काठमाडौं– सरकारले चालू आर्थिक वर्षका लागि १७ खर्ब ५१ अर्ब ३१ करोड २१ लाख रुपैयाँ कूल बजेट विनियोजन गरिएको थियो। हालसम्म कूल बजेटको ७७.४४ प्रतिशतमात्रै बजेट खर्च भएको छ।
ठूलो आकारको बजेट ल्याएको सरकारलाई कूल बजेट खर्च ८० प्रतिशत पुर्र्याउन पनि हम्मेहम्मे परेको देखिएको छ। असार २५ गतेसम्ममा कूल बजेटको १३ खर्ब ५६ अर्ब २१ करोड ५२ लाख रुपैयाँ मात्र खर्च भएको महालेखा नियन्त्रक कार्यालयको तथ्यांकमा उल्ले छ।
जसमध्ये आर्थिक वर्ष सकिँदै गर्दा (असार २५ गतेसम्म) ८१.७९ प्रतिशत चालू खर्च गरेको छ भने जम्मा ५७ प्रतिशत मात्रै पुँजीगत खर्च (विकास खर्च) गरेको छ। यस्तै वित्तीय व्यवस्थापन तर्फ पनि ८१.४ प्रतिशत खर्च भएको कार्यालयको तथ्यांकमा उल्लेख छ।
चालू वर्ष सरकारले ३ खर्ब २ अर्ब ७ करोड ७४ लाख रुपैयाँ पुँजीगत खर्चको लक्ष्य राखेको थियो। तर पुँजीगत खर्च लक्ष्यको १ खर्ब ७२ अर्ब ९ करोड २२ लाख रुपैयाँ अर्थात् ५६.९७ प्रतिशत मात्रै खर्च भएको महालेखा नियन्त्रक कार्यालयले जनाएको छ।
चालु खर्च भने यस वर्ष ११ खर्ब ४१ अर्ब ७८ करोड ४१ लाख रुपैयाँ चालु खर्चको लक्ष्य राखेको थियो। सो लक्ष्यको ९ खर्ब ३३ अर्ब ८५ करोड ५४ लाख रुपैयाँ अर्थात् ८१.७९ प्रतिशत चालु प्रकृतिको खर्च भइसकेको छ।
वित्तीय व्यवस्थातर्फ समेत २५ असारसम्म लक्ष्यको ८१.४ प्रतिशत खर्च भइसकेको छ। यस वर्ष सरकारले वित्तीय व्यवस्थामा ३ खर्ब ७ अर्ब ४५ करोड ३६ लाख रुपैयाँको लक्ष्य राखेको छ, जसमध्ये मंगलबार बिहानसम्म २ खर्ब ५० अर्ब २६ करोड ७६ लाख रुपैयाँ खर्च गरिसकेको छ।
२५ दिनमा साढे १३ खर्ब बजेट खर्च
सरकारले २५ दिनमा साढे १३ खर्ब बजेट खर्च गरेको छ। असार १ गतेदेखि २५ गतेसम्ममा १३ खर्ब ५६ अर्ब २१ करोड रुपैयाँ बजेट खर्च गरेको छ। असार १ गतेसम्म ११ खर्ब ८१ अर्ब २९ करोड खर्च भएको तथ्यांक थियो। बाँकी २५ दिनमा सरकारले १ खर्ब ७४ अर्ब ९२ करोड रुपैयाँ खर्च गरेको छ।
आर्थिक वर्ष सकिनै लागेको कारण सरकारले वर्षभरीको भुक्तानी असार महिनामा आएर गरेको देखिएको छ। यस्तै अहिले सरकारी खाता बन्द भइसकेको छ। आर्थिक कार्यविधि तथा वित्तीय उत्तरदायित्व सम्बन्धित नियमावलीको प्रावधान अनुसार आर्थिक वर्ष समाप्त हुनु एक साता अगाडि नै सरकारले भुक्तानी बन्द गरिसक्नु पर्छ।
नियमावली अनुसार अबको एक सातामा सरकारले आफूसँग बिल आइसकेको मात्र थप भुक्तानी गर्नेछ। यसबाहेक अत्यावश्यक भुक्तानीको बाटो भने खुला नै छ। पछिल्लो प्रवृत्तिले असारमा भुक्तानी कम गराउने सरकारको घोषणा पुनः नारामै सीमित हुन पुगेको छ। हरेक आर्थिक वर्षमा सरकारले पुँजीगत खर्चको ३० प्रतिशत माथि भुक्तानी असारमा गर्दै आएको छ।
राजस्व संकलनमा लक्ष्य भेट्टाउन सकेन
सरकारले चालू वर्षमा पनि राजस्व संकलनमा लक्ष्य भेट्टाउन नसकेको कार्यालयको तथ्यांकले देखएको छ। राजस्व चालू वर्ष राजस्व संकलन भने लक्ष्यभन्दा धेरै टाढा रहने देखिएको छ। असार २५ गतेसम्म सरकारले ९ खर्ब ८९ अर्ब रुपैयाँ मात्र राजस्व उठाउन सकेको छ।
यो वर्षको लक्ष्य भने १४ खर्ब २२ अर्ब ५४ करोड १७ लाख रुपैयाँ रहेको थियो। तर लक्ष्यको ६९.५९ प्रतिशत मात्र राजस्व संकलन गरेको महालेखा नियन्त्रक कार्यालयको तथ्यांकमा उल्लेख छ। लक्ष्यअनुसार राजस्व संकलन गर्न नसक्दा सरकारले ऋणको भर मा खर्च जुटाउन बाध्य छ।
यस्तै वैदेशिक अनुदानसमेत लक्ष्यको झिनो हिस्सा मात्रै प्राप्ती भएको छ। असार २५ गतेको कार्यालयको तथ्यांकअनुसार वैदेशिक अनुदान ४९ अर्ब ९४ करोड आउने अनुमान गरिएकोमा मात्र २ अर्ब ७५ करोड प्राप्त भएको पाइएको छ।
साढे ३ खर्ब बढी बजेट घाटामा
यो वर्ष पनि सरकार साढे ३ खर्ब बजेट घाटामा रहेको पाइएको छ। चालु आर्थिक वर्षभरीमा सरकारले उठाएको राजस्व र खर्चको स्थितिलाई हेर्दा सरकार ३ खर्ब ५३ अर्ब ५२ करोड ८५ लाख रुपैयाँ घाटामा गएको पाइएको हो।
असार मसान्तसम्म कूल १० खर्ब २ अर्ब ६८ करोड ६७ लाख रुपैयाँ राजस्व संकलन हुनेछ भने असार २५ गतेसम्म १३ खर्ब ५६ अर्ब २१ करोड ५२ लाख रुपैयाँ बजेट खर्च गरेको छ। सोही आधारमा यस्तो देखिएको हो।
आर्थिक कार्यविधि तथा वित्तीय उत्तरदायित्व ऐन अनुसार सरकारले आर्थिक वर्षको अन्तिम महिनाको कम्तीमा एक हप्ता अघि भुक्तानी रोक्नुपर्ने व्यवस्था छ। तर राजस्वभने असार मसान्तसम्ममै संकलन गरिने व्यवस्था रहेको छ।
८० प्रतिशत बजेट खर्च कटाउन सरकारलाई हम्मे
सरकारले हरेक वर्ष ठूलो आकारको बजेट ल्याउने गरेको छ। तर सो बजेट शत प्रतिशत खर्च भने हुन नसकेको तथ्यांकले देखाउँछ। पछिल्लो ५ वर्षमा सरकारले ल्याएका बजेट ८० प्रतिशत पनि खर्च गर्न भने हम्मे देखिएको छ। आर्थिक वर्ष ०७७/०७८ देखि चालू वर्ष सम्म बजेट खर्च कटाउन सरकारलाई हम्मे परेको छ।
गत आर्थिक वर्ष २०७९/०८० मा सरकारको कूल बजेटको ७९.६९ प्रतिशत बजेट खर्च भएको थियो। गत आर्थिक वर्षको लागि १७ खर्ब ९३ अर्ब ८३ करोड ७३ लाख रुपैयाँ कूल बजेट छुट्याएकोमध्ये असार अन्तिमसम्ममा १४ अर्ब २९ अर्ब ५६ करोड ४० लाख रुपैयाँ सरकारले खर्च गरेको उल्लेख छ।
यस्तै सो वर्ष चालू खर्च ८५ प्रतिशत पुँजीगत खर्च ६१.४४ प्रतिशत र वित्तीय व्यवस्थापनतर्फको खर्च ८२.५८ प्रतिशत भएको कार्यालयको तथ्यांकमा उल्लेख छ।
आर्थिक वर्ष २०७८/०७९ मा ७९.७ प्रतिशत बजेट खर्च भएको छ। सो वर्ष १६ खर्ब ३२ अर्ब ८२ करोड ९२ लाख रुपैयाँको कूल बजेट विनियोजन गरिएको थियो भने १३ खर्ब १ अर्ब४२ करोड ५४ लाख रुपैयाँ बजेट खर्च भएको थियो। जसमध्ये चालू तर्फ ९०.७६ प्रतिशत पुँजीगततर्फ ५७.१८ प्रतिशत र वित्तीय व्यवस्थापन तर्फ ६२.५ प्रतिशत बजेट खर्च भएको कार्यालयको तथ्यांकमा उल्लेख छ।
आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ मा ८०.०८ प्रतिशत कूल बजेट खर्च भएको थियो। सो वर्ष १४ खर्ब ७४अर्ब ६४ करोड ५४ लाख रुपैयाँको कूल बजेट विनियोजन गरिएको थियो। सो वर्ष ११ खर्ब ८० अर्ब ९५ करोड २९ लाख रुपैयाँ बजेट खर्च भएको तथ्यांकमा उल्लेख छ। जसमध्येबाट चालू खर्चतर्फ ८९.७५ प्रतिशत, पुँजीगत खर्च ६४.६९ प्रतिशत र वित्तीय व्यवस्थापन तर्फ ५८.४४ प्रतिशत बजेट खर्च भएको थियो।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1749826086.png)
