रुपन्देही- गत भदौ २९ गते दिउँसो रुपन्देहीको रोहिणी गाँउपालिका-३ बैकुण्ठपुरमा महेन्द्र चौधरीको गोली हानी हत्या भयो।

भैरहवाको हिमालयन बैंकबाट ५ लाख निकालेर घर फर्केका ओमसतिया गाउँपालिका-५ का चौधरीलाई लुटेराको समूहले बैकुण्ठपुरामा गोली हानेका थिए। उनलाई गोली प्रहार गर्न लुटेरा समूले पेस्तोल प्रयोग गरेका थिए।

गत वर्षको चैत १३ गते गोली प्रहारबाटै बुटवल उपमहानगरपालिका-२ गढी टोलमा भारतीय नागरिक फिरोज खान मारिए। खानलाई उनकै श्रीमती साहिना खातुनले भिनाजु कादिर अन्सारीसँग मिलेर हत्या गरेको प्रहरी अनुसधानको रिपोर्ट छ। सहिना पक्राउ परेकी छिन् भने अन्सारी अझै फरार छन्। खानलाई पनि सानो हतियार पेस्तोल प्रयोग गरेर मारिएको थियो।

पेस्तोल प्रयोगबाट भएका यी दुई हत्याकाण्ड उदाहरणमात्रै हुन्। पछिल्लो समय अपराधमा साना हतियारको प्रयोग बढ्दो छ। प्रहरी प्रधान कार्यालयकै तथ्याङ्कले पनि यो कुरालाई पुष्टि गर्छ।

आर्थिक वर्ष २०७५/०७६मा प्रहरीले साना हतियार पेस्तोल धेरैमात्रामा बरामद गरेको थियो। प्रहरीको तथ्याङ्क अनुसार कटुवा पेस्तोल ५१ थान, रिभल्बर ३ थान र अन्य पेस्तोल ५७ थान १ सय ११ थान साना हतियार (पेस्तोल) बरामद भएको थियो।

ठूलो मात्रामा साना हतियार बरामद हुनुले यसको जोखिम पनि बढ्दै गएको सुरक्षा विज्ञहरु बताउँछन्। केही घटनामा प्रयोग भएका हतियारलाई नियाल्ने हो भने साना हतियार चुनौती बन्दै गएको देखिन्छ।

गतवर्षको मंसिर ७ गते कपिलवस्तु शुद्धोधन गाँउपालिकाका राजाबाबु भनिने दीपेन्द्र कुमार चौधरीको हत्या भयो। सामान्य रिसइबीमै उनलाई गोली प्रहार गरेर मारिएको थियो।

यस्तै गत वर्षकै जेठ २ गते रुपन्देहीको कोटहीमाई गाउँपालिका-४ का ४१ वर्षीय मजदुर रामकेश धवलको हत्या भयो। घर निर्माण गर्ने मजदुर धवलको हत्यामा नलकटुवा पेस्तोल प्रयोग भएको पाइएको थियो।

रुपन्देही र यस आसपासका जिल्लामा भएका अधिकांश जसो हत्याकाण्डमा साना हतियारको प्रयोग भएको पाइन्छ। रुपन्देही सबैभन्दा बढी अपराध हुने तेस्रो जिल्लाका रुपमा समेत चिनिन्छ। गत वर्ष काठमाडौंमा सबैभन्दा बढी ८ हजार ५ सय ५९ वटा अपराधका मुद्दा दर्ता भएका थिए भने मोरङमा १ हजार ८ सय ८८ र त्यसपछि रुपन्देहीमा १ हजार ८ सय ३५ मुद्दा दर्ता भएको थियो।

बढी अपराध हुने जिल्लाको तेस्रो स्थानमा रहेको रुपन्देहीमा भएका धेरैजसो अपराधका घटनामा साना हतियारकै प्रयोग भएको पाइन्छ।

गतवर्ष पुस २९ मा प्रहरीमाथि गोली चलाएपछि इन्काउन्टरमा मारिएका रुपन्देही सिद्धार्थनगर-६ का केदार साहनीको साथबाट युएसए अटोमेटिक पेस्तोल फेला परेको थियो। चर्चित गुण्डा नाइके मनोज पुनको इन्काउन्टरका समयमा पनि प्रहरीले अटोमेटिक पेस्तोल बरामद भएको बताएको थियो।

भारतमा सहजै पाइने र खुल्ला सिमानाकाका कारण सहजै नेपाल भित्रिने यस्ता खालका हतियारका कारण नेपाली भूमि अपराधस्थलको रुपमा प्रयोग हुँदै गएको भन्नेतर्फ संकेत गरेको छ।

३ वर्ष अगाडि युवा संघ रुपन्देहीका अध्यक्ष दुर्गा तिवारीको हत्या, एमाले कार्यकर्ता वसन्त पौडेल बलुको हत्यामा पनि कुख्यात अपराधी मनोज पुनले भारतमा सहजै पाइने साना हतियार प्रयोग गरेको प्रहरी अनुसन्धानले देखाएको थियो।

प्रहरी अधिकारीका अनुसार सानातिना समूहले चन्दा असुल्नका लागि धक्याउने, तर्साउने, लुटपाट गर्नेदेखि व्यक्ति हत्यासम्मका घटनामा साना हतियार प्रयोग भएका पाइएका छन्। भारतसँग जोडिएका तराईका जिल्लामा हुने अधिकांश अपराधमा भारतमै निर्माण हुने साना हतियार प्रयोग हुने गरेको प्रहरी श्रोत बताउँछ।

प्रदेश ५ प्रहरी प्रमुख प्रहरी नायव महानिरीक्षक सुरेशविक्रम शाह नेपाल भारतबीचको खुला सिमाना र साना हतियार प्रहरीका लागि टाउको दुखाईको बिषय भएको बताउँछन्। ‘खुला सीमाना छ, सीमापारि भारतमै बनेका र अरु मुलुकबाट आएका हतियार सजिलै किन्न पाइन्छन्’, उनी भन्छन्- ‘ती हतियार नेपालमा सजिलै प्रवेश गर्छन्, खुला सीमाना भएकाले पूर्ण रुपमा रोक्न सकिएको छैन।’

भारतमा अपराध गरेर नेपाल आउन र नेपालमा अपराध गरेर भारत जान खुला सीमानाले अपराधीलाई सजिलो बनाएको छ। यसको अफ्ठ्यारो प्रहरीले झेल्नुपर्छ। अपराधीहरु सडकको बाटो आउँदैनन्, खेत, झाडी भएर लुक्दै आउँछन्, यसले प्रहरीलाई कताबाट आयो र कता गयो भन्ने खोज्नै समस्या भएको प्रहरीको गुनासो छ।

प्रदेश ५ का तराईका जिल्लामा साना हतियारको प्रयोगबाट हुने अपराध बढ्दै गएको छ।

सामान तस्करदेखि हत्या धम्कीमा फिरौती उठाउने काममा साना हतियार प्रयोग बढेको छ। यसरी सहजै नेपाल भित्रिने साना हतियारका कारण सीमावर्ती क्षेत्रमा अपराध बढेको छ भने आम नागरिकमा त्रासको वातावरण सृजना भएको छ। व्यक्तिगत रिसइबीमा पनि हतियार प्रयोग हुनुले प्रहरीको निगरानी असफल जस्तै देखिएको छ। त्यसमाथि अपराधकर्म गरेर भारतमा लुक्न जाँदा अपराधी पक्रिन र कानुनी प्रक्रिया अघि बढाउन प्रहरीलाई सजिलो छैन।

रुपन्देहीका प्रहरी प्रमुख एसपी हेमकुमार थापाले भारतमा सहज रुपमा पाइने साना हतियारका कारण नेपालमा साना हतियारको बिगबिगी रहेको बताए। थापा भन्छन्-‘भारतको बिभिन्न स्थानमा साना हतियार खुला रूपमै किन्न पाइन्छन्, यसको नियन्त्रणका लागि सिमानाकाका बिभिन्न स्थानमा निगरानी गर्नु पर्दछ।’

नेपालमा अपराध गर्ने धेरै जसो अपराधिक मनोबृतिका व्यक्तिहरु भारतमा अपराध गरेर अशुरक्षित महशुस गरेपछि नेपाल छिर्ने गरेको प्रहरी अनुसन्धानले बताएको छ।

प्रहरी अधिकारीहरुका अनुसार यस्ता हतियार सिमावर्ती क्षेत्रमा ५ हजारदेखि ५० हजार रूपैयाँ सम्मका किन्ने गरेको हत्यामा संलग्न भई पक्राउ परेका अभियुक्तले बयानका क्रममा बताएका छन्।

हतियारसँगै लागुऔषधका कारोबारी यस्ता काममा सक्रिय छन्। खुल्ला सीमा, डिजिटल चेकजाँचको अभाव, हतियारसम्बन्धी प्रभावकारी कानून नहुनु, सीमामा प्रभावशाली प्रविधिको अभावका कारण सहजै रुपन्देही, कपिलवस्तु, नवलपरासीबाट, पाल्पा हुँदै पोखरा, काठमाडौंसम्म पुग्ने गरेको समाचार श्रोतको भनाइ छ। सुरक्षा निकायले भने त्यस्ता खालका हतियार खासै पक्रिन सकेको छैन्।