काठमाडौं- नेपाल राष्ट्र बैंकले चालु आर्थिक वर्षको मौद्रिक नीतिको तेस्रो त्रैमासिक समीक्षा सार्वजनिक गरेको छ। बैंकले घर कर्जा, अटो कर्जा तथा र सेयर बजार चलायमान बनाई अर्थतन्त्र चलायमान बनाउने गरी मौद्रिक नीतिको समीक्षा सार्वजनिक गरेको छ।
हाल ५.०७ प्रतिशत रहेको कर्जा विस्तारलाई ७ प्रतिशत पुर्याउने लक्ष्य राष्ट्र बैंकको रहेको छ। सोही अनुसार बैंकले मौद्रिक नीतिमार्फत घरजग्गा र अटोमोबाइल क्षेत्रमा जाने कर्जामा सहजीकरण गर्ने गरी व्यक्तिगत घरजग्गा खरिदमा कर्जा आम्दानी अनुपात बढाउने तथा हायर पर्चेज कर्जाको जोखिम भार घटाउने नीति लिएको हो।
अहिले २५ लाखभन्दा माथिको हायर पर्चेज कर्जाको जोखिम भार १ सय २५ प्रतिशत रहेकोमा घटाएर १ सय प्रतिशत बनाइएको छ। उक्त कर्जा करिब १५ अर्ब बराबर रहेको र जोखिम भार घटाउँदा साढे ३ अर्ब कर्जा विस्तार गर्ने क्षमता बढ्ने राष्ट्र बैंक नियमन विभाग प्रमुख गुरुप्रसाद पौडेलले बताए।
यस्तै घरजग्गा खरिद प्रयोजनको लागि ऋण भुक्तानी आम्दानी अनुपातलाई सहजीकरण गरी कर चुक्ता प्रमाण पेस गरेका आधारमा विद्यमान ५० प्रतिशतबाट ७० प्रतिशत कायम गरिने राष्ट्र बैंको नीतिमा उल्लेख छ।
यस्तै आन्तरिक तथा वाह्य आर्थिक स्थिति र परिदृश्यका आधारमा समेत विद्यमान ५.५ प्रतिशतको नीतिगत दर, ब्याजदर करिडोर अन्तर्गतको ३.० प्रतिशतको निक्षेप संकलन दर र ७.० प्रतिशतको बैंक दरलाई यथावत राखिएको राष्ट्र बैंकले जनाएको छ।
विद्यमान अनिवार्य नगद अनुपात र वैधानिक तरलता अनुपात सम्बन्धी व्यवस्थालाई यथावत राखिएको छ। ब्याजदर करिडोरलाई प्रभावकारी बनाउन स्थायी निक्षेप सुविधा प्रदान गर्ने व्यवस्थामा आवश्यक पुनरावलोकल गरिने बैंकले जनाएको छ।
यस्तै राष्ट्र बैंकले मौद्रिक नीति समीक्षामा कमजोर पूँजीगत खर्च अध्ययन तथा वैदेशिक रोजागारीमा जाने युवा बढेका कारण मागमा आएको कमीका साथै घरजग्गा कारोबारमा देखिएको शिथिलता र सहकारी समस्याले आर्थिक वृद्धि कम हुने देखिएको जनाएको छ।
हालै मात्रै राष्ट्र बैंक ऐन संशोधनमार्फत सहकारी अनुगमन तथा नियमन मापदण्ड बनाउने, अनुगमन गर्ने र कारबाही गर्ने अधिकार समेत राष्ट्र बैंकलाई दिइएको छ।
बैंकहरुलाई सेयर बिक्रीमा नयाँ व्यवस्था
बैंक तथा वित्तीय संस्थाले आफ्नो लगानी रहेको सेयर बिक्री गर्न पाउनेबारे नयाँ व्यवस्था गरिने भएको छ। मौद्रिक नीतिको तेस्रो त्रैमासिक समीक्षामार्फत सेयरमा लगानी गरेको १ वर्ष बितिसकेको छ भने पनि एक आर्थिक वर्षमा प्राथमिक पुँजीको २० प्रतिशत बेच्न पाउने व्यवस्था गर्ने घोषणा गरेको हो।
चालु आर्थिक वर्षको मौद्रिक नीतिको तेस्रो त्रैमासिक समीक्षा गर्दै केन्द्रीय बैंकले भनेको छ, ‘बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुको १ वर्ष अवधि व्यतित भइसकेका लगानीमध्येबाट एक आर्थिक वर्षमा आफ्नो प्राथमिक पुँजीको २० प्रतिशतसम्म बिक्री गर्न पाउने व्यवस्था मिलाइनेछ।’
केन्द्रीय बैंकका नियमन विभाग प्रमुख गुरूप्रसाद पौडेलले सहजीकरण हुने गरी चाँडै नै हाल कायम व्यवस्था संशोधन गरिने बताए।
असल कर्जाको प्रोभिजन घट्यो
बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुद्वारा प्रवाहित असल वर्गमा वर्गीकरण भएका कर्जाहरु लागि गर्नुपर्ने विद्यमान कर्जा नोक्सानी व्यवस्था १.२५ प्रतिशतत रहेकोमा राष्ट्र बैंकले मौद्रिक नीतिको तेस्रो त्रैमासिक समीक्षामार्फत घटाएर १.२० प्रतिशत कायम गरेको छ।
जसअनुसार राष्ट्र बैंकले असल ऋणको लागि छुट्याउनुपर्ने कर्जा नोक्सानी व्यवस्था (प्रोभिजन) ०.०५ प्रतिशतले घटाएको छ।
यसले वाणिज्य बैंकहरुलाई असल ऋण वापत गरेको कर्जा नोक्सानी व्यवस्थाबाट २० अर्ब हाराहारी रकम ऋण दिन थप सहजता प्राप्त हुन्छ।
चाँदी आयातको सीमा बढाउने
राष्ट्र बैंकले चाँदी आयातलाई व्यवस्थित बनाउने नीति लिएको छ। चाँदी आयात गरेर स्वदेश भित्र सामान बनाएर बिक्री गर्ने व्यवसायीलाई सहजीकरण गर्न उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयले तथा सुनचाँदी आयात संघले सिफारिस गरेकाले चाँदी आयात सम्बन्धी व्यवस्थामा सहजीकरण गर्न लागिएको राष्ट्र बैंकले जनाएको छ।
अहिले व्यवसायीले एक पटकमा ६० हजार डलरसम्मको चाँदी ल्याउन पाउनेले उक्त सीमालाई बढाउने राष्ट्र बैंकको तयारी छ। चाँदी आयातमा ६० हजार डलरको सीमा तोकिँदा नेपालमा भारतबाट चाँदीको तस्करी भइरहेको व्यवसायीहरुले बताउँदै आएका छन्।
पछिल्लो समय सीमावर्ती बजारमा प्रहरीले तस्करीको चाँदी नियन्त्रणमा लिनुका साथै हाल विदेशी मुद्राको सञ्चिति समेत पर्याप्त भएपछि चाँदी आयातको सीमा बढाउने निष्कर्षमा राष्ट्र बैंक पुगेको हो।
आगामी वर्ष सजगतापूर्ण लचिलो मौद्रिक नीति ल्याउने घोषणा
राष्ट्र बैंकले आगामी आर्थिक वर्षको लागि सजगतापूर्ण लचिलो मौद्रिक नीति ल्याउने घोषणा गरेको छ। चालु आर्थिक वर्ष २०८०/०८१ को मौद्रिक नीतिको तेस्रो त्रैमासिक समीक्षा प्रतिवदेन सार्वजनिक गर्दै नेपाल राष्ट्र बैंकले लचिलो मौद्रिक नीति ल्याउने बताएको छ।
आर्थिक वर्ष २०७९/०८० को मौद्रिक नीतिको तेस्रो समीक्षामार्फत राष्ट्र बैंकले मौद्रिक नीतिको कार्यदिशालाई सजगतापूर्ण लचिलो बनाउने बताएको थियो। त्यसअघि सजगतापूर्ण कसिलो मौद्रिक नीति लागू गर्दै गर्दै आएको केन्द्रीय बैंकले विस्तारै लचिलो मौद्रिक नीति अपनाउन थालेको हो।
राष्ट्र बैंकले पछिल्लो आन्तरिक एवं बाह्य आर्थिक स्थिति र परिदृश्यका आधारमा वार्षिक मौद्रिक नीतिमा लिइएको सजगतापूर्वक लचिलो कार्यदिशालाई निरन्तरता दिइएको जनाएको छ।
‘आन्तरिक आर्थिक गतिविधि एवं मुद्रास्फीतिको अवस्था साथै नेपाल सरकारको आर्थिक वर्ष २०८१/०८२ को वार्षिक बजेटलाई दृष्टिगत गरी आर्थिक वर्ष २०८१/०८२ को मौद्रिक नीति तर्जुमा गर्दा यथोचित व्यवस्था गरिनेछ,’ मौद्रिक नीतिको तेस्रो त्रैमासिक समीक्षामा भनिएको छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
-1749826086.png)
