प्युठान- प्युठान जिल्लाको पर्यटकीय स्थल गौमुखीमा आन्तरिक र बाह्य पर्यटन प्रवर्द्धन गर्न ‘बृहत् मिडिया सम्मेलन’ सम्पन्न भएको छ। पत्रकार महासंघ प्युठान शाखा र गौमुखी गाउँपालिकाको सक्रियतामा सम्पन्न मिडिया सम्मेलन सम्पन्न भएको हो। महोत्सवले तिर्थालु तथा पर्यटकको आगमनमा वृद्धि हुने अपेक्षा लिइएको छ। २०७३ चैतमा स्वर्गद्वारीमा भएको मिडिया सम्मेलनको अनुशरण गर्दै सम्मेलन सम्पन्न भएको हो।
आन्तरिक तथा बाह्य तिर्थालुलाई भित्र्याएर लाभ लिएको स्वर्गद्वारी नगरपालिकाको सकारात्मक सन्देशलाई ग्रहण गरेको गौमुखी गाउँपालिकाले त्यसकै अनुशरण गर्दै मिडिया सम्मेलन नयाँ वर्षसँगै सम्पन्न गरेको हो।
पत्रकार महासंघ प्युठान शाखा र गौमुखी गाउँपालिकाले काठमाडौं र प्रदेश ५ का विभिन्न जिल्लाबाट पत्रकार निमन्त्रणा गरेर आन्तरिक पर्यटनको श्रीवृद्धिमा विशेष पहलका लागि प्रयास गरेको हो।
तर, संभावनाको प्रचुर सम्भावना रहेको गौमुखीका लागि पूर्वाधार विकास पहिलो शर्त बनेको छ।
प्रचुर संम्भवना, पूर्वाधारको तगारो
नेपाल पत्रकार महासंघ शाखाले गौमुखी मिडिया सम्मेलन-२०७६ का लागि तयार गरेको विशेषांकमा नेकपा केन्द्रीय सदस्य तथा प्युठानमा जन्मघर भएका पत्रकार सूर्य थापाको अग्रलेख छ। उनी लेख्छन्, ‘गौमुखीको ऐतिहासिक,पर्यावरणीय,र सांस्कृतिक महत्व व्यापक रहेको छ। तर, दुर्गम अवस्थितिका कारण पर्यटकीय पूर्वाधार अभाव छ।’
थापाको भनाइमा साथ दिँदै मिडिया सम्मेलन उद्धघाटन गर्न पुगेका सञ्चार तथा सूचना प्रविधिमन्त्री गोकुल बाँस्कोटाले गौमुखी पुग्दाको कठिनता कार्यक्रममा व्यक्त गरे। पत्रकार थापासँगै गौमुखी पुगेका थापालाई देखाउँदै भने, ‘उहाँले भिर नदेखाउनका लागि कुनै बेला मोहनविक्रम सिंहका जन्मस्थलबारे भन्नुभयो। कुनै बेला मोहन वैद्यका राजनीतिक घटनाक्रमहरु सुनाउँदै बाटो काट्न सहयोग गर्नुभयो।’
माथिका दुई सन्दर्भले गौमुखीको विकटता अनुमान गर्न गाह्रो छैन। विकट भएपनि आन्तरिक पर्यटनहरू मूलतः माघे संक्रान्तिका अवसरमा गौमुखीको दर्शन गर्न पुग्छन्। गौमुखी दर्शनका लागि मूलतः आसपासका जिल्लाका तीर्थयात्री बढी पुग्ने गरेका छन्। रोल्पा,रुकुम, गुल्मी,दाङ, कपिलवस्तुलगायतका जिल्लाबाट दर्शनका लागि पुग्ने गौमुखीमा २०६६ सालमा ३० हजार भन्दा बढी तिर्थालु पुगेको आंकडा छ।
समुद्री सतहबाट १५ सय मिटरभन्दा बढी उचाइमा रहेको गौमुखीको उत्पतिको मितिबारे एकमत पाइँदैन। एक स्थानीयले तिर्धाङको भिरबाट घाँस काटेर फर्कँदै गर्दा गुफाबाट पानी झरेको देखेको र गुफाभित्र हेर्दा उनले गाइको मुखु, सेता थुनका साथै दुध दुहेजस्तै सेतो चट्टानबाट पानी झरिरहेको देखेको किंवदन्ती छ। उनले नै उक्त स्थानको नामाकरण गौमुखी राखेका थिए। इतिहासको गर्वमा रहेको किवंदन्तीका आधारमा वर्तमानमा गौमुखी पुग्ने दर्शनार्थीको संख्या कम छैन।
सरकारले प्रस्ताव गर्न लागेको मदाने–पञ्चासे संरक्षण क्षेत्रअन्तर्गत गौमुखी पर्दछ। माघे संक्रान्तिमा उक्त स्थानमा नुहाउने, परेवा तथा ध्वजापताका चढाउने प्रचलन छ। गौमुखी दर्शनका लागि स्थानीयले सानो मन्दिर निर्माण गरेका छन्।
प्युठान नगरपालिका-८ स्थित बाग्दुलाबाट-८ घन्टाको कच्ची बाटो छिचोलेपछि गौमुखी-२ मा पुग्न सकिन्छ। कच्ची बाटो पार गरेसँगै गौमुखी मन्दिरमा पुग्न उकालो बाटो सवा घन्टा चढ्नुपर्छ।
आन्तरिक पर्यटन तान्ने स्थानीयको चाहना
पत्रकार महासंघ प्युठान शाखा र स्थानीय निकायको अथक प्रयासपश्चात् मिडिया सम्मेलन संभव भएको हो। गौमुखीमा पर्यटकीय क्षेत्रको पहिचानका लागि गरिएको कार्यक्रममा सञ्चारमन्त्री प्रमुख अतिथि थिए। समयको चापले हतारमा रहेका बाँस्कोटा गौमुखीको दर्शन गर्न भने पुगेनन्।
मिडिया सम्मेलनका लागि स्थानीयहरू मौलिक पहिचान सहितको भेषभुषामा सज्जिएका थिए। लोप हुँदै गएको तान, जाँतो, तथा स्थानीय संस्कृति प्रर्दशन गरे। ‘होम-स्टे’का लागि अभ्यासरत स्थानीयहरु पाहुना भित्र्याउन आतुर भएझैं अनुमान गर्न सकिन्थ्यो।
एकल प्रयासले मात्रै पर्यटन विकासमा प्रगति गर्न नसकिने ठम्याइमा पुगेको स्थानीय निकायले मिडिया सम्मेलनमार्फत् सहकार्य गर्ने प्रतिबद्धता जनाएका थिए। बृहत्तर विकासका लागि लुम्बिनी विकास कोष, गुल्मीस्थित रेसुङ्गा नगरपालिका, प्युठानको स्वर्गद्वारी नगरपालिका र गौमुखी गाउँपालिकाले एकबद्ध हुने दृढता प्रर्दशन गरे।
सञ्चारमन्त्री बाँस्कोटाले वार्षिक १६ लाख पर्यटन भित्र्याएको लुम्बिनीबाट गौमुखीमा एक प्रतिशत पर्यटक ल्याउन सके मात्र पनि गौमुखीको आर्थिक विकासमा टेवा पुग्ने बताए।
भौगोलिक विकटता देख्दै/भोग्दै गौमुखी पुगेका सञ्चारमन्त्रीले स्थानीयको पीडा महसुस गरेको भन्दै सान्त्वना बाँडे। कार्यक्रम स्थलसँगै जोडिएको गौमुखी-१ भने सञ्चार सम्पर्कविहीन भएको एक महिना बढी भयो।
सञ्चारमन्त्रीलाई जानकारी नभएर नै होला, त्यस बारेमा उनले कुनै शब्द बोलेनन्।
बाइसमूल झरना पुग्न नसकेका मन्त्रीले कार्यक्रमस्थलमै उक्त झरनाको फोटो कैद गरी उद्घाटन गरेका थिए।
काठमाडौंबाट पत्रकारिता गर्दै आएका प्युठानका दीपक भण्डारी लुम्बिनी, स्वर्गद्वारी, गौमुखी र रेसुङ्गाजस्ता धार्मिक क्षेत्रहरू जोडेर करिडोर स्थापना गर्न सहमति हुनु पनि सजिलो कुरा नभएको बताउँछन्। उनले भने, ‘जसरी हामLले यो सम्मेलन सम्पन्न गर्यौं, त्यसलाइ आगामी दिनमा फलदायी बनाउन धेरै चुनौतीको सामना पक्कै गर्नुपर्नेछ।’
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा पठाउनु होला।