एकताअघिकै अवस्थामा जसपा

राजनीति

वीरेन्द्र ओली शनिबार, जेठ १७, २०७७ १०:५७

काठमाडौं- समाजवादी पार्टी र राष्ट्रिय जनता पार्टीले गत वैशाख १० राति साढे ११ बजे एकता गरे। सरकारले ल्याएको अध्यादेशले पार्टी फुट्ने अवस्था आएपछि उनीहरुले हतारहतार एकता घोषणा गरेका थिए। गम्भीर छलफल र बहस नै नगरी ११ गते निर्वाचन आयोगमा दल दर्ताका लागि निवेदन समेत दिए। परिणामतः एकता घोषणा भएको ३८औं दिन हुँदा समेत जनता समाजवादी पार्टी (जसपा) लाई पूर्णता दिने काम अलमलिएको छ।

निर्वाचन आयोगमा दल दर्ता हुने समय घर्किंदै जादा जसपा अघि बढ्नुको साटो पछाडि धकेलिन थालेको छ। ऊ एकताअघिकै अवस्थामा पुगेको छ। नेतृत्वको व्यवस्थापन, निर्वाचन प्रणाली र शासकीय स्वरुपमा पार्टीभित्र बहस सुरु भएका छन्।

नेतृत्व व्यवस्थापनदेखि निर्वाचन प्रणाली र शासकीय स्वरुपमा लगायत विषयमा समेत मिलाउँन बाँकी रहेको जसपाका नेता नवराज सुवेदीले स्वीकार गरे।

वैचारिक पक्षलाई लिएर जसपामा तानातान र मतमतान्तर हुन थालेको छ। समाजवादी समुहले पार्टीको विचार ‘समुन्त संघीय समाजवाद’ राख्न जोड गरेको छ भने राजपाले ‘लोकतान्त्रिक समाजवाद’ राख्नुपर्ने मत राखेको छ। ‘हामीले लकडाउनकै अवधिमा एकता गर्‍यौं। सबै उपस्थित भएर दल दर्ता गर्ने स्थिति थिएन’, सुवेदीले भने, ‘पार्टीमा पनि नेतृत्व लगायत अरु विषयमा सहमति गर्न बाँकी भएकाले दर्ता प्रक्रिया ढिला भयो।’

तर जसपाकै नेता राजकिशोर यादवले अरु सबै विषयमा सहमति भए पनि नेतृत्वको व्यवस्थापन मात्रै मिलाउँन बाँकी रहेको बताए। निर्वाचन प्रणाली, शासकीय स्वरुप लगायत विषयलाई महाधिवेसनसम्म टुंगो लगाउने सहमति भएको पूर्व राजपाका नेताहरु बताउँछन्। एकता भइसकेको पार्टी विभाजनतिर जानसक्ने विषयलाई समाजवादी र राजपा दुवै समूहका नेताहरुले भने ठाडै अस्वीकार गर्छन्। पार्टी एकता कसैको लहडमा नभई आवश्यकता र औचित्यका आधारमा गरिएकाले विभाजनतिर जानै नसक्ने सुवेदीको दाबी छ।

दल दर्ता गर्न ४५ दिन नाघे पनि फरक नपर्ने
जसपाले दल दर्ताका लागि गत वैशाख ११ गते निर्वाचन आयोगमा निवेदन दिएको थियो। निवेदन दिएको आज ठ्याक्कै ३८औं दिन पुगेको छ। दल दर्ताको निवेदन दिएको ४५ दिनभित्रै दर्ता गर्नुपर्ने कानुनी प्रावधान भए पनि लकडाउन भएकाले लम्बिन सक्ने निर्वाचन आयोगका प्रवक्ता राजकुमार श्रेष्ठले बताए। ‘अदालतले लकडाउनको समयावधिलाई शून्य समयको रुपमा लिने व्याख्या गरेको छ। हामीले पनि केही निर्णय गर्छौं होला’, श्रेष्ठले भने, ‘जसपा ४५ दिनभित्रै दल दर्ता गर्न नआए पनि कानुनी प्रक्रियामा कुनै समस्या हुँदैन। मिलाउन सकिन्छ।’

लकडाउन भएकै कारण जसपाले यसअघि निर्वाचन आयोगमा आफ्नो कागजपत्र जुटाउन नसक्दा रोकिएको थियो।

नेतृत्वको व्यवस्थापनमा बढ्दो किचलो
समाजवादी र राजपाबीच नेतृत्वदेखि पार्टी कमिटी समानताका आधारमा एकता हुने सहमति भएको थियो। सामानताका आधारमा एकता गर्ने भनेरै एकतामा दुवै पार्टीबाट ४/४ जनाले सहमति पत्रमा हस्ताक्षर गरेका थिए। नेतृत्वको विषयलाई लिएर किचलो बढ्दै गएपछि दल दर्ताको विषय समेत लम्बिँदै गएको छ।

नेतृत्वको व्यवस्थापनमा धेरै मोडलमा छलफल भए पनि मुख्य रुपमा चारमा बढी केन्द्रित भएको एक नेताले बताए।

उनका अनुसार, पहिलो मोडलमा पूर्ण अधिकार सहित महन्थ ठाकुरको नेतृत्वमा निर्देशन समन्वय समिति बनाउने भनिएको छ। त्यसमा समाजवादी पार्टीको मोडलकै जस्तै बाबुरामलाई संघीय परिषद अध्यक्ष र उपेन्द्र यादवलाई केन्द्रीय समिति अध्यक्ष बनाउने विषयमा छलफल भएको छ। यस मोडलमा राजपा सहमत देखिन्छ। तर, समाजवादीले भने महन्थ ठाकुरलाई सेरमोनियल जस्तो मात्रै बनाएर जानुपर्ने मत राखेको छ।

त्यस्तै दोस्रो मोडलमा समाजवादीले महन्थ ठाकुरलाई पार्टीको संयोजक बनाउने, डा बाबुराम भट्टराईलाई संघीय परिषदको अध्यक्ष बनाउने र उपेन्द्र यादवलाई केन्द्रीय समितिको बनाउने प्रस्ताव गरिएको नेता नवराज सुवेदीले बताए। पहिलो मोडल जस्तै भए पनि राजपा महन्थ ठाकुरलाई अधिकार सहित संयोजक नभई निर्देशन समन्वय समितिको अध्यक्ष बनाउनुपर्ने अडान छ।

तेस्रो मोडलमा अध्यक्ष मण्डलको विषय छ। समझदारी पत्रमा हस्ताक्षर गरेका राजपाका महन्थ ठाकुर, राजेन्द्र महतो, महेन्द्र राय यादव र शरतसिंह भण्डारी तथा समाजवादीका बाबुराम भट्टराई, उपेन्द्र यादव, अशोक राई र राजेन्द्र श्रेष्ठ मध्येबाट ८ जनाको अध्यक्ष मण्डल बनाएर पालैपालो नेतृत्व गर्ने विषयमा छलफल चलेको एक नेताले बताए। तर, यस मोडलमा छलफल भए पनि नेतृत्वमा धेरै जना हुँदा किचलो हुने भन्दै सो बाटो अपनाउन नहुने कतिपय नेताहरुले धारणा राखेका छन्।

चौथो मोडलमा, नेतृत्वमा समाजवादी र राजपाबाट एक-एक जना हुनेगरी केन्द्रीय समितिको अध्यक्षमा महन्थ ठाकुर र संघीय परिषदको अध्यक्षमा बाबुराम भट्टराई तथा उपेन्द्र यादवमध्ये एकजना हुने राजपाले प्रस्ताव राखेको छ। तर, राजपाको यो प्रस्तावमा समाजवादीले अझै जवाफ दिएको छैन।

चौथो मोडलले उपेन्द्र र बाबुराममा द्वन्द्व बढाउने काम गरेको छ। नेतृत्वमा बाबुराम र उपेन्द्रमध्ये एकजना जाने विषयले समाजवादी पार्टीभित्रै किचलो बढाएको छ। नेतृत्वमा को जाने भन्ने विषयलाई लिएर उपेन्द्र र बाबुरामबीच भित्रभित्रै असन्तुष्टि बढेको पार्टी नेताहरु बताउँछन्।

राजपा समूहलाई उपेन्द्रको डर
नयाँ बनेको पार्टी जसपामा उपेन्द्र यादवलाई लिएर पूर्वराजपा झस्किएको छ । चतुर खेलाडीको पहिचान बनाएका उपेन्द्रलाई साइजमै राखेर जानुपर्नेमा राजपा समूहभित्र एक मत देखिएको छ। राजपामा महन्थ ठाकुरपछि राजेन्द्र महतोलाई नेतृत्वको रुपमा हेरिएको छ। यदी उपेन्द्र पार्टीमा हाबी हुँदै गएमा महन्थ र राजेन्द्र दुवै जनालाई किनारामा धकेल्न सक्ने राजपा खेमाको बुझाई छ। अहिले उपेन्द्रभन्दा बाबुरामलाई पार्टीको नेतृत्व तहमा राखेर साइजमा राख्ने राजपाको रणनीति छ। मधेसी समुदायको मुद्दा, विचार नेतृत्वमा उपेन्द्र अब्बल देखिएकाले राजपाले समयमै साइजमा राख्न खोजेको बुझिएको छ।