काठमाडौं- सरकारले आगामी आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ को बजेट प्रस्तुत गरिसकेको छ।
बजेटमाथि उठेको विषयमा अर्थमन्त्री युवराज खतिवडाले समेत सामान्य जवाफ दिइसकेका छन्। योसँगै संसद सचिवालयले मन्त्रालयगत बजेटको विषयमा २३ गतेबाट छलफल सुरु गर्दैछ। तर, सरकारले जेठ २ गते ल्याएको नीति तथा कार्यक्रम र बजेट दुवैमा आर्थिक संकटमा फस्दै गएको नेपाल एयरलाइन्सको विषयमा कुनै पनि विषय समावेश भएको छैन।
लकडाउनसँगै बन्द भएको अन्तर्राष्ट्रिय उडानका कारण नेपाल वायुसेवा निगममा झन् आर्थिक संकट थपिएको छ। आर्थिक संकटकै कारण १५ सय हाराहारीमा रहेका कर्मचारीलाई तलब तथा भत्ता खुवाउन नेपाल एयरलाइन्ससँग रकम अभाव भइसकेको छ।
लकडाउनकै बेला २० भन्दा बढी कार्गो तथा उद्धार उडान गरेपनि त्यसबाट भएको आम्दानीले निगमको दैनिक खर्च चल्ने अवस्था छैन।
यसमा पनि आर्थिक वर्ष २०७५/०७६ मा मात्रै नेपाल एयरलाइन्स १ अर्ब ९६ करोड रुपैयाँभन्दा बढी घाटामा गएको थियो। चालु आवमा झन् यो घाटा बढ्ने अनुमान सरकारले नै केही दिनअघि सार्वजनिक गरेको सार्वजनिक संस्थानको वित्तीय विवरणमा उल्लेख छ।
यसरी आर्थिक संकटमा फसेको नेपाल एयरलाइन्स सुधारका लागि सरकारले बजेटबाट सम्बोधन गर्न नसकेको निगमका उच्च कर्मचारीहरू नै बताउँछन्।
बजेटमाथिकै छलफलको क्रममा सांसद दिव्यमणी राजभण्डारीले समेत नेपाल एयरलाइन्सको उद्धार र सुधारमा लागि कुनै बजेटको व्यवस्था नभएको प्रश्न उठाएका थिए।
तर, केही समयअघि मात्रै बजेटको विषयमा मन्त्रालयमै भएको पत्रकारसँगको छलफलमा नेपाल एयरलाइन्सको सुधार र व्यवसायिक क्षमता बढाउने बजेटको व्यवस्था हुने संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्री योगेश भट्टराईले बताएका थिए।
उनले भनेका थिए, ‘नेपाल एयरलाइन्सको क्षमता विस्तारका लागि आवश्यक मात्रामा पूँजी समेत विस्तार गरिने र रणनीतिक साझेदार भित्र्याउने गरी नीतिगत व्यवस्थासँगै बजेट आउनेछ।’ तर, मन्त्री भट्टराईको वाचा न त नीति तथा कार्यक्रममा समावेश भयो न त बजेटमा।
मन्त्री भट्टराईले नेपाल एयरलाइन्सको आन्तरिक उडान प्रभावकारी बनाउन बजेट समेत व्यवस्थापन हुने विश्वास गरेका थिए।
पछिल्लो समय नेपाल एयरलाइन्सलाई कम्पनी मोडलबाट समेत सञ्चालन गर्ने तयारी भइरहेको बेला बजेटको व्यवस्था भएको छैन। ८३ पेजको बजेटमा एक ठाउँमा पनि नेपाल एयरलाइन्सलाई समेटिएको छैन।
नेपाल एयरलाइन्सलाई कम्पनी मोडलमै लैजाने विषय नेपाल एयरलाइन्सको सञ्चालक बोर्डबाट समेत अनुमोदन भइसकेको थियो। अहिले नेपाल एयरलाइन्सको सम्पत्ति मूल्यांकन गर्ने तयारी भइरहेको छ। तर, गतआर्थिक वर्षमा नेपाल एयरलाइन्सले १ अर्ब ९६ करोडभन्दा बढी नोक्सनी बेहोरेको थियो।
नेपाल वायुसेवा निगम (नेपाल एयरलाइन्स)ले आर्थिक वर्ष २०७५/०७६ मा झण्डै २ अर्ब रुपैयाँ नोक्सानी व्यहोरेको छ। अर्थ मन्त्तालयले सार्वजनिक गरेको सार्वजनिक संस्थानको वार्षिक स्थिति विवरणअनुसार नेपाल एयरलाइन्स गत आर्थिक वर्ष २०७५/०७६ मा कुल १ अर्ब ९६ करोड ५४ लाख रुपैयाँ घाटामा गएको थियो।
आर्थिक वर्ष २०७४/०७५ मा २० करोड रुपैयाँ नाफामा रहेको नेपाल एयरलाइन्स गत आर्थिक वर्षमा भने घाटामा गएको हो। त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको ग्राउन्ड ह्यान्डलिङ समेत गर्दै आएको निगम पछिल्ला केही वर्षदेखि नाफामा थियो। तर, दुईवटा वाइडबडी जहाज खरिद गर्दै प्रभावकारी रुपमा जहाज फूल फेजमा सञ्चालन गर्न नसक्दा र आन्तरिक उडानमा रहेका चिनियाँ जहाजका कारण नेपाल वायुसेवा निगम घाटामा गएको हो।
योसँगै एयरलाइन्सको सञ्चित घाटा बढेर ५ अर्ब ५३ करोड ५२ लाख रुपैयाँ पुगको छ। चालू आर्थिक वर्ष २०७६/०७७ मा भने नेपाल एयरलाइन्सले अझै योभन्दा बढी नोक्सानी व्यहोर्ने निश्चित छ। कोभिड–१९ का कारण नेपाल एयरलाइन्सको व्यापार नै घटेकाले यसको घाटा बढ्ने भएको हो।
नेपाल एयरलाइन्सले सरकारलाई बुझाउनुपर्ने ऋणमात्रै ३ अर्ब ६० करोड ९८ लाख रुपैयाँ रहेको छ। यसको ब्याज पनि ३५ करोड ७ लाख रुपैयाँ रहेको अर्थ मन्त्रालयले सार्वजनिक गरेको सार्वजनिक संस्थानहरुको वित्तीय विवरण उल्लेख छ।
यसबाहेक नेपाल एयरलाइन्सले विभिन्न वित्तीय संस्थासँग लिएको ऋण ३५ अर्ब ५९ करोड २३ लाख रुपैयाँ छ। यसको ब्याज रकममात्रै २ अर्ब ३१ करोड ५८ लाख रुपैयाँ हुन आउँछ। साथै भाका नाघेको ऋणको साँवा रकम ४९ करोड १३ लाख रुपैयाँ र ब्याज रकम ३५ करोड ७ लाख रुपैयाँ पुगेको छ। नेपाल एयरलाइन्समा कुल १ हजार ४ सय ७५ जना कर्मचारी छन्।
नेपाल एयरलाइन्सले चालु आवमा ३ अर्ब २२ करोड ४० लाख रुपैयाँभन्दा बढी नाफा गर्ने लक्ष्य लिएपनि समीक्षा अवधि (फागुनसम्म)मा ४१ करोड ९३ लाख रुपैयाँभन्दा बढी नोक्सानीमा गएको अनुमान गरिएको छ।
नेपाल एयरलाइन्ससँग अहिले अन्तर्राष्ट्रिय उडानतर्फ ४ वटा जहाज छन्। जसमा दुईवटा ए–३३० वाइडबडी र दुईवटा एयरबस-३२० छन्। निगमले अहिले जापानको नारिता, भारतका ३ सहर, मलेसिया, दुबई, कतार, थाइल्यान्ड र हङकङमा उडान गर्दै आएको छ।
यसैगरी निगमको आन्तरिक उडान भने प्रभावकारी हुन सकेको छैन। ९ वटा जहाज रहेको निगमले निरन्तर रुपमा ३ देखि ४ वटा मात्रै जहाज उडान गर्दै आएको छ। ५ वटा जहाज भने सधैं ग्राउन्डेड भएर बस्ने गरेका छन्।
निगमले आन्तरिक उडानमा प्रयोग गर्दै आएको ४ वटा चिनियाँ वाई–१२ जहाजमध्ये २ वटा ग्राउन्डेड छन् भने एउटा सञ्चालनमा छ। एक जहाज भने लकडाउनकै अवधिमा नेपालगञ्जमा दुर्घटना भएदेखि ग्राउन्डेड भएर बसको छ। यसैगरी दुईवटा एमए- ६० जहाजमध्ये एउटा ग्राउन्डेड छ भने एउटामात्रै उडानमा छ। साथै ३ वटा ट्विनअटर जहाजमध्ये एउटा ग्राउन्डेड छ भने २ वटा उडानमा छन्।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।