भूकम्पको ४ वर्ष : प्रहरीका १९९ कार्यालय भत्किए, जम्मा २८ भवन बने

फिचर

नारायण अधिकारी शुक्रबार, वैशाख १३, २०७६ १८:१७

काठमाडौं– भूकम्प गएको चार वर्ष पुगिसक्दा समेत प्रहरी कार्यालयहरु अझै मक्किएको पालबाटै सेवा दिन बाध्य भएका छन्। भूकम्पपछिको पुनर्निर्माणले सुस्त गति लिँदा प्रहरी कार्यालयहरु बर्खा, हिउँद नभनि मक्किएकै पालबाट नागरिकलाई सुरक्षा दिनुपर्ने अवस्था छ।

राजधानीकै दुई मुख्य प्रहरी निकाय महानगरीय प्रहरी परिसर काठमाडौं र महानगरीय प्रहरी अपराध महाशाखा समेत पालबाटै सञ्चालित छन्। महाशाखामा अहिले पनि ३५ जनाभन्दा बढी प्रहरी पालमुनि बस्दै आएका छन्। पाल मक्किएर च्यातिन थालिसकेका छन्। घाम पानीसमेत छेक्न सक्ने अवस्था नहुँदा प्रहरी पालमा बस्न समेत गाह्रो हुने गरेको प्रहरीको गुनासो छ।

तीन वर्षयताका असार, साउनको झरी र कठयाङ्ग्रिदो काठमाडौंको चिसो जेनतेन कटाएका प्रहरीलाई अबको बर्खा कसरी कटाउने भन्ने पिरलो छ।

एक प्रहरी जवान गुनासो गर्छन्, ‘ड्युटीको अनिँदो छँदैछ, ड्युटी सकिएपछि पनि राम्रोसँग सुत्न पाँइदैन। बर्खामा पानी चुहिने चिन्ता, जाडोमा चिसो हावा र शीत।’ सुरुका वर्ष पाल नयाँ भएका कारण प्रहरीलाई केही राहत मिलेको थियो। घामपानीले मक्किन थालेपछि काठमाडौंको ठिही उनीहरुका लागि कहर बनेको छ।

ट्वाइलेट बाथरुमको समेत राम्रो व्यवस्था नहुँदा प्रहरीले समस्या हुने गरेको छ। उपत्यकाका तीन जिल्लाको अपराध अनुसन्धानको जिम्मा पाएको महानगरीय प्रहरी अपराध महाशाखाको बिजोग यतिमात्रै छैन। महाशाखाले उपत्यकामा हुने ठूला प्रकृतिका अपराधको अनुसन्धान गर्नैगर्छ। पालमुनि र पार्टी प्यालेसको खुल्ला कोठामा बस्नुपर्दा अनुसन्धानमै समस्या हुने गरेको प्रहरी अधिकारी बताउँछन्।

‘अपराधीसँग बयान लिने गोप्य कोठासमेत छैन। खुल्ला ठाउँमा बयान लिनुपर्ने अवस्था छ। सँगैको पार्टी प्यालेसको हल्लाखल्लाले त डिस्टर्ब गर्ने नै भयो,’ महाशाखाका एसएसपी धीरजप्रताप सिंह भन्छन्।

पार्टी प्यालेसमा पार्टीको भएको बेला त ढल नै बाहिर निस्किएर दुर्गन्धित हुने गरेको प्रहरीको गुनासो छ।

महाशाखा नजिकै रहेको महानगरीय प्रहरी परिसर काठमाडौंको हालत पनि उस्तै छ। उपत्यकाका ४० लाखभन्दा बढी जनसंख्यालाई शान्ति सुरक्षा दिनुपर्ने प्रहरी आफै असुरक्षितझैं बन्नु परेको प्रहरीको गुनासो छ।

आफ्ना हातहतियारको सुरक्षा, दैनिक पुलिसिङ, अपराध अनुसन्धान लगायतमा समेत समस्या हुने गरेको परिसरका अधिकृतको गुनासो छ भने तल्लो दर्जाका प्रहरी अधिकारीलाई सुत्नबस्नकै चिन्ता। राजधानीकै प्रहरीको यस्तो हालत छ भने अन्य जिल्लाका प्रहरीको अवस्था पनि उस्तै छ।

भत्किए १९९ कार्यालय, बने जम्मा २८
२०७२ सालको भूकम्पबाट देशभरका १ सय ९९ प्रहरी कार्यालय पूर्ण रुपमा क्षति भएका थिए। तीमध्ये अहिलेसम्म २८ वटा प्रहरी कार्यालयको निर्माण सम्पन्न भएको नेपाल प्रहरीका केन्द्रीय प्रवक्ता उत्तमराज सुवेदीले जानकारी दिए। केही प्रहरी चौकी टालटुल गरेर बस्न योग्य बनाइए पनि पूर्ण रुपमा क्षति भएका २८ वटा भवनमात्र मापदण्डअनुसार बनिसकको छ।

जसमा नियमित बजेटबाट १३ वटा, वैदेशिक परियोजनाबाट ७ वटा प्रहरी कार्यालय निर्माण सम्पन्न भइसकेका छन् भने बालबालिका सेवा केन्द्रका ८ वटा भवन गरी २८ वटा भवन निर्माण भएको प्रहरी प्रधान कार्यालयले जनाएको छ।

पूर्ण क्षति भएका प्रहरी कार्यालयमध्ये ९९ वटा निमार्णधीन अवस्थामा छन्। बाँकी १ सय प्रहरी कार्यालय पुनर्निर्माणका लागि बजेटसमेत विनियोजन नभएको अवस्था छ। पूर्ण क्षति भएका कार्यालयमध्ये धेरैजसो अस्थायी टहरामा र घर भाडा लिएर सञ्चालन भइरहेका छन्।

पूर्ण रुपमा क्षति भएका कार्यालयको पुनर्निर्माण गर्न ५ अर्ब ७ करोड ७५ लाखभन्दा बढी लाग्ने प्रहरी प्रधान कार्यालयको पूर्वानुमान छ। ९९ सय वटा प्रहरी कार्यालयको भवन भने निर्माण भइरहेको छ।

जसमध्ये वैदेशिक परियोजनाबाट २० वटा भवन निर्माण भइरहेका छन् नियमित बजेटबाट ७७ महिला बालबालिका सेवा केन्द्रका २ वटा भवन निर्माण भइहेको प्रहरी पधान कार्यालयले जनाएको छ।

राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरणमाफृत केही प्रहरी कार्यालयहरु बनिरहेको प्रहरी प्रवक्ता उत्तमराज सुवेदीले बताए। उनका अनुसार प्राधिकरणमार्फत प्रदेश १ मा २० वटा प्रहरी कार्यालय निर्माणधीन छन् भने प्रदेश ३ मा ६५ वटा निर्माणाधीन छन्। २ वटाको निर्माण सम्पन्न भइसकेको छ। प्रदेश ४ मा १२ वटा निर्माणधीन अवस्थामा छन्। २ वटाको टेण्डर रद्द भएको भने १ वटाको लगत तयार भइसकेको छ। प्रदेश ५ मा १ वटा भवन निर्माणधीन छ।

त्यसैगरी प्राधिकरणमार्फत नै प्रहरी प्रधान कार्यालयलाई थप भौतिक सुविधा सम्पन्न बनाउन अडिटोरियम हल निर्माण भइरहेको छ। प्रहरी प्रधान कार्यालय नक्सालमा २ वटा भवन निर्माण भइरहेका छन्। राष्ट्रिय प्रहरी प्रशिक्षण प्रतिष्ठान महाराजगञ्जमा १ वटा भवन निर्माण भइरहेको छ।

आंशिक रुपमा क्षति भएका कतिपय कार्यालयहरू टालटुल गरेर बस्न योग्न बनाइएको छ भने कतिपयको मर्मत नै हुन सकेको अवस्था छैन। आशिंक रुपमा ५ सय ७१ वटा क्षति भएका थिए। आशिंक क्षति भएका मध्ये २८५ वटा प्रहरी कार्यालयको भवन मर्मत भइसकेको छ।

पूर्ण रुपमा क्षति भएर बस्न नमिल्ने भएपछि ८७ वटा प्रहरी कार्यालयहरू पालमा अवस्था छ। काठमाडौंकै महानगरीय प्रहरी अपराध महाशाखा, प्रहरी परिसर लगायत केही प्रभाग अहिलेसम्म पनि भाडामा बस्न बाध्य छन्।

काठमाडौं उपत्यकामा १३, पूर्व क्षेत्रमा ८, मध्य क्षेत्रमा ५० र पश्चिम क्षेत्रमा १६ प्रहरी कार्यालय अझै पाल र अस्थायी टहराबाट सञ्चालन भएको प्रवक्ता सुवेदीले बताए। पूर्ण क्षति भएर बस्नै नमिल्ने भएपछि ६५ वटा प्रहरी कार्यालयहरु भाडा लिएर बस्नु परेको छ। उपत्यकाका काठमाडौं परिसर, अपराध महाशाखा पालमा सञ्चालन हुँदै आएका छन्।

परिसर र महाशाखालाई खाद्य संस्थानको जग्गामा सारिने
आफ्नो एक वर्षे कार्यकालेको अवसरमा प्रहरी प्रधान कार्यालयमा आयोजित पत्रकार सम्मलेनमा आइजिपी सर्वेन्द्र खनालले महानगरीय प्रहरी अपराध महाशाखा र महानगरीय प्रहरी परिसरलाई खाद्य संस्थानको जग्गामा सारिने बताए। त्यसका लागि प्रहरी प्रधान कार्यालयले २ अर्ब ६९ करोड रुपैयाँ माग गरिसकेको र रकम आउने प्रक्रिाया पनि अन्तिम चरणमा पुगेको उनको भनाइ थियो।

उक्त रकम आएपछि रामशाहपथस्थित खाद्य संस्थानको ३२ रोपनी जग्गा खरिद गरिने छ। ५० लाख रुपैयाँ आनाका दरले प्रहरीले सो जग्गा खरिद गर्ने र महाशाखा र परिसरलाई त्यहाँ सार्ने योजना प्रहरी प्रधान कार्यालयको छ।

अहिले परिसर नेसनल ट्र्डिङले नेपाल आयल निगमलाई बचेको जग्गामा बस्दै आएको छ भने महाशाखा पार्टी प्यालेसमा बसिररहेको छ। निगमले उक्त जग्गा खरिद गरेपछि प्रहरीलाई ठाउँ खाली गरिदिन भन्दै पटक पटक पत्राचार समेत गरिरहेको छ।

नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।