ दिनभित्र विवरण उपलब्ध गराउन भनेको थियो।
सरकारले वातावरण नियमावली २०५४ ले दिएको अधिकार प्रयोग गरी नेपालमा आयात हुने सवारी साधनको प्रदूषण मापदण्ड तय गर्दै आएको छ। युरो थ्रीसरहको नयाँ मापदण्ड (नेपाल सवारी प्रदूषण मापदण्ड २०६९) २०६९ सालमा लागू भएको थियो। त्यतिबेला दुई वर्षमा युरो फोरमा जाने सहमति सरकार र व्यवसायीबीच भएको थियो। तर व्यवसायीको लबिङका कारण हालसम्म मापदण्ड स्तरोन्नति हुन सकेको छैन।
नेपालमा २०५६ देखि आयात हुने सवारीमा प्रदूषण मापदण्ड लागू भएको थियो। उक्त मापदण्ड प्यासेन्जर कार, मोटरसाइकल तथा ट्रक-बसमा लागू हुँदै आएको छ। सरकारले गएको पुसमा ‘नेपाल सवारी प्रदूषण मापदण्ड २०७६’ (जुन युरो फोरसरह हुन्छ) व्यवसायीबीच छलफलका लागि पठाएको थियो। तर, उक्त मापदण्ड हालसम्म लागु हुन सकेको छैन।
भारतमा सन् २०२० अप्रिलदेखि युरो ६ (बिएस ६) लागू भइसकेको छ।
वायु प्रदूषण धेरै हुनुमा सवारीसाधनको ठूलो भूमिका भएकाले प्रदूषण स्तरोन्नति समयानुकुल गरिनुपर्ने विषय बारम्बार उठ्दै आएको छ। समयमा नै स्तरोन्नति गर्न सकिएन भने सवारीसाधनले गर्ने प्रदूषणको असर अझ धेरै समय लम्बिने छ। अहिले सामान्य जस्तो लागे पनि यसले भविष्यमा ज्यादै ठूलो असर पार्ने विज्ञहरुको भनाइ छ।
प्रदूषण मापदण्ड परिमार्जन नहुँदा नेपाल सवारी उत्पादक कम्पनीको ‘डम्पिङ साइट’ बनिरहेको छ। यातायात व्यवस्था विभागले २०७४ मै मापदण्ड बनाएर पठाएको थियो। तर, वातावरण मन्त्रालयले उक्त मापदण्ड स्तरोन्नति गर्न आवश्यक ठानेन।
नेपालसँग सवारी प्रदूषण स्तर जाँच्ने आफ्नो मापदण्ड छैन। नेपालले युरो स्ट्यान्डर्डलाई नै मान्यता दिँदै आएको छ। नेपालमा आयात हुने पेट्रोलियम पदार्थ करिब २ वर्ष अघिदेखि नै युरो फोर स्तरको भए पनि सवारीसाधन भने युरो थ्री स्तरका नै आइरहेका छन्।
प्यासेन्जर कार तथा मोटरसाइकलमा समस्या नभए पनि ठूला ट्रक र बसमा भने समस्या छ। प्यासेन्जर कार तथा मोटरसाइकल युरो ६ सरहकै आउन थालिसकेका छन्।
२०१७ मा भारतमा सवारी उत्पादक कम्पनीहरूसँग धेरै सवारी स्टक हुँदा पनि त्यहाँको सर्वोच्च अदालतले सवारी उत्पादक कम्पनीको नाफाभन्दा आम मानिसको स्वास्थ्य महत्वपूर्ण हुने भन्दै बिएस ४ लागू गर्न आदेश दिएको थियो। तर, नेपालमा व्यापारिक स्वार्थ बढी हाबी हुँदा युरो फोर लागू हुन नसकेको हो। भारतीय सवारी उत्पादक कम्पनीहरूले भारतमा बिएस थ्री सवारी दर्ता गर्न नपाएपछि नेपाल, बंगालादेश, श्रीलंकालगायतका मुलुकमा युरो फोर लागू गर्नबाट रोक्न व्यावसायिक ‘लबिङ’ गरिरहेको व्यवसायीहरू नै स्वीकार्छन्।
युरो स्ट्यान्डर्ड जति माथि गयो सवारीले गर्ने प्रदूषण त्यति नै कम हुन्छ। डिजेल र पेट्रोलबाट चल्ने सवारीबाट कार्वनमोनोअक्साइड, हाइड्रोकार्बनजस्ता हानिकारक धुवाँ निस्कन्छ। यसले मानव स्वास्थ्यमा प्रत्यक्ष असर गर्छ। युरो थ्रीबाट युरो फोरमा जाँदा यसरी निस्कने हानिकारक तत्व निक्कै कम हुन्छ।
याे पनि
सवारी प्रदूषण मापदण्ड अपग्रेड गर्न जुट्यो सरकार, युरो ४ स्ट्यान्डर्ड हुनुपर्ने
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।
