काठमाडौं- सरकारले मध्यपहाडी क्षेत्रलाई सडक सञ्जालले जोड्ने लक्ष्यसहित सुरु गरेको पुष्पलाल (मध्यपहाडी) लोकमार्गको लम्बाइ १८ सय ७९ किलोमिटर पुर्याएको छ। आयोजना सुरु गर्दा यो राजमार्ग १७ सय ७६ किलोमिटर लामो हुने अनुमान गरिएको थियो। विभिन्न आयोजनालगायतका कारण लम्बाइ बढेको आयोजना निर्देशनालयले जनाएको छ।
तत्कालीन अर्थमन्त्री बाबुराम भट्टराईले २०६४/६५ मा तराईमा जस्तै मध्य पहाडी भूभागलाई राजमार्गले पूर्व–पश्चिम जोड्ने उद्देश्यले पहिलो पटक मध्यपहाडी (पुष्पलाल) लोकमार्गको रेखाङकन गरि बजेट विनियोजन गरेका थिए। भट्टराई नै २०६८ मा प्रधानमन्त्री भएका बेला उक्त लोकमार्गलाई राष्ट्रिय गौरवको आयोजना घोषणा गरेका थिए।
१८ सय ७९ किलोमिटरमध्ये ४ सय ६२ किलामिटर सडक पहिले नै बनेकोमा त्यसलाई पनि जोडिएको मध्यपहाडी लोकमार्ग आयोजना निर्देशनालयका निर्देशक दिपक केसीले जानकारी दिए। पाँचथरको चिवाभञ्ज्याङबाट सुरु भई बैतडीको झुलाघाटसम्म मध्यपहाडी भूभागबाट जाने यो सडक दुई लेनको डेडिकेटेड ब्ल्याकटप हुने उनको भनाइ छ। ‘यो लोकमार्गमा पर्ने ४ सय ६२ किलोमिटर सडक पिच भइसकेको छ, जुन अन्य आयोजनाअन्तर्गत निर्माण भएका हुन्,’ केसीले भने, ‘गत कात्तिक मसान्तसम्मको आयोजना अन्तर्गतका कार्यालयको प्रगति विवरणअनुसार भने १ सय २९ किलोमिटर सडक पिच भएका छन्।’
आयोजनाको हालसम्मको भौतिक प्रगति ४२ प्रतिशत छ। विभिन्न भागमा आयोजना अन्तर्गतका ५ वटा कार्यालयले स्वतन्त्र रुपमा काम गरिरहेको उनले जानकारी दिए। २०७५ पुसमा मन्त्रिपरिषद्ले मध्यपहाडी लोकमार्गको पूर्वी र पश्चिमी खण्डलाई गाभेर निर्देशनालय बनायो। योसँगै पाचथर, काभ्रे, गोरखा, पर्वत र दैलेखमा गरि पाँच वटा कार्यालय स्थापना भएका छन्। सबै काम काठमाडौंबाट गर्नुपर्ने हुँदा काममा प्रभावकारिता कम भएको महसुस गरी सम्बन्धित स्थानमा नै कार्यालय बनाइ काम थालिसकेको निर्देशक केसीले बताए। उक्त कार्यालयहरुलाई ठेक्का लगाउनेदेखि सबै कामको आधिकारिक प्रत्यायोजन गरिएको उनको भनाइ छ।
हाल पाँचथर कार्यालयले ३ सय ८६ किलोमिटर, काभ्रे कार्यालयले ३ सय ३५ किलोमिटर, गोरखा कार्यालयले २ सय ६० किलोमिटर, पर्वत कार्यालयले २ सय २४ किलोमिटर र दैलेख कार्यालयले ६ सय ५३ (हाललाई ४ सय १०) किलोमिटर सडकको काम गरिरहेका छन्। सुरुमा मध्यपहाडी लोकमार्ग पूर्वी खण्ड र पश्चिमी खण्ड गरि दुई भागमा विभाजन गरेर काम हुँदै आएको थियो। सहजीकरण र एकरुपताका लागि काठमाडौंमा रहेको निर्देशनालयले काम गर्ने र विभिन्न लोकेसनमा रहेका कार्यालयले फिल्डमा काम गर्दा त्यसको प्रगति राम्रो देखिएको निर्देशक केसीको अनुभव छ।
आयोजना सकिने समय
आर्थिक वर्ष २०६४/६५ बाट निर्माण सुरु भएको मध्यमहाडी लोकमार्ग आव २०७९/८० मा सक्ने लक्ष्य राखिएको छ। सो समयसम्ममा दुई लेनको १८ सय ७९ किलोमिटरको सडक निर्माण भइसक्ने आयोजना निर्देशनालयको दाबी छ। निर्देशनालयले मन्त्रिपरिषद्को निर्णय अनुसार ५ वटा कार्यालय स्थापना गरि काम गरिरहेकाले समयमै सकिने अवस्था आएको निर्देशक केसीको भनाइ छ। ‘नयाँ परिवेशअनुसार १ वर्षअघिदेखि काम भइरहेकाले त्यसैका आधारमा भएको कामको प्रकृति हेर्दा तोकिएको समयमा सकिनेमा हामी विश्वस्त छौं,’ उनले भने, ‘त्यसका लागि आवश्यक सबै सहजीकरण गर्न निर्देशनालयले आफ्नो तर्फबाट र नभए मन्त्रालयमार्फत् कामलाई तीव्रता दिने नै छ।’
मध्यमहाडी लोकमार्ग पहाडका २६ जिल्ला भएर जानेछ भने करिब १ करोड जनसंख्या लाभान्वित हुने अनुमान गरिएको छ।
लोकमार्गको लम्बाइ अझ बढ्न सक्ने
आयोजना सुरु गर्दा यसको लम्बाइ १७ सय ७६ किलोमिटर हुने रेखाङकन गरिएको थियो। तर विभिन्न ठाउँमा एलाइनमेन्ट परिवर्तन गर्दा यसको लम्बाइ १ सय ३ किलोमिटर बढेर १८ सय ७९ किलोमिटर पुगेको छ। यो लम्बाइ पछिल्लो डीपीआरअनुसार तय भएको हो। बनिसकेका सडकलाई लिइएको र यसअघि सडक बनाउने तय भएको स्थानमा आयोजनाहरु परेकाले कतिपय स्थानमा एलाइनमेन्ट परिवर्तन भएको आयोजना दिर्नेशक दिपक केसीले बताए। सुनकोसी र बुढीगण्डकी आयोजनाका कारण नेपालथोकदेखि गोरखाको पालुङटारसम्मको अलाइनमेन्ट परिवर्तन भएको हो। त्यसैले अन्य स्थानमा पनि आयोजना परे वा समस्या देखिए मध्यपहाडी लोकमार्गको लम्बाइ थपघट हुन सक्ने केसीको भनाइ छ।
हालसम्म विनियोजित बजेट मध्यपहाडी लोकमार्ग निर्माणका लागि सरकारले पहिलो पटक आव २०६४/६५ मा ३ करोड ९२ लाख रुपैयाँ विनियोजन गरेको थियो। त्यसवर्ष आयोजनाको पुँजिगत प्रगति ७९.१७ प्रतिशत थियो। त्यस्तै आव ०६५/६६ मा ३२ करोड ५२ लाख ६७ हजार पुँजिगत विनियोजन भएकोमा प्रगति ९०.७६ प्रतिशत भएको आयोजना निर्देशनालयले जनाएको छ। त्यस पछिका आवमा सरकारले मध्यपहाडी लोकमार्गलाई अर्बभन्दा बढी रकम विनियोजन गर्दै आएको छ। आव २०७४/७५ मा आइपुग्दा यो आयोजनालाई सरकारले ७ अर्ब ९४ करोड ८४ लाख ७३ हजार रुपैयाँ पुँजिगत विनियोजन गरेको थियो। उक्त आवमा आयोजनाको पुँजिगत प्रगति ९९ प्रतिशत भएको थियो।
त्यस्तै आव २०७५/७६ मा आयोजनाको पुँजिगत विनियोजन ११ अर्ब ७२ करोड ७२ लाख रुपैयाँ थियो भने प्रगति ९८.७० प्रतिशत भएको थियो। हालसम्म मध्यपहाडी लोकमार्गमा ३९ अर्ब ९० करोड ६३ लाख ४३ हजार ९ सय २४ रुपैयाँ पुँजिगत खर्च भएको छ भने २४ करोड ३५ लाख १८ हजार ७ सय ३८ रुपैयाँ चालू खर्च भएको छ। चालू आवको बजेट र प्रगति चालू आव २०७६/७७ मा सरकारले मध्यपहाडी लोकमार्गलाई १२ अर्ब ११ करोड ४४ लाख रुपैयाँ विनियोजन गरेको थियो। मंसिर महिनाको अन्त्यसम्ममा आयोजनाले १ अर्ब ४५ करोड ५ लाख ९१ हजार रुपैयाँ खर्च गरेको छ। यसरी हेर्दा वित्तिय प्रगति ११।९७ प्रतिशत भएको आयोजनाले जनाएको छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1749384056.png)
